Het Chinese sociale netwerk WeChat is een bron van informatie over de courante ontwikkelingen in China. De spontane discussies geven inzicht in hoe diverse Chinezen over specifieke problemen denken. Af en toe delen gebruikers ook inzichten over onderwerpen waarover ze dieper nagedacht hebben. Op 24 November plaatste iemand een bericht over demografische ontwikkelingen die afwijken van de algemene indruk.
In de rij voor een toeristische attractie; foto van de auteur
Bevolking
De inzichten over de Chinese bevolking sinds de oprichting van de Volksrepubliek China zijn meerdere malen bijgesteld en soms zelfs omgekeerd. In de beginjaren spoorde de regering echtparen aan meerdere kinderen te nemen om het land van werkkrachten te voorzien. Dat werd geleidelijk omgedraaid tot het strenge een-kind-beleid (voor de Han meerderheid althans, voor etnische minderheden was het beleid milder) dat binnenslands tot veel gemor leidde en in het buitenland veel misbruikt werd om China als een dictatuur neer te zetten. Dat beleid is inmiddels weer verzacht tot 2 en later zelfs 3 kinderen per gezin.
Wat nu?
Voor mensen als u en ik, die zich niet dagelijks met demografie bezighouden, is de bevolkingssituatie in China onduidelijk. Weinigen zullen het verzachten van het een-kind-beleid bekritiseren, maar wanneer je je op een feestdag in een winkelstraat in een willekeurige grote Chinese stad begeeft, of in het vakantieseizoen een populaire attractie bezoekt, doet de overweldigende hoeveelheid mensen je al snel denken dat China overbevolkt is. De foto toont hoe mijn vrouw en ik, n.b. aan het eind van het seizoen, onlangs in de rij stonden voor een populaire attractie nabij Datong. In China voel je je niet snel alleen. Ondanks de rapporten in de media dat veel jonge gezinnen niet aan roep tot meer kinderen gehoor willen geven, was het aantal (jonge) kinderen en ouders met baby’s in de rij hoog. Het blote oog is duidelijk onvoldoende. Wellicht kunnen de statistieken meer inzicht bieden. Dat is precies waar het verhaal op WeChat begint. In de rest van dit artikel verwijst ‘ik’ naar de schrijver van de WeChat-post.
Naar de cijfers
Het is bijna het einde van het jaar, de tijd dat de officiële statistieken gepubliceerd worden, waarin we kunnen zien welke veranderingen er in de huidige samenleving, bevolking en economie plaatsvinden. Het China Statisch Jaarboek 2024 is zojuist gepubliceerd en er zijn veel onverwachte feiten uit af te leiden. Men zegt bijvoorbeeld dat het geboortecijfer is gedaald, maar op sommige plaatsen kan het geboortecijfer zelfs 13,72‰ bereiken. Iedereen heeft het over de vergrijzing van de bevolking, maar het aandeel ouderen van boven 65 jaar is in sommige provincies minder dan 10%; Anderen zeggen dat jonge mensen niet bereid zijn om te trouwen, maar op sommige plaatsen trouwen miljoenen mensen nog steeds. Veel feiten weerspreken de algemene opvattingen. Dus groef ik diep in het statistische jaarboek om dit systematisch bloot te leggen.
Geboorten
Er wordt gezegd dat het geboortecijfer daalt, maar in sommige provincies vinden burgers het erg leuk om kinderen te krijgen. Het geboortecijfer in de westelijke regio zou bijvoorbeeld hoger moeten zijn dan in de oostelijke regio en het binnenland zou hoger moeten zijn dan in het kustgebied. Maar in werkelijkheid kun je het niet zo generaliseren. Er zijn uitzonderingen. Het Jaarboek geeft de geboortecijfers van 31 provincies in 2023. Het geboortecijfer van Tibet is het hoogste, gevolgd door Guizhou en Ningxia. Het zijn dun bevolkte gebieden met meer etnische minderheden. De drang naar onderwijs is minder competitief en daarom is de angst voor meerdere kinderen minder. In combinatie met het preferentiële overheidsbeleid voor deze regio’s is de kans op een comfortabel leven met minder hypotheken, minder sociale druk en een groot gezin groter, zodat de bereidheid om kinderen te krijgen sterker is.
Zeecultuur
Daarnaast staat Guangdong (de provincie die aan Hong Kong en Macau grenst), dat altijd graag kinderen heeft, ook hoog op de lijst. Het geboortecijfer van Hainan (de eilandprovincie in de Zuid-Chinese Zee) is ook hoog. In feite heeft Hainan van 2008 tot 2018 altijd in de top drie van de hoogste geboortecijfers van het land gestaan. Misschien maakt de kust mensen meer bereid om van het leven in de natuur te genieten.
Rekenen
Jaarboeken geven de droge cijfers. Je kunt deze zelf gebruiken om diverse aspecten door te rekenen. We kunnen b.v. de totale bevolking en het geboortecijfer van elke regio vermenigvuldigen om de geboortebevolking (de in dat jaar geboren burgers) te berekenen. Guangdong wordt dan de provincie met veruit de grootste geboortebevolking. Die van Guangdong was in 2023 niet de hoogste is, maar tijdens zes opeenvolgende jaren stond deze regio op de eerste plaats, goed voor 11,3% van de nationale geboortebevolking. Er zijn meer dan 600.000 mensen geboren in Henan en Shandong in het noorden van de Noord Chinese Laagvlakte. Sichuan en Guizhou in het zuidwesten vallen ook in het eerste echelon. Onverwacht is het vruchtbaarheidsenthousiasme van Jiangsu en Zhejiang met een geboortebevolking van rond de 400.000. Het enthousiasme in de metropool Shanghai voor het krijgen van kinderen is lager.
Drie kinderen
In tegenstelling tot de algemene indruk blijken er wel degelijk regio’s te zijn met een groot aantal gezinnen met drie kinderen. We kijken hiervoor naar de volkstelling van 2020. Guangdong is nog steeds de provincie die het meest van kinderen houdt. Henan en Shandong staan nog steeds op de tweede en derde plaats. Wat ik niet had verwacht, was dat veel gezinnen in Jiangsu drie kinderen baarden en dat er niet veel verschil was tussen de topgebieden met drie kinderen en de rangschikking naar geboortebevolking. Het laat zien dat elk gezin dat bereid is om kinderen te krijgen ook de neiging zal hebben meer kinderen te krijgen.
Beleid
Het geboortecijfer is niet alleen gerelateerd aan het concept van vruchtbaarheid, maar ook het lokale vruchtbaarheidsbeleid speelt een grote rol. Er zijn niet alleen zwangerschapsuitkeringen, maar ook veel gebieden verlengen het zwangerschapsverlof. In het verleden was het algemene zwangerschapsverlof 158 dagen, maar veel regio’s geven langer zwangerschapsverlof en voeren een humaner beleid. Het zwangerschapsverlof in Hainan, Henan, Jiangxi, Gansu en Guangdong, de belangrijkste vruchtbaarheidsprovincies, is 180 tot 190 dagen. Daarnaast hebben mannen ook meer vaderschaps- en ouderschapsverlof. Tibet geeft zelfs een jaar zwangerschapsverlof. Je kunt zeggen dat het op de korte termijn afhangt van het beleid, op de middellange termijn van de economie en op de lange termijn van de houding van de bevolking.
Veroudering
Dit alles komt overeen met de situatie van de veroudering. Iedereen roept dat de bevolking veroudert, maar de situatie is complexer. Laten we ook voor dat onderwerp eens de statistieken bekijken. Het Statische Jaarboek 2024 geeft het aandeel 65-plussers in elke regio. Het aandeel van de bevolking ouder dan 65 jaar in Liaoning is 21,06%. Heilongjiang en Jilin, de andere Noordoostelijke provincies, volgen Jilin op de voet. Maar vergeet tegelijkertijd niet dat de gemiddelde levensverwachting van de bevolking is toegenomen. Van 2000 tot 2020 steeg de gemiddelde levensverwachting van mannen van 69,63 naar 75,37 jaar. Vrouwen leven langer en de gemiddelde levensverwachting van vrouwen bereikte in 2020 80,88 jaar. Shanghai’s veroudering altijd tot de top heeft behoord. Er is nog steeds een gezegde dat de straten van Shanghai vol staan met slimme oude mensen en lusteloze jonge mensen.
Aantrekkingskracht
Shanghai is daarentegen ook een stad is met een constante toestroom van jongeren. De bevolkingsgroei van veel steden kan niet worden gescheiden van de aantrekkingskracht van de stad op jongeren. Volgens het Statistische Jaarboek staan de bevolkingsgroei van Zhejiang, Guangdong, Hainan, Shanghai, Jiangsu en andere regio’s in 2023 bovenaan. Ook in gebieden waar het geboortecijfer en de geboortebevolking niet hoog zijn kan door de participatie van jongeren de bevolkingsgroei worden gehandhaafd. Veel regio’s werken actief aan ‘jeugdvriendelijke steden’. Eersteklas steden als Beijing, Shanghai, Guangzhou, Shenzhen, Hangzhou en Chengdu zijn niet alleen zeer geliefd bij jongeren, maar er is ook een reeks preferentiële maatregelen voor jongeren genomen. Hangzhou heeft bijvoorbeeld een beleid voor jongeren opgezet onder de noemer ‘Lenteregen’. Het biedt garantie voor jongeren die naar Hangzhou komen om hard te werken op het gebied van voeding, kleding, huisvesting en vervoer. Het bouwde zelfs het ‘First Station for Youth to Hangzhou’ om 7 dagen gratis accommodatie te bieden aan studenten die na hun afstuderen voor het eerst naar Hangzhou komen om een baan te vinden.
Trouwen
Welke provincie trouwt het meest? Het huwelijkspercentage in China is de afgelopen tien jaar geleidelijk gedaald. Er was echter voor het eerst een opleving in 2023. In 2023 was het aantal eerste huwelijken in China bijna 12 miljoen, een stijging van 1.422.200 ten opzichte van 2022. Misschien vanwege de bijzondere omstandigheden in 2022 hebben sommige mensen hun huwelijk uitgesteld tot 2023. De toename van het aantal huwelijken in 2023 is ook beïnvloed door de impact van het Jaar van de Draak. Meer mensen kozen ervoor om over 23 jaar te trouwen en binnen 24 jaar soepel een babydraak te baren. Guangdong is wederom de provincie die het meest van het huwelijken; in lijn met de status van grote vruchtbaarheidsprovincie. Ook Henan, Jiangsu en Shandong staan aan de top. Van de provincies die van het huwelijk houden, hebben Sichuan en Shandong het hoogste hertrouwpercentage.
Mannen – vrouwen
Natuurlijk kan de verandering in het huwelijkspercentage ook verband houden met de verhouding tussen mannen en vrouwen. Het aandeel mannen en vrouwen is bijvoorbeeld het meest in evenwicht in Henan, met 100,57, dus staat Henan wat betreft het aantal huwelijken ook op de tweede plaats. Hoewel ik veel mooie meisjes in de straten van Shanghai zie is de verhouding tussen mannen en vrouwen in Shanghai is echter 107,31, dus duidelijk meer mannen en dan vrouwen, wat de reden kan zijn waarom het huwelijkspercentage in Shanghai niet hoog is.
Hertrouwen
Interessant is weer dat, hoewel het huwelijkspercentage in Shanghai niet hoog is, het echtscheidingspercentage daar ook het laagst is. Xinjiang heeft het hoogste echtscheidingspercentage. Het kan verband houden met de visie op het huwelijk en de liefde onder etnische minderheden. Echtscheiding zelf is geen negatief concept onder sommige etnische minderheden. Tolerantie voor echtscheiding maakt ook dat het hertrouwpercentage in Xinjiang relatief hoog is.
Bron: WeChat account van Lu Jun
