Openbare aanklagers zullen ‘rechtszaken in het algemeen belang’ kunnen aanspannen. Dit zijn processen om de rechten van de bevolking te beschermen betreffende milieu, voedsel en medicijnen. Het experiment hierover is gelukt. Er komt nu een wet.
Het Supreme People’s Procuratorate (SPP) is de hoogste instelling voor gerechtelijke vervolging en onderzoek in China. Dat SPP heeft uitgelegd hoe het proefproject rond ‘rechtszaken in het algemeen belang’ is gelopen en wat er verder mee wordt gedaan.
Pilotproject
Van juli 2015 tot en met februari 2016 behandelden aanklagers in 13 provinciale entiteiten meer dan 5.000 zaken op het terrein van milieu, voedsel en medicijnen. Zij zijn met 547 rechtszaken gestart. Resultaten zijn bijvoorbeeld dat duizenden hectare landbouwgronden en natuurgebieden nu worden hersteld. Meer dan 400 bedrijven moeten miljoenen schadevergoeding betalen voor overtredingen van milieuregels of het in gevaar brengen van de voedselveiligheid. ‘Op die manier hebben we effectief voorkomen dat de belangen van de staat en van de samenleving werden geschaad’, volgens procurator-generaal Cao Jianming. ‘Nu zullen we de procedures om de overtreders aan te klagen efficiënter maken, normen duidelijk omschrijven en met wetgeving onderbouwen’.
Zaken van algemeen belang
‘Rechtsgeschillen van algemeen belang’ zijn een vrij nieuw verschijnsel in China. Burgers, ondernemingen en organisaties met een persoonlijk direct belang proberen natuurlijk wel hun recht te halen. Het is pas dank zij een amendement van 2012 bij het burgerlijk procesrecht dat instellingen en organisaties personen die het openbaar welzijn schaden een proces kunnen aandoen. In 2015 heeft het Permanent Comité van het Nationaal Volkscongres, de hoogste wetgever, het licht op groen gezet voor het bovengenoemde pilotproject. Eisers zouden bij wijze van proef een beroep kunnen doen op openbare aanklagers in rechtszaken van algemeen belang. Tot dan toe hadden openbare aanklagers voornamelijk strafzaken ingediend.
Laatste redmiddel
Let wel, het gaat hier alleen om burgerrechtelijke en administratieve zaken. De aanklagers in het project konden echter ook overheidsinstellingen laten vervolgen. Dit gold voor machtsmisbruik of nalatigheid bij milieubescherming of het beheer van eigendommen en gronden van de staat. Verder werken advocaten en ngo’s al vele jaren op het terrein van ‘rechtszaken in het algemeen belang’, gong yi fa. Met de uitbreiding van de bevoegdheden van openbare aanklagers zal de overheid volgens procurator-generaal Cao Jianming een bijdrage leveren aan de behandeling van ‘rechtsgeschillen van algemeen belang’. Er komt een beter toezicht op de ambtenaren en de handhaving van de wet. Het doel is meer sociale rechtvaardigheid. Een rechtsgeding is in de optiek van het SPP een laatste redmiddel. Eerst moeten regeringsdiensten en ngo’s zelf zaken aanpakken en daarbij van de openbare aanklagers enkel juridische ondersteuning krijgen. Wie een overheidsdienst voor het gerecht wil slepen moet eerst alles hebben geprobeerd om hem zichzelf te laten corrigeren.
Een volle agenda
Ook is er voor alle Chinese ‘procuratoraten’, instellingen voor gerechtelijke vervolging en onderzoek, nog veel werk aan de winkel. Ze moeten de overheid overtuigen meer juridisch personeel aan te stellen. Alleen zo zal het mogelijk zijn het snel toenemend aantal rechtszaken rond milieu, voedsel en medicijnen behoorlijk te behandelen. Aanklagers moeten nascholing krijgen en ervaring opdoen met het vinden van bewijsmateriaal, het gerechtelijk onderzoek en de vervolging in deze materie. Ze zullen uiteraard ook de medewerking nodig hebben van andere departementen. Juristen en leden van de Politieke Raadgevende Conferentie pleiten ervoor om het niet te laten bij een hervorming van de bevoegdheden van de aanklagers. Zij vinden dat er een aparte wetgeving nodig is voor het hele gebied van ‘rechtszaken in het algemeen belang’.
China Daily Asia, Wikipedia
