Enkele dagen voor de Japanse verkiezingen en op de 75ste verjaardag van de door Japanners aangerichte massaslachtingen in Nanjing, heeft China zijn aanspraken op de Diaoyutai/Senkaku eilanden kracht bijgezet. Dat leidt meteen tot nieuwe spanningen. We bekijken de feiten en ook de achtergrond van de betwisting, inclusief de rol van de VS.
Verkenningsvliegtuig boven Diaoyutai
Die eilanden behoren volgens Beijing (en ook Taipei) bij Taiwan en dus bij China. China stuurde vier patrouilleschepen naar de wateren rond de eilanden en de actie werd vanuit de lucht begeleid door een verkenningsvliegtuig. De Chinese schepen bevalen Japanse boten in de buurt ‘onmiddellijk de Chinese territoriale wateren te verlaten’. Japan reageerde door acht F15 straatjagers te sturen. Er werden nog geen incidenten tussen de partijen gemeld. Japan beschuldigt China van het schenden van het Japanse luchtruim.
Het conflict tussen Japan en China over de eilanden laaide dit jaar op onder invloed van opkomende ultranationalistische politici in Japan; zo werden deze zomer de eilandjes door de Japanse regering ‘genationaliseerd’.
Wat is de achtergrond van het conflict? Vooreerst mag men het niet verwarren met de betwistingen tussen China en een aantal landen in de Zuid-Chinese Zee. De Diaoyutai/Senkaku liggen een heel eind daarvandaan, in de Oost-Chinese Zee, en worden enkel geclaimd door China, Taiwan en Japan. Ze zijn onbewoond maar toch belangrijk omwille van de scheepvaartroutes in de buurt en vooral omwille van vermoede bodemschatten in de zeeën er rond.
China stelt dat de eilandjes sinds altijd bij Taiwan horen (ze liggen halfweg tussen Taiwan en Okinawa). Ze zijn in 1895 door Japan na de Japans-Chinese oorlog afgepakt. Na de tweede wereldoorlog moest Japan alle veroverde gebieden afstaan, en dus zijn de eilanden nu Chinees.
Japan echter stelt dat het de eilanden toevallig in 1895 ‘gevonden’ heeft zonder dat iemand ze claimde. Japan heeft ze in bezit genomen en administratief bij de eilandengroep van Okinawa gevoegd. Ze zijn dus gewoon Japans.
De beslissende factor is de VS. Die hebben na de tweede wereldoorlog Okinawa bezet en de Diaoyutai/Senkaku die hen interessant leken voor militaire manoeuvres, bij de bezette zone gevoegd. Bij het einde van de Amerikaanse bezetting in de vroege jaren 70, hebben de VS de eilanden aan Japan ‘terug’ gegeven. De toenmalige regering van Taiwan, die militair en economisch sterk van de VS afhing, was niet in staat zich te verzetten, de Volksrepubliek evenmin.
In het huidige conflict heeft de regering Obama expliciet nog geen partij gekozen. Maar de termen van het vernieuwd Japans-Amerikaanse Veiligheidsverdrag laten toe te interpreteren dat de Senkaku eilanden eronder vallen en dat de VS Japan gaan bijstaan in geval van militair conflict daarover. Dat wordt expliciet gezegd in een vorige week goedgekeurde resolutie van de Amerikaanse Senaat. Het conflict draait dus niet allen om China-Japan, op de achtergrond speelt ook het verzet van China tegen de Amerikaanse bullebakpolitiek en de strategische ‘focus op Azië’ van Obama die Japan aanmoedigt om zich agressief op te stellen tegenover China.
(Bronnen: Xinhua, De Standaard)
Het officiële standpunt van de Chiense regering vind je hier samengevat
over een eerder incident lees je hier meer
