Opmerkelijke processen tegen activisten en advocaten mensenrechten

Deze week lopen er in Tianjin opmerkelijke processen tegen actievoerders en advocaten die ijveren voor een ander mensenrechtenbeleid in China. Het Chinese gerecht vindt de manier waarop sommigen dat doen staatsondermijnend en heeft zich uitgesproken voor een bestrijding van hun activiteiten.

Op 9 juli vorig jaar begon de Chinese justitie een campagne tegen een groot aantal militanten en advocaten die bekend waren voor hun acties betreffende de mensenrechten. Driehonderd van hen werden opgepakt. Uiteindelijk zijn er tegen veertien van hen, die nu nog vastzitten, aanklachten ingediend. Zij worden beschuldigd van opzettelijke verstoringen van de openbare orde, protesten, campagnes in de sociale media en deelname aan maatschappelijke beroering. Sommigen onder hen zouden de bedoeling hebben gehad de Chinese staatsinrichting te ontwrichten of te veranderen en in bepaalde gevallen zouden zij daarbij beroep hebben gedaan op buitenlandse organisaties en personen.

De bekende advocaat en de ‘kerk’-leider

Zhou Shifeng, het hoofd van het advocatenkantoor Fengrui uit Beijing, is tot zeven jaar gevangenisstraf veroordeeld voor subversie tegen de staat en hij verliest zijn politieke rechten gedurende vijf jaar. Hu Shigen, de leider van een ondergrondse kerk, is voor dezelfde misdaad veroordeeld tot zeven en een half jaar. De beide beklaagden hebben tijdens hun proces bekentenissen afgelegd, schuldig gepleit en zij zullen tegen het vonnis geen beroep aantekenen. Het is zeer de vraag of dit betekent dat Zhou Shifeng het met zijn vonnis eens is: hij hield een geïmproviseerde toespraak vol sarcastische opmerkingen over ‘het Chinese rechtssysteem dat zoveel verder staat dan het westerse en dat van de VS’ en riep ‘ik zal nooit beroep aantekenen’, terwijl hij met zijn vuist op zijn zitplaats sloeg. Na tien minuten werd hem door de rechter het zwijgen opgelegd.

De medewerkers

Zhai Yanmin, een werknemer van Fengrui, is veroordeeld tot drie jaar voorwaardelijk met een proeftijd van vier jaar, een periode waarin hij zijn politieke rechten kwijt is en onder toezicht van de politie staat. Gou Hongguo, een medewerker van de ondergrondse kerk van Hu Shigen, heeft ongeveer dezelfde straf gekregen, met een proeftijd van drie jaar. Ook zowel Zhai als Gou werden veroordeeld voor subversie en hebben schuldig gepleit. De processen kwamen voor in Tianjin, de grote havenstad ten noorden van Beijing, bij het Tweede Regionale Volksgerechtshof. De openbare aanklagers van Tianjin hadden het proces aangespannen op 15 juli. Wang Yu, een advocate van het kantoor Fengrui, werd in afwachting van haar eigen proces op borgtocht vrijgelaten. In interviews op televisie en voor staatsmedia heeft zij publiekelijk afstand genomen van haar vroegere mensenrechtenacties, van haar kritiek op het Chinese rechtssysteem en van haar werkgever Zhou Shifeng. Volgens westerse journalisten heeft zij dat gedaan om haar zoon te beschermen.

Enige openbaarheid

De processen zijn bijgewoond door 48 personen, onder wie volksvertegenwoordigers, politieke adviseurs, juristen, advocaten en 20 journalisten uit verschillende Chinese regio’s en uit het buitenland. Ook reporters van de South China Morning Post waren er, uitgenodigd door het Bureau voor Openbare Orde en Veiligheid. De journalisten van de Post begrepen dat collega’s van nog drie media uit Hongkong de toestemming kregen voor berichtgeving vanuit de rechtszaal. De mainstream media uit de VS, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Japan en Qatar kwamen naar Tianjin. Vijf mediabedrijven mochten de zaal binnen. Verder heeft het Tweede Regionale Volksgerechtshof van Tianjin via zijn Sina Weibo-acount officiële verklaringen gegeven en op de blog vijf schriftelijke verslagen en foto’s van het proces gepubliceerd. Familieleden van de beklaagden hadden, naar eigen zeggen, geen toestemming gekregen om de processen bij te wonen. Volgens het gerechtshof en de staatsmedia heeft Zhou Shifeng zelf gevraagd om zijn verwanten het proces niet te laten bijwonen. Het hof heeft een met de hand geschreven brief op internet gepost die van Zhou zou komen en waarin staat dat ‘hun opleidingsniveau, als boeren’, te laag is. Westerse diplomaten en een twintigtal supporters van de beklaagden demonstreerden voor het gerechtshof om informatie te eisen. De activisten die al meer dan een jaar vastzaten mochten geen bezoek ontvangen.

Tegengestelde oordelen

Westerse mensenrechtenorganisaties en journalisten hekelen de gang van zaken en de vonnissen. Volgens hen treedt de Chinese staat ‘harder dan ooit op tegen critici’ en had de Chinese justitie de actievoerders en advocaten helemaal niet mogen vervolgen, laat staan hen straffen geven die volgens de westerse tegenstanders en hun Chinese bondgenoten zeer streng zijn. De Chinese reactie is tegenovergesteld. Volgens de staatsmedia, een aantal juristen en andere deskundigen is de beschuldiging van subversie tegen de staat correct, omdat de beklaagden een ‘kleurenrevolutie’ (zoals in voormalige socialistische staten als Joegoslavië en Oekraïne) hebben willen ontketenen met de hulp van buitenlandse krachten. Hun activiteiten zouden zeker de orde en de veiligheid van het land hebben bedreigd. Een van de prominente intellectuelen die zich in die zin hebben uitgelaten is professor Zhang Weiwei van de universiteit van Fudan, columnist in mondiale media en auteur van The China Wave
Global Times, New York Times, Volkskrant, South China Morning Post, BBC