Oproepen tot multilateralisme voor vrede en om wereldproblemen samen aan te pakken (opinies)

Verslag van een dialoog tussen Zhang Weiwei en Jeffrey Sachs.

Hiervoor baseren wij ons op het Engelstalige verslag, te lezen op de website ‘Invent the Future’ en op onze eigen aantekeningen. De geuite opinies zijn voor rekening van de sprekers.

Op 24 oktober heeft No Cold War een dialoog georganiseerd met Zhang Weiwei (professor internationale betrekkingen bij de universiteit Fudan, ooit tolk voor Deng Xiaoping, en auteur van boeken zoals de bestseller The China Wave: Rise of a Civilizational State) en Jeffrey Sachs (expert duurzame ontwikkeling, voormalig directeur van The Earth Institute van Columbia University, en auteur van boeken zoals het invloedrijke The End of Poverty). Vierhonderd mensen in 62 landen woonden het online evenement bij. Moderator was Jenny Clegg (academica, activiste, en de auteur van onder andere China’s Global Strategy: Towards a Multipolar World).

Jenny Clegg gaf aan waarom deze dialoog er moest komen: de landen zouden moeten samenwerken aan oplossingen voor problemen waar allen mee geconfronteerd worden, de klimaatcrisis, de pandemie, een kwetsbare wereldeconomie.

Motivering

Uitgerekend nu staan we aan de rand van een Nieuwe Koude oorlog. China komt op, de VS gaat achteruit, leidt dat tot de val van Thucydides, een conflict tussen de opkomende en de neergaande macht? Daarom dit gesprek tussen twee vooraanstaande figuren uit beide landen om te kijken naar kansen op vrede, multipolariteit, samenwerking en welvaart in de hele wereld.

Twee wereldvisies

Volgens Zhang Weiwei heeft China niet de bedoeling een nieuwe alleenheerser te worden of zijn wil op te leggen aan andere landen. Wat het wel nastreeft zijn democratische en vredelievende relaties tot nut van alle landen, volgens de Chinese traditie van harmonie in diversiteit. Jammer genoeg zit de VS vast in het denken volgens een zero-sum game. De Amerikanen blijven ervan overtuigd dat de opkomst van China wel ten koste van de VS moet gaan.

Zhang stelt dat China geen belang heeft bij het exporteren van zijn ideologie of zijn waarden, hoewel het land uiteraard graag zijn ervaringen en kennis met anderen wil delen. Zo zou de VS zijn voordeel kunnen doen met wat China heeft geleerd op het gebied van ontwikkeling en verbetering van levensstandaard en veel ontwikkelingslanden kijken naar China na hun slechte ervaringen met het westerse groeimodel.

China is tegen alle vormen van oorlog, het gelooft in onderhandelingen, dialoog en compromis. China is voor multilateralisme en een wereldwijd vredesbeleid, waarbij landen bijvoorbeeld zoals China zouden beloven nooit als eerste kernwapens te gebruiken.

Eénpartijdictatuur?

Op de bewering dat China een ‘éénpartijdictatuur’ is, met steeds slechter wordende mensenrechten heeft professor Zhang een weerwoord. Regelmatig blijkt uit onderzoeken dat meer dan 90 % van de Chinezen tevreden zijn over hun regering, vergeleken met 40% in de VS. Elk jaar reizen 150 miljoen Chinese toeristen naar het buitenland en praktisch iedereen komt terug. Dat wijst allemaal niet op een rampzalige mensenrechtensituatie. De schendingen van de mensenrechten, ook in andere landen, komen vooral van de VS: oorlogen met honderdduizenden burgerdoden, blijkbaar onuitroeibaar racisme.

Geen MAD, maar GAP

Professor Zhang roept de leiders van de VS op het oorlogspad te verlaten en de enorme middelen die naar militaire doelen gaan te investeren in de verbetering van zijn economie en infrastructuur en in de strijd tegen de klimaatverandering. China en de VS kunnen daaraan samen werken. Laten de VS en China de Mutually Assured Destruction verwerpen en in de plaats daarvan zorgen voor Globally Assured Prosperity, samen met andere landen.

Hegemonie vs multilateralisme

Jeffrey Sachs roept op tot een ommekeer in het buitenlands beleid van de VS, naar een rationele en multilaterale aanpak. Zolang Donald Trump het Witte Huis bewoont is dat niet mogelijk: zijn vreemdelingenhaat, racisme en domheid beletten de VS en China hun relatie te verbeteren. Anti-Chinese gevoelens groeien met actieve medewerking van de media. Volgens de protestantse evangelische ideologie van sommigen, zoals Trump, heeft de VS het van God gegeven recht om zijn wil op te leggen aan de rest van de wereld. De opkomst van China maakt dat niet langer houdbaar, het einde van de Amerikaanse dominantie is in zicht en dat heeft bij de elite paniek teweeggebracht. Geen land moet in zijn eentje de wereld leiden, wat we nodig hebben is niet een wereld geleid door de VS of een wereld geleid door China, maar multilateralisme. Zo kunnen we samenwerken om effectief te strijden tegen de verandering van het klimaat, tegen armoede en pandemieën.

Voor het klimaat

Er zijn al overeenkomsten op die gebieden: de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, het klimaatakkoord van Parijs, beide uit 2015. We moeten op die weg doorgaan. Wat dat betreft is de toezegging die president Xi onlangs deed dat China een nul uitstoot zal bereiken in 2060 zeer belangrijk. De Europese Unie belooft nu een nuluitstoot in 2050. Sachs meent dat als Joe Biden president wordt, hij dezelfde doelstelling zal voorstellen. Er zijn dus gezamenlijke inspanningen van China, de EU en de VS nodig om de wereld dit doel te laten halen.

Decoupling, pure waanzin

De ‘ontkoppeling’ (decoupling), waarvan de laatste tijd zoveel sprake is, het opdelen van de wereld in twee vijandige blokken, is volgens Sachs pure waanzin. Het zal leiden tot wederzijdse vernietiging en niet tot een oplossing van de wereldproblemen. Als de VS en China dat laatste willen moeten ze juist meer verbanden aangaan in de grote instellingen en zorgen voor meer culturele en intellectuele uitwisseling en voor een duidelijk gedefinieerd multilateraal systeem. Daarom is deze dialoog voor een publiek van honderden mensen uit vele landen zo belangrijk.

Consensus voor multilateralisme en vrede

In het onderdeel voor debat en vragen uit het publiek haakt Zhang Weiwei in op wat Sachs heeft gezegd over de klimaatakkoorden en klimaatvoornemens. Volgens hem neemt China die zeer ernstig en heeft het land al heel wat gerealiseerd op dit vlak. Een gewenste samenwerking tussen de VS en China zou heel goed mogelijk zijn, precies rond groene technologie en duurzame ontwikkeling.

Hoop

Op een vraag of er in de VS nog wel krachten zijn die opkomen tegen een koude oorlog zegt Sachs dat er wel degelijk hoop is en hij verwijst naar het vroegere verzet tegen de agressieoorlogen, van de oorlog tegen Vietnam tot die tegen Irak. Voor de Amerikaanse vredesbeweging is het handvest van de Verenigde Naties een belangrijk middel om de vrede te redden. Zhang Weiwei wijst daarop op het feit dat China een fervent voorstander is van het handvest en van het internationaal recht. Het land heeft veel te danken aan beide en kan nu bijdragen aan de ontwikkeling ervan.

Reëel oorlogsgevaar?

Vervolgens was de vraag: ‘kan de koude oorlog ontaarden in een warme oorlog?’ De twee sprekers zijn het erover eens dat de toestand ernstig is en vraagt om ontwapeningsakkoorden, de-escalatie en geavanceerde systemen voor vroegtijdige waarschuwing. Professor Zhang wees er daarbij op dat de VS miljarden had uitgegeven aan bewapening en het voeren van oorlogen, terwijl China zijn middelen had ingezet voor zijn infrastructuur en betere levensvoorwaarden. Als de Verenigde Staten het risico op een oorlog willen verminderen kunnen ze maar beter het Chinese voorbeeld navolgen. China zal volgens Sachs wel meer rekening moeten houden met het feit dat andere landen, bijvoorbeeld in de regio, zich geïntimideerd kunnen voelen, alleen al door zijn omvang. Vertrouwenwekkende houdingen en ingrepen zouden dus een goed idee zijn.

Gedeelde toekomst

Het publiek komt dan terug op de kwestie van de decoupling en Zhang zegt hierover dat China mordicus tegen een ontkoppeling is en daar niet aan mee wil of zal doen. De economische toeleveringsketens zijn overigens te zeer geglobaliseerd en de twee grote machten kunnen beter hun sterke punten en specifieke expertises samenleggen en uitwisselen. De visie die China in dit verband promoot is die van een enkele grote wereldgemeenschap, een gedeelde toekomst voor de mensheid Dat is veel beter dan decoupling en koude oorlog.

Internationalisme voor de digitale tijd

Sachs vindt dat vooral vanwege de digitale ontwikkelingen een ontkoppeling zeer schadelijk zou zijn. Connectiviteit, computertechnologie, artificiële intelligentie, gegevensverwerking door quantumcomputing maken internationale standaarden mogelijk en nodig. De standaarden die er zijn laten zien hoe nuttig dat is, hoeveel er mee kan worden bespaard en hoe het kan worden aangewend om het leven van de mensen te verbeteren.

Ommekeer in 2021?

Sachs eindigt zijn bijdrage aan de dialoog met een overzicht van de problemen die op de agenda voor een gezamenlijke aanpak staan. Het dringendste is de pandemie waarbij de VS, Europa en Latijns-Amerika bereid zullen moeten zijn om te leren van China en andere landen die hebben aangetoond dat de pandemie kan worden bezworen. Sachs hoopt verder dat 2021 een goed jaar wordt, waarin de pandemie bedwongen kan zijn en de wereld zich weer kan richten op duurzame ontwikkeling, armoedebestrijding en het klimaat. De internationale ontmoetingen COP15, COP26 en de Wereldvoedseltop bieden kansen op wereldwijde professionele en systematische samenwerking.

Hoop in China

Zhang Weiwei neemt in de VS een overeenstemming waar tussen alle grote politieke spelers om ‘China hard aan te pakken’. De Chinezen zijn erg blij met mensen zoals Jeffrey Sachs die daar niet aan mee willen doen en hopen op een ommekeer. De Chinese leiders blijven vrede en samenwerking stimuleren.

Daarop sluit Jenny Clegg het evenement af met woorden van dank en een oproep aan de deelnemers om naar de website nocoldwar.org te gaan en als ze dat nog niet hebben gedaan hun handtekening toe te voegen aan de verklaring A New Cold War against China is against the interests of humanity.

De complete opname van de dialoog kan hier worden bekeken: YouTube.

Op zaterdag 7 november bespreekt een internationaal gezelschap van prominente intellectuelen de kansen op vrede met China, na de presidentsverkiezingen in de VS