Bij het weekblad Southern Weekend, dat in Guangdong wordt gemaakt, is er een conflict tussen de redacteuren. Honderd journalisten hebben via een eigen microblog laten weten dat een verklaring op de blog van het magazine was geschreven onder druk van de overheid en dat zij als journalisten zouden staken ‘tot die zaak was opgelost’. De actie zorgt voor ophef en maatschappelijk debat.
De rel is begonnen door het geknoei aan een redactioneel commentaar voor Nieuwjaar. In het originele ontwerp zou een oproep hebben gestaan om gewaarborgde grondwettelijke rechten toe te passen. In het verschenen artikel, een onherkenbaar gewijzigde versie van het eerste, stond een lofzang op de partij. Het bevatte verder een aantal fouten. Volgens de officiële verklaring achteraf was er geen inmenging geweest van de overheid en waren de fouten gemaakt door een journalist. Volgens de stakers was er wel degelijk sprake van censuur. Zij wezen ook naar de man die hiervoor volgens hen verantwoordelijk was: het hoofd van de afdeling publiciteit (of propaganda) van de CPC-afdeling van Guangdong, Tuo Zhen. Vroegere journalisten en stagiairs van de Southern Weekend, soms de Southern Weekly genoemd, hebben vervolgens in twee open brieven en in microblogposts de stelling verdedigd dat, onder andere door zijn beleid, de media in de provincie de afgelopen tijd worden gemuilkorfd. Daarna kwam er een online petitie van academici uit China, Hongkong en Taiwan, onder wie enkele prominente prowesterse of uiterst kritische intellectuelen zoals Mao Yushi, Zhang Sizhi en He Weifang. Zij eisten het aftreden van Tua Zhen. Het weekblad dat in het middelpunt van de storm staat heeft een oplage van 1,6 miljoen, met kantoren in grote steden en wordt in heel China verspreid. Het heeft een goede reputatie, is al vaker bij controverses betrokken geweest door zijn kritische onderzoeksjournalistiek en de reporters weten over het algemeen creatief gebruik te maken van de speelruimte die ze krijgen, zonder al te vaak of te veel over de schreef te gaan in het behandelen van ‘gevoelige onderwerpen’. Ze zijn erin geslaagd belangrijke reportages te publiceren, onder andere over de werkomstandigheden bij Foxconn en over het voorkomen van het hiv-virus op het platteland. Al enkele dagen zijn er demonstraties bij het kantoor van de mediagroep die Southern Weekend uitgeeft, de Nanfang Media Group, een bedrijf dat banden heeft met de CPC. Honderd overwegend jonge demonstranten betuigen solidariteit met de stakers, leggen chrysanten neer die ofwel rouw ofwel pluralisme moeten symboliseren en dragen bordjes met eisen voor meer vrije meningsuiting en tegen censuur, of zelfs voor meer doortastende politieke hervormingen. Sommigen zijn de mediagroep vriendelijk gezind. Tegenbetogers noemen het weekblad ‘een werktuig van het Amerikaanse imperialisme’ en ontkennen dat er censuur is. In discussies aan de poort van de Nanfang Media Group gaat het over de geloofwaardigheid van de nieuwe leiders van de CPC, waarbij sommigen vrezen dat die door deze kwestie wordt ondermijnd en anderen dat juist een goed zaak vinden. De politie voert af en toe oppervlakkige identiteitscontroles uit en heeft voor- en tegenstanders van de stakende journalisten al eens moeten scheiden toen ze dreigden slaags te raken met elkaar.
De overheid en de collega’s van de journalisten reageren voorlopig vrij terughoudend. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zou naar aanleiding van de zaak hebben gezegd dat er geen censuur was. Buitenlandse media verspreiden het gerucht dat weibo-accounts zijn geblokkeerd en dat er een memo is uitgegaan van de nationale afdeling publiciteit van de CPC om de noodzaak van controle op de media te benadrukken en Tuo Zhen te verdedigen. In de mededeling vragen partijkaders dat de media een opiniestuk van de Global Times over de zaak publiceren en zeggen ze dat er bij het incident vijandige buitenlandse inmenging is. Een paar anonieme bronnen bij Chinese kranten hebben het bestaan van die memo gemeld. De Global Times accepteert in het bovenvermeld stuk de officiële versie van de krant dat er geen inmenging is geweest bij de redactie van het Nieuwjaarscommentaar en ziet de weibo-actie van de redacteurs die in staking zijn gegaan als een vorm van internetprotest waar zich gemakkelijk buitenstaanders, als voorbeeld noemt de krant Chen Guangcheng, mee kunnen bemoeien. Die mensen willen de journalisten verleiden tot een onhaalbare confrontatie met het systeem. Het is immers duidelijk, aldus de GT, dat met de huidige stand van zaken China niet meteen en in extreme mate vrije media kan hebben. Dit terrein heeft geen recht op een uitzonderingspositie, een soort ‘speciale politieke zone’. Journalisten moeten wel degelijk ijveren voor veranderingen, maar dan in het tempo en binnen het kader van de aan gang zijnde hervormingen waarbij de ontwikkeling van de economie en de verbetering van het dagelijkse bestaan de voorrang krijgen, tot zover de opinie van de Global Times. Een aantal kranten in Guangzhou, Beijing en Shenzhen hebben inderdaad dat opiniestuk gepubliceerd. Sommige redacties hebben er echter een tekst aan toegevoegd waarin ze duidelijk maken dat dit een opinie is, die niet noodzakelijk hun eigen mening weergeeft. Volgens de Youth Daily, een dagblad dat ook het opiniestuk van Global Times heeft gepubliceerd, handelt het conflict over details in de presentatie en over de stijl om meningen te brengen. Youth Daily zegt dat de actievoerende collega’s geen strijd voeren voor vrije meningsuiting en dat ze dit ook niet hoeven te doen omdat het bestaan van de Southern Weekend zelf al een bewijs is dat er wel degelijk vrije meningsuiting in China bestaat. Een zekere inmenging van de partij vindt het dagblad aanvaardbaar en logisch omdat een partijorganisatie eigenaar is van het weekblad.
Naar verluidt onderhandelen de stakers op dit moment met de ambtenaren van de afdeling publiciteit / propaganda.
Bronnen: South China Morning Post, BBC, Global Times, Caixin
