Oudejaarsnachtdrama van Shanghai, de naweeën

Elke familie van de 36 slachtoffers bij het Oudejaarsnachtdrama in Shanghai zal een schadevergoeding van 800.000 yuan ontvangen. De gewonden krijgen ook smartengeld, waarvan de som zal afhangen van het opgelopen letsel. De gemeente en de partijafdeling van Shanghai hebben 11 functionarissen gestraft van het district waar het drama gebeurde. Vragen over aansprakelijkheid en aanpak blijven echter.

Er waren voor de oudejaarsviering 2014 meer dan 300.000 feestvierders naar de Bund, de wereldberoemde boulevard in het Huangpu-district, gekomen. Op een gegeven moment brak er paniek uit, mensen slaagden er niet in de plek te verlaten en een aantal werd vertrapt. De gemeentelijke diensten konden vrij snel de plaats van de ramp beveiligen, slachtoffers wegbrengen en  voorkomen dat er meer dan 36 doden en een vijftigtal gewonden vielen. Drie van de gekwetsten liggen nu nog in het ziekenhuis.

Eindrapport?

In de afgelopen weken is er een onderzoek uitgevoerd. De hoogste overheid van de miljoenenstad Shanghai heeft besloten dat functionarissen van Huangpu (bevolking van 700.000 mensen in 2010), gemeenteambtenaren van het district en kaderleden van de CPC-afdeling, niet genoeg voorbereidingen hadden getroffen en niet adequaat hebben gereageerd op de ramp zelf. De viceburgemeester van de stad heeft zijn verontschuldigingen aangeboden tijdens de persconferentie voor de presentatie van het onderzoeksrapport. Vier districtsleiders van de gemeente, de politie en de partij zijn ontslagen. Zeven ambtenaren van toerisme, openbare veiligheid en stadsbeheer hebben een disciplinaire straf gekregen. Er was nauwelijks een risicoanalyse geweest, hoewel vorig jaar met de nieuwjaarsviering was gebleken hoe omvangrijk de massa kon worden. Het programma was enigszins aangepast met het oog op veiligheid, maar daarover was onvolledig en pas laattijdig informatie verstrekt aan het publiek. Slechts 500 politiemensen en toezichthouders waren naar het evenement gestuurd. Op het moment dat de massa gevaarlijk begon aan te zwellen bleven de partijfunctionarissen in een nabijgelegen restaurant genieten van een luxueuze maaltijd hen aangeboden door een investeringsmaatschappij. Pas toen de eerste berichten binnenkwamen dat er zich een echte ramp aan het ontwikkelen was, grepen ze in. De raad van het stadsdistrict Huangpu, heeft besloten om elke familie van een dodelijk slachtoffer 800.000 yuan (113.000 euro) uit te keren. Deze som is volgens de overheid ‘wettelijk, redelijk, haalbaar en eerlijk’. De schadevergoeding van de gewonden zal afhangen van het opgelopen letsel. Juristen zeggen dat de betaling gebeurt volgens de richtlijnen van het Opperste Gerechtshof: bij dergelijke rampen is de uitkering zowat 20 keer het gemiddelde jaarlijkse inkomen van een plaatselijke bewoner. Shanghai zal 24 van de 29 geplande grote feestelijke activiteiten voor het komende Lentefeest laten plaatsvinden, maar met verbeterde voorbereidingen en veiligheidsmaatregelen.

Nasleep?

Een belangrijke vraag is of er nog meer consequenties volgen. Sommige nabestaanden eisen meer schadevergoeding, bijvoorbeeld voor psychologische begeleiding en nazorg. Anderen willen dat het stadsbestuur zich persoonlijk bij hen thuis komt verontschuldigen. Er worden vragen gesteld bij het feit dat de verantwoordelijkheid en de bestraffing beperkt is gebleven tot het districtsniveau. Geen van de ontevreden nabestaanden zal echter een proces aanspannen. Er waren ook – niet bevestigde – klachten van rouwende familieleden dat ze met elkaar of met de pers geen contact mochten opnemen. Opvallend is het ook dat de berichten over en rond het rapport na een dag van de voorpagina’s zijn verdwenen. Het kan dat men met dit beleid deze zaak, die al erg genoeg is, niet verder wil opkloppen. Maar dan blijft het nog de vraag of dit wel zo verstandig is en niet eerder contraproductief.

Journalisten in de officiële media hebben er overigens op gewezen dat de partijkaders met hun deelname aan een banket de regels voor de soberheid (waarvoor sinds meer dan een jaar campagne wordt gevoerd) hebben overtreden en dat ze blijkbaar niet de mentaliteit hadden om te zorgen voor de bevolking, die van voorbeeldige partijmensen wordt verwacht. De China Daily dringt erop aan dat de overheid en de disciplinecommissie van Shanghai verder onderzoeken hoe deze, intussen ontslagen, mensen hun werk eerder hebben gedaan en of ze niet aan de basis liggen van vroegere problemen. De krant vraagt zich verder af of het terecht is dat alleen de personen die direct verantwoordelijk waren rekenschap moeten afleggen. De opiniemakers in de China Daily besluiten dat de burgemeester zelf een publieke verontschuldiging zou moeten uitspreken en dat hogere functionarissen moeten beseffen dat zij in zekere zin mede aansprakelijk zijn voor de daden van hun ondergeschikten. Die laatste mening is in elk geval in overeenstemming met een belangrijke doelstellingen voor 2015 van de voortgezette campagne tegen corruptie: de topmensen aanspreken op hun verantwoordelijkheid.
Bronnen: Xinhua, SCMP, BBC, China Daily