Zowel ex-koloniale macht Australië als China hebben de voorbije jaren ernstig in het armste APEC-land geïnvesteerd en wedijveren om invloed, ook bij de organisatie van de top. Tevens bestaat een wedijver tussen China en Taiwan om diplomatieke erkenning door de eilanden uit de Stille oceaan. China wordt door 7 eilanden erkend en Taiwan door 6.
Xi Jinping met premier O’Neill
Een groot aantal van de deelnemers aan de ASEAN-top nemen ook deel aan de APEC-top waar ze aansluiten bij de collega’s van over de oceaan. De Amerikaanse vicepresident Pence overnacht in Australië omdat hij Papua New Guinea (PNG) te gevaarlijk vindt. Nogal een contrast met de Chinese president die er vrijdag de autoweg Onafhankelijkheidslaan opende en ook een school die met Chinese steun werd gebouwd. Het land onderhoudt diplomatieke betrekkingen met China sinds 1976 het jaar na de onafhankelijkheid van Australië. De twee landen vormden in 2014 een strategisch partnerschap.
De Chinese investeringen in het land (meestal in infrastructuur) verdrievoudigden in 2017 tot 2,6 miljard $ in vergelijking met 2016. Het strategisch partnerschap werd door Xi en premier Peter O’Neill gisteren tot een alomvattend strategisch partnerschap verheven.
China en Taiwan
Reclame voor de Chinese Construction Bank
Zowel China Construction Bank, China Railway Group, China Railway Construction en China National Building Material werken allen aan Belt & Road projecten in PNG. Niet te verwonderen dus dat premier O’Neill verklaarde dat zijn land actief wil participeren inmoeten BRI dat de verbindingen en de infrastructuur van de Pacific-eilanden zal versterken. Xi vond dat er onderhandelingen opgestart moeten worden om tot vrijhandel te komen. O’Neill beloofde plechtig zich aan de één China politiek te zullen houden.
De eilanden uit de Stille oceaan zijn sterk verdeeld op dit punt: Zeven naties erkennen Beijing diplomatiek namelijk: de Cook eilanden, Fiji, Micronesia, Niue, Samoa, Tonga en Vanuatu. De zes andere Kiribati, de Marshall eilanden, Nauru, Palau, de Solomon eilanden en Tuvalu erkennen Taiwan. Xi Jinping sprak vrijdag al met de topverantwoordelijken van de zeven. Hij deed vier voorstellen voor hun wederzijds betrekkingen. De 7 betrokken eilanden waren het eens om naast PNG met China een alomvattend strategisch partnerschap te tekenen. Xi stelde ook voor om tijdens het tweede semester volgend jaar de derde zitting te houden van het China-Pacific Island Countries Economic Development & Cooperation Forum. . 
De co-president van de Raad voor Economische samenwerking van de Pacific-eilanden Donald Campbell heeft aan AFP verklaard dat de sterkere opgang van het protectionisme het moeilijker zal maken om in de verklaring van ministers na de top tot een consensus te komen. Premier Peter O’Neill heeft de deelnemers opgeroepen om de regels van de internationale handel te respecteren want anders dreigen wij, de kleine landen de dupe te worden, aldus nog O’Neill
Veiligheid top
Nieuwe door China aangelegde weg
Het arme eiland heeft de kwalijke reputatie om zich onder de knoet te bevinden van gangsterbendes gekend onder de naam ‘raskols’. Australië heeft 1500 militairen en special forces gestuurd evenals oorlogsschepen en gevechtsvliegtuigen. Om de veiligheid te garanderen heeft China 62 militaire voertuigen geleverd die de veiligheid rond de top moeten garanderen. De deelnemers aan de top en de journalisten worden gehuisvest in drie pakketboten, ook uit Australië. Veel was in de aanloop tot de top te doen over de aanschaf van 40 dure Maserati’s terwijl in de ziekenhuizen geneesmiddelen ontbreken en de helft van de hoofdstedelijke bevolking in sloppenwijken woont. De regering heeft beloofd om de Maserati’s na hun 27 km lange tocht van het vliegveld naar het Congresgebouw en omgekeerd te zullen verkopen.
Wedijver
Het APEC-huis in Port Moresby
De voorbije 7 jaar heeft Beijing de landen uit de Stille Zuidzee 6 miljard $ aan goedkope leningen en hulp verstrekt en Australië 6,58 miljard $. Het leeuwenaandeel daarvan ging naar het grondstoffenrijke PNG. Zowel Australië als China willen er aardgas, grondstoffen en hout ontginnen. Volgens de Wereldbank bezit maar 22% van de PNG-bevolking aansluiting op de elektriciteit. Beide landen wedijveren om deze situatie te verbeteren. China is van plan om te investeren in twee projecten. Het Edevu project dat 190 miljoen $ kost, wil tegen 2020 50 MW brengen naar de hoofdstad Port Moresby. Het Ramuproject waarvan de beslissing tijdens deze Apec-top genomen wordt, wil de stad voorzien van 180 MW tegen 2024. Australië was een vroege leverancier van zonnepanelen. 1,2 miljoen personen zijn betrokken in Canberra’s zonne- en lichtprojecten. China en Australië rivaliseren eveneens ferm over de aanleg van internetverbindingen.
Volgens het Lowy Institute in Sydney verminderde de VS-hulp tussen 2011 en 2016 met twee derden. De groeiende Chinese aanwezigheid heeft echter de westerse interesse terug aangewakkerd en dit gaat van Nieuw Zeeland, de Franse president Macron tot het Verenigd Koninkrijk dat diplomatieke posten opent in Vanuatu, Samoa en Tonga.
De Chinese economie zit sterk geïntegreerd in de Azië/Pacific regio. Het land is nu de grootste handelspartner van de 16 APEC-economieën en 59% van de Chinese totale buitenlandse handel gebeurt met de APEC-leden. In het kader van BRI beschikt het over een fonds om APEC-verbindingen te ondersteunen. Het is op de top ook uitkijken naar de toespraak van de Amerikaanse vicepresident Pence die als tegenzet tegen het Chinese BRI ook een Fonds belooft om de aanleg van infrastructuur te financieren. Speerpunt zou de US International Development Financing Corporation worden die 60 miljard $ zou meekrijgen.
Bronnen: SCMP, FT, China Daily, Global Times
Zulke landen hebben nu eenmaal de vrijheid om geld te lenen van China. Anders dan koloniale landen zoals Nieuw-Caledonië dat net een referendium heeft gestemd om als Franse kolonie door te gaan. Die mogen niet eens geld lenen van China vanwege de gevaarlijke waarschuwingen uit Frankrijk.