Het Politiek Bureau van de Communistische Partij van China is deze week bijeengekomen voor een ‘vergadering over het democratisch leven’, zoals dat in het jargon van de partij heet. De 25 meest leidinggevende politici van het land hebben op elkaar en op zichzelf kritiek geleverd. Volgens de officiële berichten hebben ze een consensus bereikt en besloten om de corruptiebestrijding nog meer ‘collectieve dynamiek’ te geven.
Volgens de eigen experts van de CPC is een dergelijke ‘vergadering over het democratisch leven’ een sinds lang bestaande traditie, die wordt geherwaardeerd.
‘Houd ook je familie op de goede weg’
In het recente verleden waren de zittingen een formaliteit geworden, waarbij de deelnemers niet zelden alleen lof hadden voor elkaar. De leiders van de partij, die intussen 88 miljoen leden telt, rekenen er vandaag echter weer op dat collegiale kritiek en zelfkritiek probate middelen zijn om de organisatie te zuiveren en te verbeteren. Xi Jinping heeft een opmerkelijke toespraak gehouden waarin hij zijn collega’s op het hart drukte om elke vorm van arrogantie over hun macht of status na te laten en om hun familieleden en naaste medewerkers ‘in het oog te houden’.
Het is onder Xi Jinping dat de vergaderingen waarop functionarissen zichzelf en elkaar beoordelen zijn toegenomen op alle niveaus van de partij. Dat de partijleider zelf aanwezig was bij sommige van die zittingen van provinciale rang kreeg aandacht in de Chinese en buitenlandse media. Het paste in het kader van een andere traditie die in ere wordt hersteld: de massalijn die gericht is tegen een foute manier van optreden en de bedoeling heeft de band tussen de partij en de bevolking te versterken. De ‘vergadering over het democratisch leven’ was echter de eerste en enige van dit jaar voor de hoogste politieke leiding, het Politiek Bureau met zijn topmannen van regering, parlement, leger en belangrijke regio’s.
Strijd gaat door
Er is besloten dat de CCDI, de Centrale Commissie voor Discipline-Inspectie van de CPC, van 12 tot 14 januari zijn zesde algemene vergadering zal houden. Vanaf de eerste dag van het nieuwe jaar is ook het nieuwe reglement in de partij van kracht. De zaken tegen Zhou Yongkang, Bo Xilai, Xu Caihou, Guo Boxiong en Ling Jihua zijn op de vergadering aangehaald als voorbeeld dat ook in de hoogste echelons partijkaders van de goede weg kunnen afwijken als ze zich niet in acht nemen. De bekende leiders die elk moreel gezag hebben verloren en uit de partij zijn gezet hadden ook nagelaten om hun familieleden, kinderen en persoonlijk personeel een correcte houding in te prenten en streng toe te zien op de handel en wandel van mensen die dicht bij hen stonden. Ze waren niet alleen zelf corrupt, maar lieten anderen plaatsvervangend bepaalde corrupte praktijken uitvoeren. Xi Jinping heeft de leden van het Politiek Bureau voorgehouden dat ze daaruit de nodige lessen moeten trekken. De partijleider herhaalde ook dat een vaste overtuiging van het marxisme, socialisme en communisme nodig zijn.
De partij moet volgens de vergadering doortastend inspanningen blijven leveren om de corruptie te bestrijden. Ze moet van de leden eisen dat ze zich strikt aan de gedragscodes en de regels houden en bijvoorbeeld bureaucratie of genotzucht mijden en geen zelfverrijking nastreven. Zoals zo vaak in de partij wordt dit in een getalsmatige formule uitgedrukt: de ‘drie strikte en drie ernstige punten’ voor respectievelijk een onberispelijke moraal, machtsuitoefening en discipline en voor eerlijkheid in besluitvorming, zakendoen en gedrag. Er zijn ook betere procedures nodig voor de selectie van loyale en deskundige inspecteurs van de CCDI zelf.
Machtsstrijd?
De westers geïnspireerde South China Morning Post uit Hongkong ziet in de oproepen van Xi een vastbesloten poging om zijn gezag te verstevigen en om binnen de partij ‘alle neuzen dezelfde kant op te krijgen’. Onder Jiang Zemin en Hu Jintao zouden er volgens analisten in de SCMP twee richtingen ontstaan zijn. Die waarnemers achten het mogelijk dat de vergadering van de afgelopen week de start betekent van een heuse ‘rectificatiecampagne’, een grote politieke zuivering.
Het Amerikaanse ‘geopolitieke informatiebedrijf’ Stratfor voorspelt met grafieken dat de CPC zijn nooit geziene doelstellingen betreffende anticorruptie voor 2016 zal halen. De analisten van Stratfor voorzien echter ook een genadeloze machtsstrijd, waarbij ‘Xi Jinping de strijd tegen corruptie zal gebruiken om tegen het volgende congres van de partij in 2017 zijn politieke rivalen uit te schakelen’.
Of eerlijke en doeltreffende aanpak?
He Zengke
He Zengke, de directeur van de invloedrijke denktank China Center for Comparative Politics and Economics ziet ook dat zowel de successen als de uitdagingen voor de corruptiebestrijding groot zijn.
Hij vindt echter dat de partij en de regering meer rekening moeten houden met het verschijnsel dat er functionarissen bestaan die niet corrupt, maar wel incompetent of onverschillig en slordig zijn. He vindt dat het belangrijk is om het juiste evenwicht te vinden tussen de noodzaak om de corruptie te bestrijden en de rechten van de functionarissen te beschermen. Capabele kaderleden moeten aangemoedigd en gepromoveerd worden. Het is nodig hen een behoorlijk salaris te geven, wat meteen de verleiding om zich te laten omkopen wegneemt. Het is ook nodig om informanten beter te beschermen.
Voor Xinhua staan ‘vergaderingen over het democratisch leven’ en de manier waarop de corruptie wordt aangepakt door de CPC in schril contrast tot ‘praktijken van westerse politici die elkaar uit politieke rivaliteit bestoken en zwartmaken’. Volgens Xie Chuntao, een professor van de Partijschool die door het persbureau wordt geciteerd ‘negeren westerse politieke partijen hun eigen problemen’. De CPC daarentegen ziet zijn fouten onder ogen en geeft ze publiekelijk toe volgens Xie.
Xinhua, SCMP, Stratfor
