De Maleisische staat Penang die decennia lang fungeerde als de achterkant van de chip toeleveringsketen komt door de chipoorlog tussen de VS en China op de voorgrond als centrum voor geavanceerde chipverpakking. Chinese leveranciers en VS-bedrijven omzeilen gezamenlijk de VS-exportbeperking door de vervaardiging in Maleisië.
In 1972 werd een modderig rijstveld in Penang de eerste productiefaciliteit buiten de VS voor Intel. Gelokt door een nieuwe vrijhandelszone en een drukke scheepshaven in de Straat Malakka was Intel, samen met AMD, Renesas (voorheen Hitachi), Keysight Technologies (voorheen Hewlett-Packard) en verschillende andere technische multinationals de pioniers van wat voorheen de Oosterse Silicon Valley werd genoemd.
Maleisië werd een goed geoliede machine in het verpakken, assembleren en testen van chips. Dit werd, tot voor kort beschouwd als een laaggekwalificeerd, arbeidsintensief maar noodzakelijk onderdeel van de chiptoeleveringsketen.. Het land is al ’s werelds zesde grootste exporteur van halfgeleiders en heeft 13 % van de wereldwijde markt voor het verpakken, assembleren en testen van halfgeleiders in handen. Jaarlijks komt 20 % van de Amerikaanse halfgeleiderimport uit Maleisië of meer dan uit Taiwan, Japan of Zuid-Korea. . Het voorheen arbeidsintensief proces vindt nu vaak plaats in sterk geautomatiseerde fabrieken.
Westerse investeringen
Intel investeert er $7 miljard in nieuwe voorzieningen waaronder een ‘3D’ geavanceerde verpakkingslocatie die later dit jaar klaar moet zijn. Deze geavanceerde technologie stapelt chips op elkaar om de prestaties te verbeteren. Het bedrijf bouwt ook een andere chipassemblage- en testfabriek in Kulim, dat grenst aan Penang. Zo groeide Intel van 100 personeelsleden in het land naar 15.000. Het Amerikaanse Micron lanceerde vorig jaar zijn tweede voorziening voor assemblage en testen in Penang, terwijl Siemens dochter Infineon de komende vijf jaar tot $ 5,4 miljard zou uitgeven om uit te breiden. Het bouwt ’s werelds grootste productielocatie voor siliciumcarbide chips die veel worden gebruikt door fabrikanten van elektrische voertuigen. Leidinggevende David Lacey van AMS Osram in Penang zegt dat de diversificatie van de toeleveringsketen begon met de pandemie, maar dat ‘de geopolitieke [achtergrond] ervoor zorgt dat mensen alternatieve locaties en bronnen zoeken’. Het Zwitserse elektronicaconcern was een van de eerste buitenlandse bedrijven dat zich in Penang vestigde en er nog steeds investeert.
Back-up
Bedrijven over de hele wereld zijn nu op zoek zijn naar een back-up voor China om zich te beschermen tegen geopolitieke verstoringen. De toenemende Amerikaanse beperkingen op Chinese technologie, vooral voor chipfabricage, zijn een belangrijke reden voor de aantrekkingskracht van neutraal Maleisië, zeggen industriegroepen. Het is een stormloop. Het zijn niet enkel Chinese bedrijven [die zich in Penang vestigen]. Het zijn Koreaanse, Japanse en westerse bedrijven”, aldus Kemikon CEO Marcel Wismer dat onderdelen, zoals machineframes bouwt voor klanten als LAM Research en Applied Materials in de VS. Landenmanager Gautam Puntambekar voor Bank of America beweert dat ‘wanneer je het over halfgeleiders hebt, Maleisië altijd deel uitmaakt van het gesprek. Supply chain diversificatie vanuit China blijft een top focus voor bedrijven’
De staat zelf heeft in 2023 $12,8 miljard aan directe buitenlandse investeringen aangetrokken, meer dan het totaal dat het ontving van 2013 tot 2020 samen. Het ontwikkelen van de Maleisische halfgeleiderindustrie en arbeidskrachten voor deze hoogwaardige productie is een cruciaal doel voor premier Anwar Ibrahim.
Gedwongen verhuis
Een van de Chinese bedrijven die toevloeien is Fengshi Metal Technology, een in Suzhou gevestigde concurrent die actief is op vergelijkbare gebieden van de productie van halfgeleiderapparatuur. Fengshi is niet het enige Chinese bedrijf dat probeert zijn werknemers weg te kapen, zegt Wismer. Hij voegt eraan toe dat grote westerse fabrikanten van halfgeleiderapparatuur hun meest geavanceerde apparatuur niet aan China kunnen verkopen vanwege Amerikaanse beperkingen. ‘Maar het andere deel van het verhaal is dat al deze fabrikanten onderdelen betrekken van Chinese bedrijven’ legt hij uit. ‘Dus zeggen ze tegen hun toeleveranciers: als jullie niet [uit China] verhuizen, moeten we nieuwe toeleveranciers zoeken. Chinese bedrijven worden dan gedwongen om te verhuizen of uit te breiden naar plaatsen als Zuidoost-Azië om geen zaken te verliezen.
InvestPenang schat dat er nu 55 bedrijven uit het vasteland in Penang actief zijn in de verwerkende industrie, voornamelijk in halfgeleiders. Dat waren er slechts 16 voordat de Amerikaanse boycot begon. De Amerikaanse handelsbeperkingen zijn momenteel niet van toepassing op geavanceerde chipverpakkingsdiensten, maar Chinese bedrijven vrezen mogelijke toekomstige beperkingen.
Samenwerking
Sommige bedrijven nemen minder risico door samen te werken met Maleisische bedrijven om een deel van hun high-end chips te assembleren; Voormalig Huawei-bedrijf xFusion werkt samen met de lokale operator NationGate om servers voor grafische verwerkingseenheden te produceren in Penang. In sommige gevallen werken Chinese en Amerikaanse bedrijven zelfs samen. TongFu Microelectronics, een verpakkings- en testbedrijf, breidde in 2022 zijn fabriek in Penang uit in samenwerking met het Amerikaanse AMD. Door de Maleisische productielocatie hopen ze VS-heffingen te vermijden. De meeste Chinese spelers bevinden zich nog steeds in het assemblage- en testgedeelte van de toeleveringsketen.
Het in Shanghai gevestigde StarFive Technology is een leider in RISC-V een open source technologie die in China wordt gebruikt en concurreert met de Britse chipontwerper Arm. Het bedrijf bouwt een fabriek in Penang, maar sommige Amerikaanse wetgevers willen Amerikaanse bedrijven nu al verbieden om samen te werken aan RISC-V-projecten. De vraag zal zijn of de Amerikanen hun beperkingen tegen China blijven uitbreiden, zegt Wong van de Malaysia Semiconductor Industry Association: (MSIA)-. ‘Maar verdere beperkingen zullen waarschijnlijk contraproductief blijken , vooral gezien de aanzienlijke aanwezigheid van Amerikaanse bedrijven in Maleisië’ voegt hij eraan toe.
Verzoenende premier
Premier Ibrahim heeft recentelijk in Canberra de VS al gewaarschuwd dat de VS-beperkingen door China aanzien worden een poging om hun legitieme plaats in de geschiedenis te ontzeggen. Hij pleitte er voor dat Australië, Maleisië en andere ASEAN-lidstaten ‘ hun uiterste best moeten doen om de VS, China en andere belangrijke spelers in het Aziatisch-Pacifisch gebied aan te moedigen om zich te gedragen op een manier die bevorderlijk is voor de versterking van regionale samenwerking en economische integratie’. Zijn bemiddelende aanpak lijkt sterk op deze van de Singaporese premier Lee Hsien Loong tijdens zijn toespraak op de Shangri-La Dialoog in 2019. Lee zei toen ‘dat Amerikaanse beleidsmakers moesten accepteren dat China zou blijven groeien’ en ‘dat het niet wijs is om dit te voorkomen’. In plaats daarvan riep hij Washington op om ‘een nieuwe verstandhouding te smeden die China’s aspiraties integreert binnen het huidige systeem van regels en normen’.
Bronnen: FT, thediplomat.com, apnews
