Petities kunnen sinds gisteren online worden ingediend. Het aantal onderwerpen waarover burgers klacht kunnen indienen is uitgebreid en er is een toezegging gedaan om ernstig op alle zaken in te gaan. Er zijn enthousiaste, hoopvolle èn kritische reacties op het initiatief.
Petities indienen met opmerkingen en klachten is een systeem dat in China het publiek al eeuwenlang een kans moet geven om door het gezag gehoord te worden en voor rechten op te komen. In de jaren vijftig van de vorige eeuw heeft de overheid het systeem versterkt onder andere door de oprichting van een ‘kantoor voor brieven en het indienen van claims’. Het was de bedoeling dat de burgers eerst hun recht probeerden te halen bij lagere autoriteiten en een beroep deden op een hoger niveau als dat niet lukte. De afgelopen jaren groeide de onvrede over dit systeem omdat in een enorm veranderende, reusachtige maatschappij de belangen, tegenstellingen, kritieken veelzijdiger en ingewikkelder werden. Gezagsdragers beschouwden sommige petities als ‘tergend en roekeloos geding’. Indieners voelden zich vaak niet ernstig genomen of werden lastig gevallen, vervolgd en zelfs met grof geweld bejegend. De kwestie van de petities is daarbij al jarenlang een discussiepunt tussen de centrale overheid, die aandringt op betere prestaties en dienstverlening en de regionale overheden, die op hun beurt hun beperkte mogelijkheden om aan eisen tegemoet te komen inroepen. Ook de enorme uitbreiding van het internetgebruik, van de eigen Chinese sociale media en de noodzaak om tegemoet te komen aan de sterk toegenomen mondigheid van de bevolking hebben de overheid gestimuleerd om het petitiesysteem te moderniseren. De website die gisteren is gestart door het Staatsbureau voor Brieven en Claims (State Bureau of Letters and Calls, SBLC) biedt de gelegenheid om een klacht of ‘opmerking’ in te dienen zonder lange en dure verplaatsing en met meer kans om gehoord te worden. Shu Xiaoqin, de directrice van het SBLC, heeft beloofd dat op alle mails zal worden geantwoord en dat het naar voren brengen van alle mogelijke onderwerpen, ook gevallen van machtsmisbruik, is toegestaan.
Direct na het lanceren van de website stroomde de postbus vol, zodat de site meteen crashte. Dat wijst er enerzijds op dat hier duidelijk een behoefte kan worden vervuld, maar anderzijds ondermijnt deze technische zwakte het vertrouwen van kritische burgers dat het om een ernstige instelling gaat. Wat veel internetgebruikers laat twijfelen aan de eerlijke bedoelingen van de overheid met dit initiatief zijn de persoonlijke gegevens die je moet opgeven om een petitie te kunnen indienen. Een ander soort twijfel komt van juristen die voorspellen dat online petities alleen maar signalen kunnen doorgeven, maar geen zaken ten gronde kunnen oplossen, omdat alleen de rechtbank daartoe bevoegd is. Dat zou tot teleurstellingen kunnen leiden bij mensen die nu misschien hoog gespannen verwachtingen koesteren. Dan komen twee tegengestelde beoordelingen van het rechtssysteem, die onder academici en opiniemakers in China leven, om de hoek kijken. Een stroming is van oordeel dat justitie grote vooruitgang heeft gemaakt en dat de burgers er beter aan doen zich daarop te verlaten dan hun heil te zoeken bij petities, online of niet. Diegenen die er een andere denkwijze op na houden zien in de website voor petities een doekje voor het bloeden, juist omdat het gerecht volgens hen zo onvolkomen is.
Bronnen: Xinhua, BBC, SCMP
