Hoe staat het met de politieke hervormingen in China? Wat kunnen wij daarvan in Europa verwachten?
Om dat soort vragen te beantwoorden was niemand minder dan Chen Baosheng, naar Brussel gekomen. Hij is de onderdirecteur van de Centrale Partijschool van de CPC. Het BICCS was er in geslaagd om deze zelfverzekerde en ruimdenkende spreker uit te nodigen, in samenwerking met het onderzoeksinstituut China Reform Forum. We geven hieronder de grote lijnen van Chens uitgebreide en gedetailleerde antwoorden.
De ontwikkeling van het politieke stelsel van de Volksrepubliek heeft drie fasen doorlopen: vestiging – ondermijning – hervorming.
In de eerste fase, die 28 jaar geduurd heeft, is het volk meester geworden over zijn eigen bestaan. De eerste 10 jaar werden de grote instellingen en mechanismen relatief snel en doeltreffend gevormd: de volkscongressen (volksvertegenwoordigingen op verschillende niveaus), de politieke raadgevende conferentie (het grote adviesorgaan voor regering en parlementen), het overleg tussen de CPC en de 8 andere partijen, het systeem van autonome regio’s met grote groepen bevolkingsminderheden, enzovoort.
Er waren onvolkomenheden en problemen die voortkwamen uit een aantal specifieke omstandigheden. Organen die over revolutionaire basissen hadden geregeerd, moesten nu de overheid van een staat organiseren. Door het gebrek aan ervaring waren de grondleggers van de Volksrepubliek geneigd om de instellingen en methodes van de Sovjet-Unie te veel te kopiëren. Ten slotte speelden ook de invloeden mee van de geschiedenis, de erfenis van de feodale maatschappij. Het voornaamste is dat de eerste generatie van leiders de socialistische staat heeft opgericht en de basis heeft gelegd voor de fenomenale groei die we nu kennen. De Culturele Revolutie die daarna kwam, heeft veel structuren vernietigd en zowel in de CPC als in het land zelf het democratische gehalte naar beneden gehaald. Sinds 1978 kennen we een periode van hervormingen. We hebben de economie geweldig laten groeien en het politieke systeem hersteld, verstevigd en uitgebreid. De analyse van wat er in de Culturele Revolutie is voorgevallen, is hierbij erg belangrijk.
Op politiek gebied hebben we in deze laatste periode op 4 belangrijke terreinen goede resultaten geboekt:
(her)opbouw van instellingen – opvolging van de leiding – effectiviteit – overlegcultuur.
De werking van het Nationaal Volkscongres en de volksvertegenwoordigingen van de andere niveaus is verbeterd en de bevoegdheden zijn toegenomen. Hetzelfde is gebeurd met het meerpartijenoverleg en de autonomie van regio’s met minderheden. We werken aan een stelsel van verkiezingen in dorpen en gemeenten dat steeds beter wordt. Ook in de steden worden kiesstelsels geperfectioneerd. Dit alles steunt op de basis van een markteconomie waarin de openbare sector nog steeds de leiding heeft.
De leiding van partij-instellingen en regeringen is grondig hervormd, met betrekking tot loopbaanontwikkeling en opvolging. De loopbaan van een kaderlid is aan een termijn gebonden en kent een leeftijdsgrens. De regels voor vervanging en opvolging worden strikt toegepast, wat de positie, de ervaring of de deskundigheid van een persoon ook moge zijn.
Bij de selectie van opvolgers spelen verkiezingen en concurrentie in toenemende mate een rol, naast de benoeming van hogerhand. Op dit punt zijn er verschillen met de EU: bij ons in China verlopen verkiezingen en selectie vanaf de basis naar een steeds hoger niveau, de concurrentie tussen de kandidaten is heviger, de beoordeling van wat de gegadigden er in hun praktijk van terecht hebben gebracht, is belangrijker dan de speeches die ze afsteken of de campagne die ze kunnen voeren.
Ook het streven naar effectiviteit en krachtdadigheid in het Chinese systeem is een kenmerkend verschil met de Europese politiek. In China kunnen wij ons geen zwakke regeringen en verdeelde instellingen veroorloven. De gigantische problemen die we nog moeten oplossen, onder andere vanwege onze erfenis uit het verleden, leiden ertoe dat we geen tijd kunnen verspillen en een grote behoefte hebben aan efficiënte en gestroomlijnde instellingen.
Een laatste typisch Chinese kenmerk van onze politieke cultuur is dat van het overleg, de consensus na zorgvuldige beraadslaging. Dat speelt een hoofdrol bij benoemingen in de CPC, belangrijke beslissingen, enzovoort. Het is een systeem dat we gedurende 30 jaar van hervormingen en experimenten verfijnd hebben. Dat er grote beslissingen genomen worden door 1 persoon zal nooit meer voorkomen. Onze besluitvorming is tegenwoordig gebaseerd op een grondig wetenschappelijk onderzoek en democratische supervisie bij elke stap.
Het is niet correct te beweren dat China op politiek gebied maar traag vooruitgaat. We verdiepen de politieke hervormingen op dit ogenblik volgens de besluiten van het meest recente, het zeventiende, congres van de CPC en politieke hervormingen zullen een belangrijk hoofdstuk vormen van het twaalfde vijfjarenplan dat ingaat in 2011.
China imiteert niet en gooit geen elementen weg die bruikbaar zijn. China wil voortbouwen op datgene van de bestaande aanpak wat werkt. We doen dat op vijf manieren: door te consolideren – te innoveren – te saneren – te leren van anderen en door anderen te beïnvloeden. Wat goed werkt, bewaren en verstevigen we: de leidinggevende rol van de CPC, de volkscongressen, de coördinatie met andere politieke partijen. We voegen daar nieuwgecreëerde elementen aan toe en we schaffen elementen af die niet bevallen zijn: traditionele methodes, overblijfselen van de sovjetinvloeden, mislukte experimenten. We steken ons licht op bij andere landen en leren van hun ‘best practices’. Ten slotte trachten we zelf op bescheiden wijze de ontwikkeling te inspireren en beïnvloeden van het internationale politieke wereldsysteem.
Als waarnemers in het Westen niet willen blijven vasthouden aan bepaalde vooroordelen moeten ze meer kennis opdoen over ons systeem en zijn ontwikkelingen. Het is voorts geen goed idee om ons te beoordelen op de mate waarin we aspecten van andere politieke stelsels overnemen.
De aanwezigen stelden ook vragen over een aantal specifieke kwesties, zoals petities, participatie, aansprakelijkheid, internationale betrekkingen.
Petities
Er zijn twee types petitionarissen: zij die zich aan wet en regels houden en zij die dat niet doen. Er wordt veel met petities gewerkt, vaak met recht en reden. Soms zijn stadsbewoners ontevreden over de gang van zaken bij onteigeningen, soms geeft een verkeerde, brutale handelswijze van laagopgeleide ambtenaren op het platteland problemen, enzovoort. Het belangrijkste principe bij het behandelen van petities is dat de klacht op het juiste niveau en de juiste plek moet worden ingediend en behandeld. Is dat niet het geval, dan verwijzen we de petitie alsnog naar de juiste jurisdictie. De volgende stappen zijn: kijken naar wat er terecht is en dat behandelen en de indieners van onterechte bezwaren ervan overtuigen dat ze de zaak moeten laten vallen. De petities zijn zowel een deel van de traditie als een innovatie van deze tijd. Het is eigen aan de Chinese cultuur dat de bevolking het recht heeft om zich te verweren tegen echte misbruiken en corruptie. De Chinezen moeten dat recht op een moderne wijze kunnen blijven uitoefenen.
Participatie
Aan verkiezingen wordt massaal deelgenomen. Het percentage kiezers is eigenlijk hoger dan in Europa. Bij verkiezingen aan de basis nemen alle stemgerechtigden deel. De verkiezingen verlopen volgens een hiërarchie, waarbij het lagere niveau de vertegenwoordigers voor het hogere aanduidt. Wel moeten we het verloop van de verkiezingen verbeteren. Het moet professioneler, we zoeken naar het juiste evenwicht bij het afbakenen van de bevoegdheden die organen bezitten, er is meer supervisie nodig.
Aansprakelijkheid
De overgrote meerderheid van kaderleden zijn hardwerkende, plichtsbewuste mensen. Tegen kaderleden die hun werk niet of niet goed doen, zijn er hardere maatregelen nodig. We proberen hen ook te overtuigen om een andere weg te bewandelen. Als dat niet lukt en als de overtreding zeer ernstig is, nemen we wettelijke maatregelen.
Politieke hervormingen en internationale betrekkingen
China heeft een reusachtige bevolking en moet enorme problemen oplossen. In Europa beseft men niet goed welke belangrijke resultaten we al hebben geboekt. Een voorbeeld: de hervorming van de ziekteverzekering in de VS die zo moeizaam verliep en waar zoveel om te doen is geweest, valt in het niet bij de enormiteit van de uitdagingen waar China op het vlak van de gezondheidszorg voor staat. China heeft behoefte aan een vredelievende en vreedzame wereld. Daarom streven we multipolariteit na, de democratisering van de internationale betrekkingen. Er zijn meningsverschillen met de EU, maar er is ook veel samenwerking mogelijk en China ziet de EU als een belangrijke en machtige speler in de wereld.
Wie is Chen Baosheng?
http://chinavitae.com/biography/Chen_Baosheng%7C4306
Wat is het BICCS?
www.vub.ac.be/biccs
Het ging op die middag ook over de betrekkingen tussen de EU en China in handel en economie. Het verslag van dat onderdeel van de bespreking volgt nog.
Vice President Xi Jinping bij de diploma-uitreiking van de partijschool
