Recensie
Wie denkend aan China, alleen in smog gehulde steden ziet of anderzijds vlakten vol met zonnepanelen moet dringend Will China Save The Planet? lezen. In dit boek beschrijft een wereldbekende expert, die in China al jaren actief is voor een Amerikaanse ngo, het vele dat China al gepresteerd heeft voor het klimaat.
Het land dringt het gebruik van steenkool effectief terug en maakt de energie uit wind en zon goedkoper, zodat ze wereldwijd kan concurreren met fossiele brandstoffen. Het openbaar vervoer is er bijna volledig elektrisch, China zal alle auto’s met interne verbrandingsmotor weren en ten slotte verbieden. Beijing combineert normen voor brandstofverbruik met financiële beloningen en straffen, om de productie van elektrische auto’s te stimuleren. Last but not least is er de ontwikkeling van groene financiën: China is ermee begonnen en speelt op dit terrein in de eredivisie. En ja, al die verworvenheden zijn niet onaantastbaar. De uitdagingen blijven hardnekkig. Internationale inspanningen zijn van levensbelang in de strijd tegen de klimaatverandering. Daarbij hebben China en de rest van de wereld elkaar nodig. Kennis is een krachtige energiebron voor de opwekking van solidariteit. Dat op zich maakt het de moeite waard om Will China Save The Planet? te bestuderen.
Van 1991 tot 2015
In het eerste hoofdstuk komt de lezer te weten hoe en waarom China zich tussen 1990 en 2015 ontpopt heeft tot een wereldmacht in de strijd voor de redding van het klimaat. Sinds de jaren 90 stimuleert de Chinese overheid het onderzoek naar klimaatverandering. Chinese diplomaten van hun kant ontwerpen een strategie voor de klimaatdebatten die er dan aan zitten te komen. Op dat moment zijn de prioriteiten van derdewereldland China nog: de productie opdrijven, de economie en de bevolking van energie voorzien. Er is in China veel steenkool, de brandstof is goedkoop. In absolute cijfers zal China de op een na grootste uitstoot van broeikasgassen gaan produceren, alleen de VS doet het slechter. China heeft echter een miljardenbevolking, dus per hoofd van de bevolking is de uitstoot minder dan 10% van die in de VS. Vanaf 1991 kan en mag China in het klimaatdebat voor andere ontwikkelingslanden spreken. Hun boodschap is dat er een onderscheid zal moeten zijn. De ontwikkelingslanden hebben recht op hun eigen ontwikkeling, zij willen geen inmenging, dus geen bindende eisen betreffende klimaatinspanningen. Gedurende 20 jaar mondiaal klimaatdebat, met als mijlpalen Kyoto 1997, Kopenhagen 2009 en Parijs 2015 verandert er veel in de wereld, en vooral in China zelf. De groei is enorm, honderden miljoenen mensen laten de armoede achter zich, de algemene welvaart stijgt en het land wordt op alle terreinen sterker. Er zijn echter ook enorme consequenties qua energieverbruik, vervuiling en uitstoot.
Klimaatomslag
Bijvoorbeeld: in 2004 zijn er overal stroomtekorten, vanaf 2013 kent China af en toe een airpocalypse, een periode van enorme luchtvervuiling vooral in de grote steden zoals Beijing. Jaarlijks sterven duizenden mensen ten gevolge van fijnstof. De protesten en het milieubewustzijn bij de bevolking nemen toe. De politici maken zich met recht en rede grote zorgen. Mensen beseffen het directe verband tussen luchtvervuiling en klimaatverandering. De overheid gelast onderzoeken naar de kwetsbaarheid van China voor de gevolgen van de klimaatverandering. De regering staat open voor adviezen en ervaringen uit het buitenland. Beleidsmakers begrijpen dat schone technologie economische kansen biedt. De regering ziet de noodzaak en de mogelijkheden van een ander groeimodel, het nieuwe normaal. President Xi Jinping lanceert het idee van een ecologische beschaving. Bij de beoordeling van functionarissen zullen prestaties op milieugebied zwaarder meetellen. Xi vindt in Obama een partner om de klimaatconferentie van Parijs te laten slagen. De VS en China beloven op dit gebied te zullen samenwerken en elk van hun kant meer en noodzakelijke inspanningen te leveren. Beijing haalt zelfs in zekere zin een overwinning voor de principes van eigen beslissingen, geen inmenging. Tegen 2015 China is een voortrekker geworden in de strijd om het klimaat te redden. Het land blijft daarbij een bondgenoot en een voorbeeld voor andere ontwikkelingslanden. In 2013 ontwerpt het een plan tegen de luchtvervuiling. In 2015 neemt de regering alternatieve, schone energie en daardoor aangedreven voertuigen als strategische sectoren in opkomst op in het technologische masterplan Made in China 2025. In datzelfde jaar 2015 neemt het land de fundamentele Wet op de Milieubescherming aan, met een cumulerend strafsysteem dat succes zal boeken. In het 13e Vijfjarenplan 2016-2020 staan doelstellingen zoals een limiet voor het steenkoolgebruik, de eliminatie van de overtollige capaciteit, de verplichting om energiezuinig te opereren, investeringen in energiezuinigheid, eisen of straffen inzake uitstoot en premies voor wie normen haalt. Sinds 2017 kent het land een handel in emissierechten voor zijn energiesector.
Vier fronten
De afgelopen tien jaar heeft China op vier fronten strijd voor het klimaat geleverd. Het probeert Koning Steenkool van zijn troon te stoten en wekt grootschalig zonne- en windenergie op. Er is definitief gekozen voor vervoer met alternatieve energie zoals elektrische auto’s en bussen. De groene financiering is in opmars. China zet in 2016 als eerste land ter wereld de route uit naar een compleet groen financieel systeem waarin bedrijven en banken vooral in duurzame activiteiten en projecten investeren. China heeft green bonds, groene obligaties voor milieu of klimaat. Barbara Finamore beschrijft de reusachtige vooruitgang die er op elk van die terreinen is geboekt en hoe de vier ontwikkelingen op elkaar ingrijpen. Zij laat zien wat voor effecten de evolutie in China heeft in de rest van de wereld. Het krachtige regeringsbeleid om de afhankelijkheid van steenkool resoluut tegen te gaan ondersteunt gelijkaardig beleid in andere landen. Dat is van grote invloed op het steenkoolgebruik in de wereld. Dank zij de inspanningen van China, waarbij het zijn schaalgrootte ten volle heeft benut, zijn de prijzen voor schone-energiebronnen wereldwijd gedaald. Op die manier zijn er gunstige voorwaarden geschapen voor de competitie met fossiele brandstoffen. De Chinese New Energy Vehicles, NEVs ontketenen een revolutie in de mondiale automobielindustrie, en ook dat heeft uiteraard een grote impact op de strijd tegen klimaatverandering. Prijzen voor batterijen kelderen, NEV’s worden wereldwijd competitiever en hierdoor daalt de consumptie van fossiele brandstoffen en de uitstoot. De groene financiering krijgt belangstelling in de Verenigde Naties en in een groot aantal landen.
Uitdagingen
De auteur stelt dat China nu al de wereld in gunstige zin veranderd en kansen geschapen heeft om de planeet te redden. Zowel de al ontwikkelde landen als zij die nog in ontwikkeling zijn hebben China nodig. Omgekeerd heeft China de wereld nodig om zijn voortrekkersrol hierbij verder te kunnen spelen. Want de uitdagingen zijn niet gering en Barbara Finamore wijst ze allemaal nauwgezet aan, zonder er omheen te draaien. We geven enkele voorbeelden: de inspanningen zijn groot, en toch leveren ze mondiaal nog altijd te weinig op om de uitstoot snel genoeg te laten pieken en de fossiele brandstoffen te vervangen. De VS wordt nu geleid door een president en een regering van klimaatontkenners. Belangengroepen, sociale moeilijkheden en onverwachte tegenslagen blijven ervoor zorgen dat sommige politici willen terugkeren naar het beleid van stimulansen voor infrastructuur of voor het verder gebruik van steenkool.
Over de auteur
Barbara Finamore laat overtuigend zien dat de Chinese overheid openstaat voor ervaringen van andere landen, voor eerlijke adviezen die met respect worden gegeven, en voor oprechte en correcte kritieken uit wetenschappelijke hoek van Chinezen en buitenlanders. Een voorbeeld hiervan is de beschrijving van de rol die haar werkgever, een Amerikaanse ngo, speelt. Soms geeft ze hier overigens nogal veel aandacht aan, wat op Europese lezers als enigszins onbescheiden kan overkomen. De auteur is een internationaal bekende expert, die al tientallen jaren in China actief is voor de Natural Resources Defense Council (NRDC). Deze ngo werkt met methoden die door de Chinese overheid getolereerd en gewaardeerd kunnen worden. Wikipedia noemt de NRDC een ‘non-profit internationale milieubeschermingsgroep, met haar hoofdkantoor in New York City en kantoren in VS, New Delhi, Beijing’. (Opgelet: NRDC niet verwarren met NDRC, het Chinese topplanbureau).
Origineel
Finamore legt uit waarom China vooruitgaat en hoe precair die vooruitgang blijft. Het boek bevat daarbij informatie die nog vrij onbekend is. We leren eruit hoe weinig wij in het Westen over China weten. Duidelijk komt naar voren dat China hoofdzakelijk zelf kiest voor een koerswijziging op dit terrein en dat die uit de opgedane ervaringen voortkomt. Finamore erkent de rol van Xi Jinping en van de centrale overheid en beoordeelt die op een vrij positieve manier. Zij beseft de kracht van het top-down beleid en gaat ervan uit dat China de blijvende grote problemen in eigen land wil oplossen, samen met bondgenoten en vrienden, zonder op overheersing uit te zijn. Volgens haar steunt het publiek in China maatregelen omdat het zelf bewust wordt van de noodzaak. Door te wijzen op de grote impact die de airpocalypse heeft gehad zien we dat China in staat is grote crisissen te overwinnen en zwakten om te zetten in voordelen.
Conclusie
Will China Save The Planet? is beslist een nuttig boek voor al wie zich voor het moderne China en voor de geopolitiek interesseert. Het is bekend hoe snel dingen kunnen evolueren in China. Het is dan ook een minpunt dat bepaalde voorspellingen, doelstellingen en beschrijvingen van problemen gedateerd zullen zijn omdat het boek al uitkwam in november 2018. Dat nadeel weegt echter niet op tegen de sterke punten. Wat Barbara Finamore schrijft is belangrijk voor de meningsvorming over hoe we wereldwijd met de klimaatverandering kunnen omgaan. Haar boek kan ons helpen bij de vraag of we China als bondgenoot in die strijd voor de redding van onze planeet kunnen zien en hoe dat bondgenootschap vorm zou kunnen krijgen.
Will China Save the Planet? Barbara Finamore
ISBN: 978-1-509-53266-7
November 2018
Polity
200 pp.
