Religies met Chinese kenmerken

De Chinese gezagsdragers hebben hun standpunten betreffende de godsdiensten in China aangescherpt en uiteengezet op een nationale conferentie over religies. Religieuze leiders en academici hebben die ideeën aanvaard en onderschreven. ‘Lokalisatie’, religies met Chinese kenmerken, was daarbij een kerngedachte. CPC-leden echter horen marxistische atheïsten en materialisten te zijn en te blijven.

Eind vorige week vond er in Beijing een tweedaagse Nationale Conferentie over Religies plaats. President Xi Jinping heeft er de visie van de regering vertolkt.

Lokalisatie van de religies

De gemeenschappen van gelovigen ‘moeten hun onafhankelijkheid en zelfbeheer’ bewaren. Bedoeld worden vooral: nationale onafhankelijkheid en Chinees beheer in China. Infiltratie vanuit het buitenland of door extremisten zal niet worden geduld. Het is religies niet toegestaan zich te bemoeien met de functies van de staat op de terreinen van bestuur, rechtspraak en onderwijs, terwijl anderzijds de staat wel de wet moet handhaven bij het toezicht op religieuze activiteiten die van invloed zijn op staatszaken of het algemeen belang. ‘De socialistische kernwaarden’ en ‘concepten zoals eenheid, vooruitgang, vrede en verdraagzaamheid’ moeten volgens de Chinese president als leidraad dienen bij het werk met religies en in de religieuze organisaties zelf.
Op de conferentie drongen politieke gezagsdragers aan op ‘lokalisatie’. ‘Dat houdt niet in dat ze hun doctrine en leerstellingen moeten afzweren, maar ze moeten wel de leiding van de partij aanvaarden en hun godsdienst een plaatselijk Chinees karakter geven’, aldus Zhu Weiqun, voorzitter van het Comité voor Etnische en Religieuze Zaken van de Raadgevende Politieke Conferentie (het nationale adviesorgaan). Volgens Zhu is ‘lokalisatie’ van buitenlandse godsdiensten gunstig voor China, zijn bevolking en zijn religieus erfgoed.

Bijdrage aan het China van vandaag

De overheid heeft in China meer dan 100 miljoen gelovigen en 139.000 erkende plaatsen voor godsdienstbeoefening geteld en ziet die beide aantallen toenemen. Alle grote wereldgodsdiensten komen in China voor. Van oudsher is de bevolking niet-gelovig en dat blijft voor de overgrote meerderheid van Chinezen gelden. Bijgeloof is echter een ander en niet te ontkennen verschijnsel, zeker onder sommige bevolkingsgroepen en op het platteland.
De eeuwenoude Chinese filosofische scholen die het denken, de ethiek en de stromingen van bewegings- en gezondheidsleer doordesemen, zijn echter geen godsdiensten. Op de Nationale Conferentie waren er vertegenwoordigers van de provincie Hebei met zijn vele katholieken en van de Autonome Hui Regio Ningxia met zijn vele moslims. Vertegenwoordigers van de Islamitische Vereniging, van de Vaderlandse Katholieke Kerk en godsdienstwetenschappers hebben de verduidelijking betreffende ‘lokalisatie’ verwelkomd en interpreteren het regeringsstandpunt in positieve zin als een kans de godsdiensten een ‘bijdrage te laten leveren aan harmonie en vooruitgang’, en om de kernwaarden van het moderne China te omhelzen. De islamitische gemeenschap kan in het kader van de Nieuwe Zijderoutes de betrekkingen begunstigen met landen met een grote moslimbevolking. Mu Zhongjian, professor religiewetenschap van de Renmin Universiteit, benadrukte dat de variant van atheïsme die de Chinezen traditioneel aanhangen, tolerant en inclusief is. Ongelovigen in China respecteren het geloof dat individuen als persoonlijke gedachtegoed belijden.

Een mate van urgentie

De laatste Nationale Conferentie over Religies dateert van 2001. In brede kring is er een zekere tevredenheid over de godsdienstvrijheid en de verhouding tussen de staat en de kerken. Er blijft wel een aantal problemen zoals het streven van het Vaticaan om zijn gezag meer te laten gelden over de Katholiek Kerk van China, hoewel de huidige Paus lijkt te neigen naar verzoening op dat terrein. Er zijn volgens Zhu Weiqun ‘nieuwe situaties ontstaan met stromingen in de islam die in bepaalde streken afstand nemen van de Chinese maatschappij en cultuur en extremistische infiltratie toelaten’ en nog iets: ‘de afgelopen jaren zijn partijleden, soms zelfs partijkaders, van het dialectisch materialisme afgeweken en hebben ze hun heil bij de godsdienst gezocht’. Het is daarom wellicht niet verwonderlijk dat zes leiders van het hoogste politieke college de Nationale Conferentie over Religies hebben bijgewoond. De premier heeft de bijeenkomst voorgezeten en de president hield een belangrijke toespraak. President Xi Jinping heeft gezegd dat leden van de Communistische Partij van China hun eigen waarden en overtuiging niet uit de godsdienst mogen halen en dat ze zich moeten inspannen om wetenschapsbeoefening te promoten en de jongeren een wetenschappelijke wereldvisie bij te brengen.
Xinhua, China Daily, Global Times
Lees ook ons dossier over de godsdiensten