Op zaterdag beëindigde de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi, de ‘jaarlijkse Afrikareis’ van de Chinese diplomatie aan het begin van elk kalenderjaar.
Vrienden en tegenstanders van Beijing spreken van een vrij succesvolle reeks van bezoeken aan vijf Afrikaanse landen met een specifiek karakter.
Belt & Road
Wang Yi heeft in Congo en Botswana een Memorandum of Understanding (MoU) voor samenwerking in het Belt & Road Initiative (BRI) afgesloten. Daarmee is ieder van deze landen respectievelijk de 45e en 46e Afrikaanse staat die een overeenkomst heeft met China over de ‘nieuwe Zijderoutes’ (het continent telt 54 landen in totaal). Nigeria, Tanzania en de Seychellen, de drie andere landen die vorige week op Wang Yi’s route lagen, werken al enige jaren samen met het BRI. Ook de overkoepelende Afrikaanse Unie heeft overigens een MoU met China over samenwerking binnen het BRI. Memorandums van overeenstemming (MoU’s) geven de Chinese investeringen een formeel karakter, door de erkenning van de regering in het ontvangende land. De volgende stap, door een MoU vergemakkelijkt, is meestal een reeks wettelijk bindende contracten. China presenteert het Belt & Road Initiative (BRI, de nieuwe Zijderoutes) als een samenwerkingsverband en een publiek goed aan de internationale gemeenschap. Het BRI kan derdewereldlanden helpen om hun infrastructuur en hun connectiviteit sterk te verbeteren. Het kan hen ook meer keuzemogelijkheden geven om zich te ontwikkelen los van de vroegere koloniale of huidige neokoloniale machten. Uiteraard zijn er soms meningsverschillen over welke partij het meeste wint bij de ondernemingen in het kader van de nieuwe Zijderoutes. Het is voorgekomen dat bepaalde projecten mislukten, maar het feit dat intussen de meeste landen in Afrika – na Wang Yi’s reis dus 46 – deelnemen aan het BRI betekent waarschijnlijk dat voor hen de voordelen opwegen tegen mogelijke nadelen.
Infrastructuur
Het BRI mag zeker niet gereduceerd worden tot infrastructuurwerken, maar de aanleg van spoorwegen in Afrika blijft een belangrijke activiteit in het kader van de nieuwe Zijderoutes. Goede en snelle treinverbindingen tussen havensteden en de economieën in het centrum van het continent zijn essentieel voor verdere ontwikkeling. Vandaar het belang van het contract van $1,32 miljard (€1,08 miljard) dat Tanzania vorige week aan China Civil Engineering Construction Corporation (CCECC) en China Railway Construction Company (CRCC) heeft toegekend om een 341 km lange spoorweg aan te leggen tussen Mwanza en Isaka. Dit is het sluitstuk van het spoorwegnetwerk van 2561 km dat Dar es Salaam aan de Indische Oceaan verbindt met Mwanza in het noorden van Tanzania. De Tanzaniaanse minister van BuZa Kabudi heeft na overleg met zijn Chinese collega gemeld dat de aanleg gefinancierd wordt door de Tanzaniaanse regering.
Leningen
Er is wellicht een verband tussen de positieve kijk van de nieuwe Congolese regering Tshisekedi op het BRI en het duurzame en langdurige leningenbeleid van China ten aanzien van Congo. China heeft de Democratische Republiek Congo vorige week de rentevrije leningen kwijtgescholden die afliepen in 2020. Wang Yi heeft gezegd dat met de som van $28 miljoen (€23 miljoen) Congo iets beter bestand is tegen de impact van COVID-19, ontwikkelingsprojecten kan financieren en zich kan voorbereiden op zijn voorzitterschap van de Afrikaanse Unie volgend jaar. Ter relativering moet gezegd dat rentevrije leningen slechts een klein deel uitmaken van de leningen die China verstrekt in Afrika. Ten behoeve van energievoorziening, transport en mijnbouw heeft Congo bij China tussen 2000 en 2018 voordelige leningen afgesloten voor in totaal $2,4 miljard (€2 miljard), volgens het China Africa Research Initiative van de Johns Hopkins University. https://chinaafricaloandata.org/
Covid-19
De gezamenlijke strijd tegen COVID-19 is minder op een rechtstreekse wijze naar voren gekomen tijdens Wang Yi’s reis door vijf Afrikaanse landen. In Nigeria heeft de Chinese minister van BuZa met zijn collega Onyeama gesproken over de Chinese vaccins. In de Seychellen zijn de 50.000 dosissen van het door de Chinese overheid goedgekeurde Sinopharmvaccin aan de orde geweest, maar die vaccins zijn een schenking van de Verenigde Arabische Emiraten aan de 98.000 burgers tellende bevolking van de eilandengroep.
Economie
Beide zijden bedankten elkaar voor concrete hulpverlening van Afrika richting China in het begin en in omgekeerde richting tijdens de tweede helft van het jaar. Onrechtstreeks gingen de gesprekken over COVID-19 in de zin dat Wang Yi zijn voldoening liet blijken over het feit dat de economische banden tussen de regeringen relatief weinig schade hebben ondervonden van de pandemie, tot nog toe althans. Inderdaad, de handelsbetrekkingen tussen het Aziatische land en de Afrikaanse partners nemen nog steeds toe. Dat geldt ook voor de investeringen, niet enkel in de infrastructuur, maar ook in industrie. Met 128 projecten in Nigeria en 48 in Tanzania bijvoorbeeld. Er is vanzelfsprekend een wisselwerking tussen het verloop van de pandemie en de staat van de economie.
Voorbereiding China – Afrikatop
In 2021 bestaat het Forum of China-African Cooperation (FOCAC) twintig jaar. De volgende top van het forum is dit jaar gepland in Senegal. De reis van Wang Yi was mede een voorbereiding ervan. De minister voorspelde dat de drie prioriteiten op de agenda zouden zijn: ‘samenwerking op het gebied van vaccinering, economisch herstel en transformatieve ontwikkeling’. Met heldere politieke uitspraken bevestigde Wang de grote lijnen van China’s Afrikabeleid. ‘China wil helpen bij de ontwikkeling van andere derdewereldlanden op basis van relaties met wederzijds voordeel. Omdat stabiliteit een mogelijkheidsvoorwaarde is voor ontwikkeling zal China de keuzes die gemaakt worden in specifieke landen respecteren’. Met andere woorden: China komt niet tussen in andere landen en kiest niet de kant van een van de betrokken partijen als er in een land onenigheid of conflicten voorkomen. ‘De grootte van een land maakt daarbij niet uit: kleine landen (zoals de Seychellen met zijn 98.000 inwoners) en grote hebben gelijke rechten op respect’. En niet zonder belang in de huidige context van onophoudelijke verdachtmakingen vanwege westerse concurrenten die vrezen hun invloed in Afrika te verliezen.: ‘de Chinese regering zal er bij Chinese ondernemingen blijven op aandringen dat zij zich houden aan de wetten en regelingen van de landen waar zij actief zijn en er de gewoonten en tradities respecteren’. ‘Afrika moet een terrein voor internationale samenwerking zijn, niet voor wedijver tussen grootmachten’ Wang Yi in Nigeria.
Bronnen: china-briefing.com, Xinhua, China.org, vanguardngr.com, theabujatimes.com (Nigeria), CGTN, Wikipedia
