Gerechtelijke dwalingen aangeklaagd (foto China Daily)
Op 13 augustus is een richtlijn gepubliceerd om allen die werken bij politie en justitie levenslang verantwoordelijk te stellen voor hun rol bij gerechtelijke dwalingen. De auteurs hopen hiermee gerechtelijke dwalingen te herstellen en te voorkomen en de onafhankelijke werking van de rechtspraak te verbeteren. Het uiteindelijke doel is de geloofwaardigheid van het rechtssysteem te verhogen en het publiek vertrouwen in te boezemen.
De Commissie voor Politieke en Rechtskundige Zaken van de CPC heeft de tekst opgesteld en legt concreet uit wat dat percies inhoudt: ‘de rol’ van ordehandhavers en justitiële functionarissen ‘bij gerechtelijke dwalingen’. Politie en onderzoeksrechters moeten verdachten ondervragen in detentiecentra en gevangenissen en van de verhoren audio- of video-opnamen maken. Als dat niet gebeurt, bestaat het risico dat bekentenissen met geweld of zelfs foltering zijn afgedwongen. Het is verboden om iemand te veroordelen op basis van een onzorgvuldig uitgevoerd verhoor. Deze regel is een herhaling, want hij is vorig jaar opgenomen in de Wet op Strafrechtelijke Onderzoeksprocedures. Wat is er dan nieuw? Om die bepaling tegen foltering beter te laten naleven, moeten volgens de gisteren aangenomen richtlijn de betrokken functionarissen levenslang toerekenbaar blijven, ook na het beëindigen van hun loopbaan of na overplaatsing naar een andere sector. Als het onderzoek in een bepaalde zaak naar een andere instelling wordt doorverwezen, moet ook alle bewijsmateriaal worden doorgegeven, of het nu pleit voor de onschuld of voor de schuld van de persoon tegen wie een onderzoek loopt. Een ander principe waar de richtlijn naar verwijst is dat iemand ‘onschuldig is tot de schuld is bewezen’. De Commissie adviseert letterlijk om straffen uit te stellen en beschuldigden onschuldig te verklaren zolang er niet genoeg bewijsmateriaal is om zonder gerechte twijfel iemand te veroordelen. De tekst wil ook dat justitie de kwantificering van het aantal opgeloste zaken uit het beoordelingssysteem voor rechters, aanklagers en politiemensen haalt. De optelling van het aantal uitspraken en van het aantal gearresteerden en vervolgden moedigt gerechtsinstanties aan om desnoods onzorgvuldig te werk te gaan met het doel hun staat van dienst op te poetsen. Justitie krijgt van de Commissie de opdracht om te werken aan een accurater geformuleerde definitie van eerlijke en correcte rechtspraak en aan een nieuw wetenschappelijk gefundeerd beoordelingssysteem.
Juristen hebben de richtlijn verwelkomd als het eindproduct van een ervaringsdeskundigheid die in tientallen jaren is opgebouwd. Volgens de experten komt de CPC hiermee ook tegemoet aan sterke signalen en de roep om rechtvaardigheid vanuit het publiek. Er zijn recent zaken van grof misbruik aan het licht gekomen of met succes aangekaart. Veel aandacht kreeg de zaak van twee mannen die op zwakke gronden en ten onrechte voor verkrachting waren veroordeeld, Zhang Gaoping en Zhang Hui, die na hun vrijlating en eerherstel dan ook een stevige compensatie hebben geëist (zie foto). Wat de deskundigen het meeste hoop geeft dat het niet bij goede voornemens zal blijven, zijn de voorstellen om ambtenaren levenslang verantwoordelijk te stellen en om de quota’s bij de evaluatie af te schaffen. Twee juristen voegen aan hun positief oordeel over de richtlijn enige twijfel toe. ‘Vergeleken met het herstellen van gerechtelijke dwalingen is het werk aan preventieve maatregelen een stuk belangrijker’, volgens Chen Weidong, professor aan de Rechtsschool van de Renmin Universiteit. ‘Hopelijk wordt de richtlijn nu ook effectief uitgevoerd’, zegt Zhao Bingzhi, van de Beijing Normal University.
Bron: Xinhua
