De Chinese topdiplomaat Yang Jiechi had op maandag 14 maart, een ontmoeting met de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan in de Italiaanse hoofdstad Rome.
Er is in Rome een breed scala aan onderwerpen behandeld, waaronder de situatie in Oekraïne, de banden tussen China en de VS en de kwestie Taiwan.
80 woorden over 7 uur
Het Witte Huis heeft de bijeenkomst opmerkelijk genoeg samengevat in een readout van slechts 80 woorden. In Amerikaanse media wordt de bijeenkomst die 7 uur heeft geduurd intensief genoemd. De westerse media halen de informatie voor hun artikelen in eerste instantie uit verklaringen van een belangrijke, maar anonieme Amerikaanse regeringsambtenaar. Chinese experts zagen in de ontmoeting op hoog niveau tussen hoge Chinese en Amerikaanse functionarissen een positief signaal voor de wereld in deze turbulente tijd. Dat de twee partijen grote meningsverschillen houden, en al zeker ‘over Oekraïne’, blijft intussen duidelijk.
Een vervolgverhaal
De twee partijen hadden ‘openhartige, diepgaande en constructieve’ discussies over de betrekkingen tussen China en de VS. Ze kwamen overeen om gezamenlijk ‘de consensus die de twee staatshoofden bereikt hadden te implementeren en correct met de meningsverschillen om te gaan’. Dit gaat over de online ontmoeting van Joe Biden en Xi Jinping op 15 november 2021.
Woorden en daden
Yang Jiechi zei dat president Xi Jinping aan Joe Biden had gevraagd drie principes in acht te nemen bij de betrekkingen tussen China en de VS ‘in het nieuwe tijdperk’. Er was nood aan ‘wederzijds respect, vreedzaam samenleven en win-win-samenwerking’. Volgens Yang heeft de Amerikaanse president Joe Biden toen gereageerd met de verzekering dat de Verenigde Staten geen nieuwe Koude Oorlog of regime change in China nastreven. De Chinese diplomaten hadden ook begrepen dat de VS zijn bondgenootschappen tegen China niet zou versterken. Washington zou beloofd hebben de ‘onafhankelijkheid van Taiwan’ niet te steunen en de confrontatie met China niet aan te gaan. De stappen die de Verenigde Staten na november 2021 hebben gezet zullen China het gevoel hebben gegeven dat Washington zijn beloften niet nakomt, zoals bijvoorbeeld het opvrijen van Taiwanese leiders en de voortgezette wapenleveringen aan Taiwan.
‘Communicatie volhouden’
In het gesprek van Rome tussen Yang Jiechi en Jake Sullivan zijn de twee partijen naar verluidt overeengekomen om gezamenlijk toch de consensus uit te voeren die door de twee staatshoofden in 2021 is bereikt. Ze zouden het begrip vergroten, over de meningsverschillen blijven praten, zoeken naar punten waarover ze een consensus hebben en hun samenwerking versterken. Ze willen de voorwaarden scheppen om de betrekkingen tussen China en de VS weer op de rails te zetten en op een gezonde manier gestaag te laten vooruitgaan. Dat is winst in de ogen van Chinese experts zoals Li Haidong. Deze professor van het Instituut voor Internationale Betrekkingen van de Universiteit van Buitenlandse Zaken van China geeft op dinsdag 15 maart een verklaring aan de Global Times. ‘Een belangrijke consensus die werd bereikt door Yangs ontmoeting met Sullivan was om de communicatie voort te zetten en zich te beheersen betreffende de grote punten waarover onenigheid bestaat. In de ontmoeting hebben de twee partijen om elkaars standpunten beter leren kennen. Nu kunnen ze de voornaamste kwesties verder bestuderen en analyseren’.
Verschillende uitgangspunten
Uit de readout van het Witte Huis leidt Li echter wel af dat Washington in feite alleen toegespitst is op bepaalde kwesties, terwijl China vraagt dat er met zijn kernbelangen rekening wordt gehouden. De VS hoopt volgens de Chinese deskundige dat China meewerkt om de crisis in Oekraïne op te lossen door zich neer te leggen bij de Amerikaanse standpunten. Volgens Li Haidong is dat een voorbeeld van de foute mentaliteit waarmee Washington geopolitiek bedrijft. Op voorhand hadden zowel Chinese als Amerikaanse diplomaten en media benadrukt dat de bijeenkomst tussen Yang Jiechi en Jake Sullivan al langer was afgesproken, als deel van een geplande reguliere dialoog tussen de VS en China. Geen ‘noodoverleg over Oekraïne’ dus, maar toch stond de oorlog in Rome hoog op de agenda, vooral door toedoen van Washington dat tegenover China orde op zaken wilde stellen. Dat ook Taiwan een belangrijk gespreksonderwerp is geweest gebeurde dan weer vooral op aandringen van Beijing.
Het conflict
Aan de bespreking van Rome was heel wat tromgeroffel voorafgegaan. Journalisten hadden beweerd dat Rusland aan China militaire hulp zou hebben gevraagd. Dit werd door de ministeries van Buitenlandse Zaken van beide landen afgedaan als nepnieuws. Hoge Amerikaanse functionarissen hadden op maandag nog dreigende uitspraken gedaan rond de manier waarop China zich over de oorlog in Oekraïne opstelt. Ned Price, woordvoerder van het State Department: ‘We houden nauwlettend in de gaten in hoeverre de Volksrepubliek China of een ander land ter wereld materiële, economische, financiële of anderszins retorische ondersteuning biedt aan deze oorlog’… ‘dergelijke steun zou consequenties hebben’. Een hoge Amerikaanse defensiefunctionaris vond tijdens een telefoongesprek met verslaggevers dat China ‘in feite stilzwijgende goedkeuring gaf aan wat Rusland doet onder andere door te weigeren zich aan te sluiten bij sancties’. Nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan zou deze standpunten en waarschuwingen tegenover de Chinese delegatie hebben herhaald en hebben gezegd dat Washington zich zorgen maakt dat Beijing Rusland wil helpen om de impact van de getroffen sancties te milderen.
Voor alle duidelijkheid
Op de Chineestalige website van het ministerie van Buitenlandse Zaken van China staat volgens de Financial Times een ‘nagekomen bericht’. China is bezorgd dat het getroffen kan worden door westerse sancties tegen Rusland voor zijn invasie in Oekraïne en zal indien nodig vergeldingsmaatregelen nemen. Minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi heeft verklaard: ‘China is geen partij bij de crisis en wij willen ook niet dat sancties ons treffen.’ Dit heeft Wang tegen zijn Spaanse ambtgenoot José Manuel Albares, gezegd. En verder: ‘China heeft het recht om zijn legitieme rechten en belangen te beschermen’. De Financial Times merkt ook op dat ‘de sancties tegen Rusland door de VS en hun bondgenoten de aandelenmarkten over de hele wereld hebben getroffen en de kosten van sommige grondstoffen, zoals olie en tarwe, enorm doen stijgen’. China wordt volgens de FT in feite al getroffen als ‘grootimporteur van Russische energie en landbouwgrondstoffen. Chinese aandelen zijn bijzonder hard geraakt, waarbij de in Hongkong genoteerde Chinese aandelen maandag het sterkst zijn gedaald sinds de wereldwijde financiële crisis in 2008’.
Chinese visie
Yang Jiechi heeft het Chinese standpunt over de situatie in Oekraïne uitgelegd. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om een oproep tot de internationale gemeenschap te richten om de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne te steunen. Alle partijen moeten maximale terughoudendheid betrachten, burgers beschermen en een grootschalige humanitaire crisis voorkomen, zei Yang. Hij voegde eraan toe dat China humanitaire noodhulp heeft verleend aan Oekraïne en zijn inspanningen daartoe zal voortzetten. De topdiplomaat benadrukte ook dat China zich ‘krachtig verzet tegen alle woorden en daden waarmee valse informatie wordt verspreid, de standpunten van China worden verdraaid en beklad’. Wu Xinbo, decaan van het Instituut voor Internationale Studies aan de Universiteit Fudan, besluit ook in de Global Times, dat de VS zijn doel inzake Oekraïne voor deze bijeenkomst niet heeft bereikt. ‘De positie van China blijft ongewijzigd, en Yang Jiechi heeft de geruchten en valse informatie weerlegd, die vanuit de VS zijn verspreid.
En toen was er Taiwan
Yang kaartte volgens de informatie die de Global Times kreeg, ook de kwestie Taiwan aan. Hij benadrukte, zoals te verwachten viel, de soevereiniteit en territoriale integriteit van China. De huidige Amerikaanse regering heeft beloofd zich te houden aan het één-China-beleid en geen steun te verlenen aan de ‘onafhankelijkheid van Taiwan’. ‘Met betrekking tot de kwestie Taiwan, zijn de acties van de Verenigde Staten duidelijk niet in overeenstemming met hun verklaringen’, zei hij. Na het uitbreken van het conflict tussen Rusland en Oekraïne zijn er in veel westerse media beweringen verschenen over de relevantie van de kwestie Oekraïne voor de kwestie Taiwan. Het Chinese standpunt is dat er tussen de twee fundamentele verschillen bestaan. Wu Xinbo vindt het belangrijk dat Yang dit heeft aangekaart en ‘heeft laten zien dat China niet te spreken is over de houding van de regering Biden ten aanzien van het Taiwanese vraagstuk’.
Bronnen: Global Times, CNBC.com, whitehouse.gov, Reuters, Financial Times
