In Beijing is het informatieplatform gelanceerd waarop zes landen langs de Mekong hydrologische data gaan uitwisselen. India reageert wantrouwend op Chinese plannen voor een stuwdam op de Brahmapoetra.
De Mekong, die in China Lancang noemt, stroomt door zes landen: China, Myanmar, Laos, Thailand, Cambodja en Vietnam. De benedenloop van de rivier is van groot belang voor landbouw, visserij, transport en industrie. Hij kent zowel perioden van droogte als overstromingen. In China, Laos, Thailand en Cambodja zijn stuwdammen gebouwd of gepland op de rivier en zijn bijrivieren. Indien die gecoördineerd werken kunnen ze het stroomdebiet regelen en droogte en overstromingen verminderen. Ongecontroleerde actie daarentegen kan die natuurrampen erger maken.
Daarom is op 1 december in Beijing het Lancang-Mekong Water Resources Cooperation Information Sharing Platform gelanceerd. China levert sinds 1 november hydrologische data aan de andere landen; de bedoeling is dat elk land dit voortaan zal doen. Het systematisch uitwisselen van hydrologische data maakt de weg vrij om gezamenlijk de dynamiek van de rivier te bestuderen, experimenten uit te voeren en beheerstechnologieën uit te testen.
De zes landen langs de rivier werken sinds 2016 samen in het Lancang-Mekong Cooperation mechanisme. Dat streeft naar een gecoördineerd beleid van het Mekong bekken. Het opzetten van het informatieplatform is één van de prioritaire projecten.
Naast de Lancang-Mekong Cooperation bestaat nog steeds de in 1957 onder impuls van de VS opgestarte Mekong River Commission met de vier toenmalig niet-communistische landen Laos, Thailand, Cambodja en Vietnam. In 1986 werden China en Myanmar ‘dialoogpartners’ en sindsdien is er losse samenwerking.
In 2000 is de Mekong-Ganga Cooperation opgericht, waarin India samen met de vijf Mekong landen buiten China wil samenwerken rond tourisme, cultuur, onderwijs en transport.
De onontgonnen groene-energiereserves van de Yarlung Tsangpo
Ondertussen reageert India wantrouwend op berichten dat China een of meerdere grote stuwdammen op de Brahmapoetra gaat bestuderen. De Brahmapoetra ontspringt in Tibet als de Yarlung Tsangpo (in het Chinees Yaluzangbo) en loopt daar van west naar oost. In het oosten van Tibet maakt de rivier een scherpe ‘Grote Bocht’ zuidwaarts door diepe kloven. Verder stroomt hij na een doortocht door de tussen China en India betwiste regio Arunachal Pradesh als Brahmapoetra de Indiase deelstaat Assam binnen. Stroomafwaarts vormt hij samen met de Ganges een reusachtige delta in Bangladesh.
China heeft op de Yarlung Tsangpo en bijrivieren in Tibet al enkele kleine en microdammen dammen gebouwd, voor lokale elektriciteitsvoorziening en soms irrigatie.
De uitgelezen plaats voor een of meerdere grote stuwdammen is echter in de ‘Grote Bocht’ , dicht bij de grens met Arunachal Pradesh. Daar kunnen dammen gebouwd worden met een totale capaciteit van wel 60 Gigawatt, ruim drie keer meer dan de Drieklovendam, momenteel de grootste hydro-elektriciteit centrale ter wereld. Zo kan elektriciteit geleverd worden aan Tibet, andere Chinese provincies en zelfs Nepal. Maar de plaats is afgelegen, moeilijk bereikbaar, geologisch onstabiel en het transport van de stroom vereist lange en dure hoogspanningsleidingen. Er zijn dan ook nog geen concrete plannen.
Volgens Chinese bronnen voorziet de blauwdruk voor het vijfjarenplan 2021-2025 voorbereidende studies voor de uitbating van de hydro-energie van de Yarlung Tsangpo. De Chinese media melden dit op gezag van Yan Zhigong, de voorzitter van het staatsbedrijf Power Construction Corporation of China. Een en ander past in het recente engagement van China om tegen 2060 koolstofneutraal te zijn.
Wantrouwen langs Brahmapoetra
In India, dat zich onder de Hindunationalist Modi tegen China afzet, kwamen er meteen negatieve reacties. Reuters citeert T.S. Mehra, een leidend kaderlid van het federale ministerie van water. Hij vreest dat China de dam kan gebruiken om India te chanteren met ofwel overstromingen ofwel droogte. Volgens hem moet India dat ondervangen door zelf in Arunachal Pradesh een grote dam met stuwmeer te bouwen, die het effect van de Chinese dam kan compenseren. Dat voorstel zou al op de tafel van de regering liggen.
De Chinese Global Times schrijft in een editoriaal: ‘China gaat geen fenomenale hoeveelheden arbeid en geld in grote dammen stoppen met als doel de Yaluzangbu af te snijden en de Indiase deelstaat Assam zonder water te zetten’. Het blad noemt dit een ‘wereldvreemde samenzweringstheorie’.
Mehra erkent dat China verzekert dat Chinese stuwdammen geen negatief effect zullen hebben op India, maar ‘we weten niet hoelang die verzekering duurt’.
Zhang Jiadong, decaan van het Center for South Asian Studies aan de Fudan universiteit in Shanghai merkt in een interview met China News Service op dat het droogleggen van de Brahmapoetra technisch alleen mogelijk zou zijn indien China op grote schaal water van de Yaluzangbu naar elders zou afleiden, en daar bestaan geen plannen voor.
Hij ziet daarentegen mogelijkheden voor samenwerking tussen beide landen om door het beheer van een dam de seizoensgebonden droogte die de boeren in Assam treft te verminderen. Ondanks de recent opgelopen spanningen deelt China data over het debiet van de stroom met India. China is bereid samen met India en Bangladesh een informatieplatform op te zetten naar het model van de Mekong.
Bron: China.org.cn, Global Times, Reuters, Asiatimes
‘Gezien hetgeen op het spel staat’, schrijft Trandem, ‘moeten de regionale leiders en de mensen die van de rivier afhankelijk zijn, de handen ineen slaan om dit gevaarlijke verband tussen dammen, vis en voedsel aan te pakken voordat het te laat is.’