De Chinese regering heeft aan alle financiële overheden van het land aanbevelingen gestuurd voor betere controle van het ‘schaduwbankieren’. Reuters kregen inzage in document 107, dat officieel nog niet vrijgegeven is. De aanbevelingen erkennen echter ook de positieve rol van het fenomeen.
Met schaduwbankieren bedoelt men vooral het ongecontroleerd verlenen van risicovolle maar winstgevende kredieten door de banken ‘buiten balans’, meestal via vermogensbeheerfondsen. Die fondsen moeten niet de strenge kredietregels van banken toepassen. Het risico van het systeem is dat er ongemerkt een kredietbel van slechte schulden ontstaat, en dat dit ‘gemakkelijk’ krediet het scheppen van overtollige productiecapaciteiten aanwakkert. Banken die veel slechte kredieten in portefeuille hebben proberen de putten te vullen door kortlopende leningen bij de collega’s; een aanwijzing van de omvang hiervan was de plotse piek van de rentevoet tussen de banken in december toen de overheid besloot de geldkraan voor de banken tijdelijk iets dichter te draaien. Schaduwbankieren staat naar schatting al in voor de helft van alle kredieten.
Alles onder controle
De aanbevelingen gaan ervan uit dat het schaduwbankieren bij de vernieuwing van het Chinese bankensysteem ‘voordelig’ en ‘onvermijdelijk’ is omdat het aan reële krediet- en investeringsbehoeften tegemoet komt. Vandaag is schaduwbankieren onder controle, zegt het document, maar de ervaring van de ontwikkelde landen leert dat dergelijke operaties snel kunnen ontsporen, en dus is een betere opvolging nodig. Ze vragen beperkingen aan de samenwerking tussen klassieke banken enerzijds en investeringsmaatschappijen, makelaars en andere tussenpersonen anderzijds.
Ook ‘kleinere’ vormen van schaduwbankieren, zoals kredietverlening per internet, microkredieten en privéleningen moeten gereglementeerd worden.
Specifieke regels staan niet in de aanbeveling; die moeten de betrokken overheden opstellen.
Schaduwbankieren voor de kleine spaarder
Een mooi voorbeeld hoe volatiel het Chinese schaduwbankieren kan zijn is de fabelachtige groei van het investeringsfonds Zenglibao van Tianhong Asset Management. Dit fonds zag zijn ingezamelde vermogen vertwintigvoudigen in 2013 en is met bijna 200 miljard yuan het grootste in China geworden. Zenglibao investeert in geldmarkten en is vooral actief op de interbank markt waar de interesten onlangs nog piekten. Het succes van Zenglibao is eenvoudig: een akkoord met het betaalplatform Alipay van Alibaba. Klanten van Alipay moeten op voorhand een provisie storten om hun elektronische aankopen te betalen. In plaats van dat geld passief te laten staan kan de klant het nu tijdelijk investeren op een yu’ebao of ‘restjesrekening’; van deze rekening gaat het meteen naar Zenglibao. Het systeem trekt vele kleine spaarders aan. Het geluk zat Zenglibao mee: door de rentepieken op de interbank markt biedt de yu’ebao rekening momenteel een beter rendement dan een normale spaarrekening. Daardoor zijn nu echte spaarders massaal begonnen hun geld van de bank te halen, om het op de restjesrekening te plaatsen! In het tweede semester ging een kleine 10% van de nieuwe Chinese deposito’s naar yu’ebao. Intussen werken ook concurrenten van Alibaba, zoals Tencent en Baidu, aan iets gelijkaardigs.
Analisten verschillen van mening of het succes van yu’ebao blijvend is. Wat zal er gebeuren als het rendement daalt? Sommigen wijzen erop dat grote spaarders al met hun geld in de vermogensbeheerfondsen zitten, het grote schaduwbankieren. Yu’ebao heeft toekomst als het schaduwbankieren voor de kleine spaarder. Het ironische is dat het geld van yu’ebao uiteindelijk via de interbank markt toch gewoon bij bank komt. Alleen betaalt die er niet de wettelijke spaarrente voor maar een (momenteel) hogere marktrente. Wordt yu’ebao het breekijzer voor de deregulering van de interestvoeten?
(Bron: Reuters, Bloomberg)
