“Het eindspel voor het communistisch bewind in China is begonnen, en de meedogenloze maatregelen van Xi Jinping brengen het land alleen maar dichter bij het breekpunt.”
Het is het soort uitspraken dat we met de regelmaat van een klok vernemen, voorspellingen die nooit werkelijkheid worden. Alleen, dit keer is de bron een doorgaans voorzichtige academicus die al jarenlang toegang heeft tot welingelichte kringen in de CPC zelf.
De zeven topleiders
Dr. Shambaugh is professor internationale zaken en directeur van het China Policy Program aan de George Washington University. Hij is ook verbonden aan het Brookings Institute en adviseur van de Amerikaanse regering. Shambaugh is een van de weinige onderzoekers die daadwerkelijk de CPC en het politieke systeem zelf bestuderen en een man die probeert dat echt wetenschappelijk te doen. In januari werd hij door de Foreign Affairs University in Beijing nog geroemd als één van de beste Amerikaanse China-experts. Zijn artikel “De komende Chinese ineenstorting” in de Wall Street Journal heeft dan ook ophef veroorzaakt bij Chinawatchers én bij de CPC zelf. De reacties liegen er niet om. We vatten het stuk van Shambaugh samen en geven daarna enkele commentaren. Wellicht de aanzet voor een discussie onder onze lezers?
Wat schrijft Shambaugh?
Shambaugh stelt dat de indrukwekkende vertoning van de recente parlementsbijeenkomst eigenlijk de ernstige zwakte van het hele stelsel verbergt. Achter een schijn van eenheid gaat een kaduuk politiek systeem schuil en de CPC beseft dat zelf. Xi Jinping wil niet als de Chinese Gorbatsjov de geschiedenis ingaan en toont zich sterk maar hij riskeert uiteindelijk hetzelfde resultaat te bereiken, het einde van de partijmacht.
Shambaugh heeft altijd afstand gehouden van de vele aankondigingen van China’s ondergang sinds Tian An Men 1989 maar nu gaat het volgens hem toch gebeuren. Het eindspel voor de communisten is begonnen. Hoelang het duurt en hoe het zal verlopen, is moeilijk te voorspellen; Shambaugh denkt lang, vuil en gewelddadig, eventueel met een staatsgreep. De corruptiebestrijding van Xi is een teken van zwakte en strijkt de leden van de verschillende fracties in de partij, de staat, het leger en de economie tegen de haren in. Shambaugh geeft vijf aanwijzingen van de zwakte van het regime.
1. De economische elites staan klaar om massaal te vluchten. In 2014 bleek uit een enquête dat 64% van de 393 rijkste Chinezen plannen had om te emigreren: kinderen in het buitenland laten studeren, vastgoed aankopen, geld parkeren in belastingsparadijzen, op allerlei manieren een buitenlands paspoort verwerven.
2.Sinds Xi in 2012 aan de macht is gekomen is de politieke repressie veel strenger geworden. Voorbeelden van ingrepen bij: de pers, sociale media, film, kunst, godsdienst, internet, intellectuelen, minderheden, dissidenten, advocaten, ngo’s, studenten en in handboeken. Het ‘Document nr.9’ van 2013 geeft alle eenheden opdracht uit te zoeken wie of wat steun geeft aan de Westerse “universele waarden”.
3. Zelfs wie loyaal is aan het regime bewijst alleen nog lippendienst aan de officiële theorieën. Als voorbeelden geeft Shambaugh een tweedaagse conferentie over ‘De Chinese droom’ georganiseerd door een denktank van de partij in Beijing en een andere conferentie van de Centrale Partijschool. Shambaugh was bij de beide evenementen aanwezig en noemt ze één groot spektakel om de valse schijn op te houden.
4. Corruptie is vanuit de partij en het leger in de hele maatschappij doorgedrongen. De anticorruptiecampagne van Xi kan het probleem niet uitroeien want de corruptie is geworteld in het éénpartijsysteem, de netwerken van machtige figuren, de ondoorzichtige economie, de door de staat gecontroleerde media en de afwezigheid van een rechtsstaat. Bovendien is de campagne van Xi ook politiek selectief, gericht op het ontmantelen van het netwerk van de 88-jarige voormalige leider Jiang Zemin die nog altijd de echte peetvader is.
5. De Chinese economie zit vast in een aantal vallen eigen aan het systeem. Xi kwam met vergaande en brede hervormingen op het derde Plenum in november 2013, maar die komen slecht op dreef. Behalve meer consumptie, minder bureaucratische rompslomp en enkele fiscale maatregelen is er weinig gebeurd. Staatsbedrijven en lokale partijkaders bieden te veel weerstand om hun gevestigde belangen te beschermen.
Shambaugh stelt dat een oplossing voor de vele problemen alleen kan komen van politieke hervormingen. De innovatieve maatschappij en ‘kenniseconomie’ die men nastreeft zijn slechts mogelijk als de politieke controle fel vermindert. Door die integendeel te versterken zouden Xi en zijn collega’s de ondergang zelfs kunnen versnellen. De Chinezen hebben de ondergang van de Sovjet-Unie grondig bestudeerd. Sommigen hebben Gorbatsjov, die ze als een zwakkeling beschouwen, de schuld gegeven. Xi wil juist het omgekeerde van Gorbatsjov zijn: een sterke autoritaire leider. Maar er zijn ook andere opties. De voorgangers van Xi, Jiang Zemin en Hu Jintao hebben van 2000 tot 2008 geprobeerd het systeem meer open te stellen door te experimenteren met beperkte politieke hervormingen, ondermeer door partijsecretarissen te laten verkiezen uit meerdere kandidaten, door meer advies te zoeken bij groepen van buiten de partij, en door de werkzaamheden van het Politbureau transparanter te maken. Dat alles is sinds 2009 eerst door Hu, dan door Xi teruggedraaid. Typisch is het dat de grote man achter de voorzichtige hervormingen, toenmalig vicepresident Zeng Qinghong, de volgende is die onder verdenking van corruptie zou kunnen komen.
Sommigen denken, volgens Shambaugh, dat Xi na een hard begin zal evolueren naar een open hervormingsgezind beleid. Hij zelf gelooft daar niet in. Voor Xi en de huidige leiding is elke stap om de teugels te laten vieren een stap naar de ondergang van hun systeem. Zij denken ook dat de VS actief probeert de macht van de CPC te ondermijnen.
Shambaugh is ervan overtuigd dat we het eindspel meemaken. Volgens hem kunnen we dit proces volgen door naar symptomen te kijken: repressie, emigratie, hypocrisie. We moeten vooral uitkijken naar tekenen dat binnen het propaganda- en veiligheidsapparaat sommigen het niet zo nauw meer nemen met de regels om dissidenten aan te pakken.“Wanneer menselijke empathie het begint te halen van verstard gezag, dan zal het eindspel van het Chinese communisme werkelijk begonnen zijn”.
Een reactie die niet uit de Chinese hoek komt
We beginnen met een lang commentaar van Stephen Harner bij Forbes. De tekst is typerend voor andere reacties van buitenlandse deskundigen.
Harner noemt het essay van Shambaugh alarmerend. Want Shambaugh zinspeelt erop dat interne strubbelingen in China tot internationale beroering kunnen leiden, en Shambaugh is een belangrijk adviseur van de Amerikaanse regering, voor buitenlandse politiek en China in het bijzonder.
Harner valt over de zin waarin Shambaugh de corruptiebestrijding van Xi een teken van zwakte noemt en hij de president verwijt de leden van de verschillende fracties in de partij, de staat, het leger en de economie tegen de haren in te strijken. Harner zelf heeft 20 jaar ervaring met een intensieve studie met talrijke bezoeken aan China tot op de dag vandaag, en stelt ook vast dat de anticorruptiecampagne een diepe impact heeft op gevestigde belangen en dat ze de sfeer in het land veranderd heeft. Dit uitleggen als zwakte is totaal verkeerd. De Chinese publieke opinie staat volledig achter de campagne en de meest waarschijnlijke uitkomst is die van een sterkere, meer legitieme en meer effectieve partij en regering.
De vijf aanwijzingen van Shambaugh zijn stuk voor stuk gemakkelijk te weerleggen.
1. De houding om een achterdeurtje naar het buitenland open te laten is niets nieuws. Rijke Chinezen hebben altijd kansen in andere landen willen grijpen. Gaan bevallen in Californië zodat de baby een Amerikaans paspoort heeft, later gratis aan een Amerikaanse universiteit kan studeren, of je zieke ouders goedkoop laten verzorgen in de VS. Waarom zou je zo een risicovrije investering nalaten?
2. De toegenomen repressie als “symptoom van de angst en de onzekerheid van de partijleiders” .Wat Xi doet is veeleer terugkeren naar een traditionele Confucianistische moraal (die inderdaad een stuk repressie bevat) dan de repressie opvoeren; waar hij reëel de repressie opvoert kan hij overigens op publieke bijval rekenen. Chinezen streven vooral naar sociale en politieke stabiliteit. Dat wordt extra belangrijk nu China onder druk staat door “het nieuwe normaal” (tragere economische groei). Tegelijk werkt Xi vastberaden aan verregaande structurele hervormingen. In die omstandigheden past het in de Chinese politieke traditie om thema’s en boodschappen die de hervormingen positief vooruit helpen wat drammerig op de agenda te zetten.
3. Mensen bewijzen slechts lippendienst aan de “Chinese droom”. De ervaring van Harner staat hier haaks op die van Shambaugh. De partijkaders waar hij mee sprak staan oprecht achter Xi’s agenda die ze als noodzakelijk zien opdat de partij naar haar principes zou terugkeren.
4. Corruptie is onuitroeibaar. Kleine corruptie is in China van alle tijden. En het systeem werkt desondanks en heeft honderden miljoenen mensen uit de armoede gehaald. Corruptie volledig uitroeien is moeilijk, niet alleen in China maar ook in Taiwan, elders in Azië en zelfs in de VS. De conclusie dat er een band is met het politieke systeem van China is niet hard te maken.
5. De economische problemen: Harner gaat ervan uit dat de ploeg van Xi alle economische problemen stapsgewijs met succes kan aanpakken. Dat kan omdat ze resoluut focussen op het uit de weg ruimen van de belangrijkste obstakels, en dat zijn vandaag de ondermijning van de partij door corruptie en het verlies aan ideologische visie.
Harner staat niet alleen met zijn kritiek op Shambaugh. The Age citeert bijvoorbeeld reacties van de economist en Chinaexpert Arthur Kroeber. De Communistische Partij van de Sovjet-Unie ging ten onder aan een crisis van (zelf)vertrouwen, niet door een andere partij, een staatsgreep of een opstand. Bij de CPC is het zelfvertrouwen niet aan het verminderen, maar neemt het juist toe. “De regering van Xi jinping is niet zwak of ten einde raad, maar krachtig en flexibel”. ”De krachten die een wijziging van het politieke systeem zouden kunnen doorduwen zijn veel zwakker dan de Partij”. We staan natuurlijk aan het begin van een grote economische correctie, maar het communistische regime heeft al voor veel heter vuren gestaan.
Chinese reacties
Kranten als de China Daily hebben verschillende commentaren gewijd aan Shambaughs’ artikel.
De Amerikaanse editie van China Daily citeert kritische bedenkingen van een aantal vooraanstaande Amerikaanse experts bij het essay van Shambaugh. Die commentaren draaien vooral rond de geloofwaardigheid van voorspellingen, en de discussie of de huidige anticorruptiemaatregelen een teken van sterk bestuur of van zwakte zijn.
In een ander artikel pakt de krant Shambaugh aan op zijn eerste argument: rijke Chinezen staan klaar om te vluchten. China Daily stelt dat de toenemende aanwezigheid van Chinezen in het buitenland normaal en goed is nu er meer middenklasse komt en de Chinese economie internationaliseert. Zal Shambaugh dezelfde conclusies trekken over bemiddelde Indiërs?
De binnenlandse editie van China Daily plaatst Shambaugh in het rijtje wishful thinkers dat de ondergang van China al sinds 1990 voorspelt. Shambaugh gaat uit van snelle veralgemeenheden gebaseerd op willekeurig gekozen en oppervlakkige feiten. Ook in dit artikel gaat het vooral over de betekenis van de anticorruptiestrijd. De krant stelt dat de bevolking achter die campagne staat en dat ze dus juist een teken van sterkte is. Ook de China Daily verwerpt de band tussen corruptie en het politiek systeem met de vraag ‘Denkt Shambaugh misschien dat er in de VS geen corruptie is?’
Ook op de staatstelevisie CNTV zijn er deskundigen die professor Shambaugh van repliek dienen.
http://english.cntv.cn/2015/04/08/VIDE1428444414301221.shtml
Bronnen:
The Coming Chinese Crackup, David Shambaugh in WSJ van 6 maart 2015 http://www.wsj.com/articles/the-coming-chinese-crack-up-1425659198
Why David Shambaugh’s ‘Coming Chinese Crackup’ Case Is Wrong,Stephen Harner in Forbes
http://www.forbes.com/sites/stephenharner/2015/03/10/why-david-shambaughs-coming-chinese-crackup-case-is-wrong/
Is the Chinese dragon losing its puff?, The Age 16/3
http://www.theage.com.au/comment/is-the-chinese-dragon-losing-its-puff-20150316-1m0bx9.html
Een serie artikelen in de China Daily, via de zoekmachine
http://searchen.chinadaily.com.cn/search?query=Shambaugh&x=0&y=0
De argumenten die hij aanhaalt zijn niet enkel zwak, maar bovendien worden ze tegengesproken door andere prominente Chinakenners als Arthur Kroeber, Willy Lam en China Leadership Monitor (http://www.hoover.org/publications/china-leadership-monitor). De echte vraag die zich stelt is waarom komt Shambaugh nu op de proppen met zijn voorspelde nakende ineenstorting?? Hebben de Amerikaanse bewindslui zich vergist toen ze verhoopten dat China zich zou opstellen als “responsible stakeholder” op maat van de VS? Het lijkt er wel op nu zelfs ook westerse landen meedoen met de nieuwe internationale banken die China aan het oprichten is. In die zin lijkt wat er aan de hand is eerder een eindspel te zijn van de Amerikaanse begoocheling
Ik sluit me aan bij de conclusie van China Daily en plaatst hem in het rijtje van wishful thinkers. Ze hebben vaak een hoge IQ en een indrukwekkend netwerk aan connecties, maar helaas de titel China-expert niet waardig. Hij mag nog de titel “professor” dragen en die “echt wetenschappelijk” te werk gaat, maar van (culturele) relativiteit heeft hij waarschijnlijk nog nooit gehoord. Hij heeft gelijk vanuit een westerse “wetenschappelijke” benadering, maar de geschiedenis in China evolueert niet volgens westerse verwachtingen. Een regenworm en een rups zien er ook ongeveer hetzelfde uit, maar hun DNA zijn totaal verschillend!
Die anti-corruptiebeleid zouden ze hier ook beter invoeren, wedden dat er heel wat politici er alles aan zullen doen om ze tegen te houden?
“China zoekt uit naar wie/wat steun geeft aan westerse waarde” China heeft blijkbaar lessen getrokken uit de studentenprotest Hongkong, goed zo!! De CIA krijgen geen poot aan de grond in China om “regime change” te verwezenlijken.
Aan Jan Jonckheere: ik heb niet zoveel met dat soort complottheorieën.
Aan Lok: niet de boodschapper aanvallen, maar pak de boodschap bij z’n kladden.
Aan hong guo: helemaal eens met het eerste deel.
Zelf vind ik dat we als westerse landen heel goed moeten kijken naar onszelf, voordat we een land met een economische groei van 7% gaan aanpakken met kritiek op het economische functioneren. Ik zou zeggen dat ze het in china nog niet zo slecht doen!
Wel vind ik dat in alle commentaren te weinig aandacht wordt besteed aan de milieu problemen en hoe die eventueel van invloed kunnen zijn op het welzijn van China.
@Huub
Als een hoge IQ en veel connecties hebben een grove belediging is, dan moet je mij dat eens uitleggen. In mijn ogen zijn dat complimenten en ik zou willen dat ik die eigenschappen ook zou hebben. Ik had het over zijn manier van werken. En als Shambaugh de boodschapper is. Wie heeft hem gestuurd?
De milieuproblematiek is belangrijk, niet zozeer voor het welzijn van de Chinezen, maar voor de burgers in de ontvangende landen en voor de economie van de westerse landen. Maar voor de modale burger in de ontvangende landen zal dat niet op de eerste plaats komen in hun lijst van prioriteiten.
Martin Jacques heeft zich indirect in het debat gemengd.
Op 13 maart gaf hij een interview aan Xinhua:
http://www.martinjacques.com/when-china-rules-the-world/interview-on-chinese-century/
Op 3 maart had de Britse deskundige een artikel in de People’s Daily, waarin hij als het ware de ommekeer bij Shambaugh c.s. voorspelde:
http://www.martinjacques.com/articles/articles-geopolitics-globalisation/understanding-chinese-governance/
Het is een leuke ervaring om te discussiëren over china terwijl ik er op dit moment ben. Ik zit in Guilin en geniet weer volop.
Ik moet wel m’n iPad hiervoor gebruiken en dat is niet echt handig.
@Lok: ik heb het niet gehad over een grove belediging, ik zei dat ik de opmerkingen over Shambaugh niet nodig heb, ik wil me meer richten op z’n argumenten.
Zo lang ik me bezig houdt met china hoor ik al verhalen over de komende ineenstorting van het land. Vorig jaar bij de economische goei van 7,5%, twee jaar geleden toen de verhalen over spooksteden in de media verschenen, toen zou al heel snel de vastgoedbubble barsten, en ga maar door.
Dit verhaal vind ik anders omdat er 5 concrete punten worden aangewezen, waarover je kunt van mening verschillen. Maar wel met argumenten!
Ingaan op de 5 argumenten is nu net wat ik NIET wil doen. Shambaugh vertrekt vanuit een westers etnocentristische, subjectieve en partijdige houding. Hierop ingaan veronderstelt op zekere hoogte argumenteren BINNEN zijn denkkader. De enige juiste houding is een eigen denkkader scheppen.
De enige academische opleiding die daar enigszins een antwoord op biedt is sinologie. Maar daar eindigt de Chinese geschiedenis ergens rond 1912 of 1949 en de laatste hoofdstukken worden heel summier behandeld door tijdsgebrek. Wat daarna gebeurd is het speelterrein van de politieke wetenschappen die westers etnocentristisch georiënteerd zijn. Het is dus niet gemakkelijk om een eigen denkkader te scheppen. Mijn alternatieve denkkader kun je lezen op het artikel van 22 maart. Daar bemerk ik de reactie van Groenhuijzen om er zelfs geen aandacht te besteden aan Shambaugh.