Shanghai hoopt over de piek van besmettingen te zijn maar zeker is dat niet. Intussen worden alle beschikbare middelen ingezet. De economische en sociale kosten lopen op, ook elders. China blijft overtuigd dat een dynamisch nul-Covid beleid met draconische maatregelen het beste is om levens te sparen en de kosten te beperken.
Het is onduidelijk of het aantal besmettingen in Shanghai over zijn hoogtepunt is. Na twee dagen dalende cijfers werd op woensdag 13 april een nieuw dagrecord van 26.330 infecties opgetekend. Daarvan waren er 1.189 met symptomen, tegenover 914 een dag eerder. Sinds het begin van de huidige coronagolf is in Shanghai één dodelijk slachtoffer gevallen, het eerste sinds 2020.
De meest recente voorspellingen van biostatistici van de universiteit van Lanzhou gaan ervan uit dat de piek van besmettingen in Shanghai op 10 april lag; van nu af zou het in dalende lijn gaan en de volledige controle van de huidige golf zou rond 3 mei vallen, met in totaal iets meer dan 300.000 geïnfecteerde personen.
Het zeer lage dodenaantal in Shanghai staat in opvallend contrast met de situatie in Hongkong, waar de recente omikrongolf een dodelijke ravage aanricht bij de oudere bevolking. Op het vasteland zijn weliswaar een aantal ouderen niet gevaccineerd, maar de situatie is er wat dat betreft toch een stuk beter dan in Hongkong. Zieke patiënten worden door de vele testen sneller opgespoord en behandeld. En de behandeling tegen ernstige ziekte is doeltreffend: men gebruikt het Pfizer-geneesmiddel tegen Covid-19 maar ook een Chinees geneesmiddel dat erg geschikt blijkt voor de omikronvariant. Om de symptomen te verlichten past men bovendien traditionele Chinese geneeskunde toe.
Lockdown, maar hoe streng?
De hoge cijfers zijn mede het gevolg van de talrijke testen; er zijn al zeven algemene testrondes in enkele weken in Shanghai uitgevoerd.
De cijfers blijven hoog alhoewel in al de 16 districten van Shanghai al een aantal dagen één of andere vorm van lockdown geldt. Personen in essentiële beroepen zitten vast op het werk. Het gaat naast de medische beroepen om de banken, een aantal fabrieken, de beurs, de luchthavens en zeehavens, en de logistiek. De (gedeeltelijke) lockdown in Shanghai begon op 28 maart en liep oorspronkelijk tot 5 april, maar is sindsdien verlengd.
Deze week is een versoepeling van de lockdown afgekondigd: Bewoners van wijken met veel besmettingen moeten in huis blijven, die van wijken met weinig besmettingen kunnen binnen hun woonwijk rondlopen en voor de bewoners van wijken zonder besmettingen (met ongeveer vijf miljoen inwoners op een totaal van 25 miljoen) gelden alleen nog de sociale afstandsregels.
Om de epidemie te stoppen gaat Shanghai uit van veelvuldige testen en het afzonderen van besmette personen en hun nauwe contacten. Dit gebeurt op verschillende niveaus: De gewone klinieken dienen om zieke coronapatiënten en de andere zieken op te vangen. Voor coronapatiënten met milde symptomen zijn er speciale noodhospitalen gebouwd. Personen verblijven er gemiddeld een week. Er zijn acht gewone covid-hospitalen met 8.000 bedden en 100 noodhospitalen met 160.000 bedden. Voor specifieke groepen zoals ernstig zieke covid patiënten, kinderen, zwangere vrouwen, kanker- en nierdialysepatiënten zijn specifieke klinieken voorbehouden.
Voor personen zonder symptomen en voor nauwe contacten worden er in allerijl tienduizenden plaatsen in quarantaine opvangplaatsen voorzien. Alhoewel er op een zeker ogenblik sprake was van thuisquarantaines is men er tot nu toe in geslaagd iedereen in de speciale centra op te vangen door hotels, sportzalen, scholen, tentoonstellingsruimten, stadiums enz. om te bouwen.
De beleidsmensen kijken apart naar de besmettingen in de quarantainecentra en de besmettingen daarbuiten. Besmettingen binnen quarantainecentra zijn ‘onschuldig’, want geïsoleerd van de rest van de maatschappij. De ‘gevaarlijke’ besmettingen zijn die bij mensen buiten de centra, want die kunnen zich binnen de ruimere gemeenschap verder zetten. Het doel is zo snel mogelijk die laatste categorie tot nul te herleiden, door snelle opsporing en snelle isolatie van iedereen die besmet is of een risicocontact had.
Gevolgen gaan verder dan Shanghai
Het hoge aantal besmettingen in Shanghai steekt ook andere provincies aan. De eerste tien dagen van april zijn in totaal in China 325.000 besmettingen vastgesteld. Buiten Shanghai en de provincie Jilin is de situatie (nog) onder controle. In Jilin neemt het aantal besmettingen stilaan af. De meeste provincies nemen strengere of minder strenge voorzorgsmaatregelen. De centrale regering heeft hiertoe opdracht gegeven. Het aantal interprovinciale treinen is met 70% verminderd. Tussen Shanghai en Beijing rijdt nog één hogesnelheidstrein per dag, tegen normaal 30.
De economische gevolgen worden stilaan erger. Alhoewel in veel fabrieken het personeel tijdelijk ter plaatse logeert, vallen er meer en meer uit door gebrek aan onderdelen of logistieke hindernissen. Zowel Tesla als Volkswagen hebben de productie in Shanghai tijdelijk stilgelegd en Disneyland is gesloten. Maar ook de Chinese NIO fabriek van elektrische auto’s in buurprovincie Anhui ligt stil door een tekort aan onderdelen.
Een volledige lockdown gedurende een volle maand zou volgens schattingen het bruto regionaal product van Shanghai voor het jaar met 2,7% verminderen. Maar de gevolgen reiken verder dan Shanghai. Volgens een gezamenlijke studie door Chinese en Amerikaanse wetenschappers zou het strikt doorzetten van de dynamische nul-covid politiek maandelijks 3,1% van het Chinese bnp kosten.
In heel het land wordt gemobiliseerd om Shanghai door deze moeilijke periode te helpen. De massale testrondes worden grotendeels uitgevoerd door medisch personeel dat van elders aangevoerd wordt. Het gaat in totaal om 38.000 personen uit 15 provincies. Vorig weekend stuurde ook het Chinese leger 2.000 medische werkers. Vice-premier Sun Chunlan is vanuit de centrale regering ter plaatse gestuurd. Elf provincies hebben voedsel geschonken aan Shanghai. Daarbij 18.000 ton groenten. Het probleem is echter de logistiek: er zijn veel wegcontroles en om in Shanghai te rijden hebben slechts een beperkt aantal chauffeurs toelating gekregen.
Intussen moet de bevolking in lockdown bevoorraad worden en mag de Chinese economie zo weinig mogelijk invloed ondervinden. De centrale regering heeft gisteren opdracht gegeven in heel het land de luchthavens, havens en snelwegen zeker open te houden. Tegelijk moet de controle op verspreiding van het virus aan de provinciegrenzen en binnen de provincies opgedreven worden. De levering van voedsel en dagelijkse noodzakelijkheden aan regio’s die door het virus getroffen worden (naast Shanghai vooral de provincie Jilin) moet absoluut gevrijwaard blijven. Zowel nationaal als regionaal is het blijven werken van de logistieke ketens een prioritaire doelstelling.
Problemen in het dagelijkse leven
Alhoewel er in theorie voorraden genoeg zijn in Shanghai, raken die door het grotendeels stilvallen van de logistiek niet altijd tijdig ter plaatse, bij de winkels die nog open zijn of bij de buurtcomités – vooral bestaande uit vrijwilligers van de communistische partij- die ze moeten verdelen. Om dezelfde reden lopen ook de bestellingen aan huis niet meer zoals het hoort; slechts ongeveer een vijfde van de pakjesbezorgers mag nog de straat op.
In sommige wijken hebben de bewoners zelf groepsaankopen georganiseerd; zo komen ze aan grotere volumes die gemakkelijker geleverd worden. De stad heeft een noodmechanisme opgezet om voedsel aan te voeren uit 130 depots in andere provincies; die worden verzameld in 10 grote distributiecentra vanwaar ze naar de eindverbruiker gaan. Het probleem is vooral ‘de laatste kilometer’, het transport tot bij de verbruiker, door het gebrek aan chauffeurs met een vergunning;
Gemor
De onverwacht grootschalige en snelle uitbraak en de maatregelen er tegen zorgen voor heel wat ongemak in de stad en ook hier en daar voor ontevredenheid. Sommigen beweren dat de stad onvoldoende voorbereid was, anderen dat men te lang gewacht heeft met een doortastende lockdown, nog anderen dat men het virus maar vrij spel moet laten en er leren mee leven. Zelfs de leidende epidemioloog Zhong Nanshan liet zich ontvallen dat Shanghai onvoldoende voorbereid door de omikron variant getroffen is.
Er zijn klachten over de onregelmatige bevoorrading en de gestegen voedselprijzen. Er zijn verhalen van chronische zieken en mensen met acute gezondheidsproblemen die moeilijk in een hospitaal terecht raken. Patiënten zonder symptomen en personen met een risicocontact klagen over gebrek aan comfort in de tijdelijke quarantaineopvang en het risico daar alsnog besmet te worden. Er zijn gevallen van kinderen die onterecht van hun ouders gescheiden werden. De weerslag van die ontevredenheid vinden we terug in commentaren en video’s op Weibo. Daar werd de populaire hashtag ‘Kruidenierswaren kopen in Shanghai’ zelfs geblokkeerd. Toch lijkt het vooral om individuele oprispingen te gaan.
Westerse bedrijven in China hebben bij monde van de Europese en de Amerikaanse kamers van koophandel gevraagd dat de coronamaatregelen waar zij schade van ondervinden versoepeld worden. Ongeveer 60% van de leden zien hun lokale productie vertraagd of stilgelegd.
De Amerikaanse regering heeft met enige publiciteit en tot ongenoegen van de Chinese regering bekend gemaakt dat ze alle niet noodzakelijk personeel van het consulaat uit Shanghai terugroept en Amerikaanse reizigers naar China waarschuwt dat ze risico’s lopen.
Wat met verdere strategie?
China blijft vasthouden aan de dynamische nul-covid strategie, ook wanneer de economische en de sociale kosten beginnen op te lopen zoals nu in Shanghai.
Het hoofddoel blijft mensenlevens redden. Woordvoerder Zhao Lijian van het ministerie van BuZa verklaarde in antwoord op de vraag van de buitenlandse bedrijven: ‘ Natuurlijk komt elke vorm van preventie en ziektecontrole met een prijskaartje. Maar het leven en de gezondheid van de mensen beschermen is al onze inspanningen waard ‘.
China kan niet het risico lopen de onzalige ervaring van Hongkong honderdvijftig keer erger te ondergaan.
Ook economisch bekeken gaat de regering er bovendien van uit dat strike tegenmaatregelen nog altijd minder economische schade aanrichten dan de chaos wanneer het nu zou proberen te ‘ leven met het virus’.
In Shanghai, Guangzhou en zes andere grote steden zijn pilot programma’s gelanceerd waarbij de quarantaineperioden voor reizigers uit het buitenland en risicocontacten ingekort worden van 14 tot 10 dagen. mits een aantal negatieve testen. Dat wijst erop dat het dynamisch nul-Covid beleid geen
star schema is. Het evolueert mee met de veranderende situatie en de veranderende inzichten.
Het is zeker dat men in Beijing het bilan zal opmaken van de verschillende soorten aanpak – de successen van Shenzhen en Xi’An tegenover de problematische situaties in Jilin en in Shanghai – en dat zal gebruiken om de aanpak van nieuwe uitbraken bij te sturen en zo efficiënt mogelijk te maken.
Bronnen: Caixin, Xinhua, People’s Daily, Bloomberg, Asiatimes, South China Morning Post
