Op 13 januari 2024 zullen er zoals bekend op het eiland Taiwan verkiezingen van een politiek leider plaatsvinden als onderdeel van de algemene verkiezingen voor een volksvertegenwoordiging. De uitslag kan gevolgen hebben voor de vrede in Azië en zelfs in Europa.
In principe kan er geen sprake zijn van ‘presidents’verkiezingen in Taiwan: deze regio die nog altijd, dankzij de VS, in feite een autonome economische en politieke entiteit is, wordt door de overgrote meerderheid van de landen in de wereld niet als een onafhankelijk land erkend. Slechts 12 landen van de 193 die lid zijn van de Verenigde Naties (en Vaticaanstad, een ‘waarnemend lid’ van de VN) onderhouden nog diplomatieke betrekkingen met de Republiek China zoals Taiwan zich officieel noemt. Taiwanese politieke partijen spreken ten onrechte van ‘presidentsverkiezingen’ en onze media die naar aanleiding van deze verkiezingen dezelfde term gebruiken geven daarmee onvolledige, zelfs misleidende informatie. Journalisten beseffen vaak niet dat ze op die manier propaganda voeren voor de Amerikaanse anti-Chinese politiek.
Ook progressieve publicisten leggen zich af en toe (onbewust?) neer bij de almacht van de Engelstalige media en spreken van ‘presidents’verkiezingen in ‘het land’ Taiwan. Sommige media nemen zelfs de bewering van de Taiwanese separatisten over als zou het eiland ‘eigenlijk nooit tot China hebben behoord’. ChinaSquare-redacteur Frank Willems liet aan de VRT-journalisten in een podcast weten ‘dat dit totaal niet klopt’. Frank verwees daarvoor naar verschillende internationale verdragen zoals dat waarbij Japan na zijn nederlaag in de Tweede Wereldoorlog verp licht werd Taiwan, dat het bezet hield, terug af te staan aan China, wat effectief ook is gebeurd.
Dubbelzinnige politiek
De 181 landen die de Volksrepubliek China diplomatiek erkennen, met ambassades voor beide zijden, erkennen tegelijk dat er maar 1 China is, met als hoofdstad Beijing. Dat doen ook de Verenigde Staten en de Europese landen. Washington houdt er echter zoals de Amerikanen zelf zeggen een dubbelzinnige strategie (‘strategic ambiguity’) op na. Woorden spelen hierbij een grote rol: de VS ‘erkennen’ het Chinese standpunt dat Beijing soevereiniteit over Taiwan heeft, maar ‘onderschrijven’ het niet. Washington beschouwt de politieke status van Taiwan als ‘onbepaald’ en wil dat zo houden. Dat is de basis van het huidige Amerikaanse standpunt dat de status quo moet gehandhaafd worden: enerzijds mag Taiwan zijn juridische onafhankelijkheid niet uitroepen, anderzijds moet de hereniging van het eiland met China worden tegengehouden.
De VS hield de Republiek China overeind tegen de Volksrepubliek China en toen Taiwan ‘op eigen benen kon staan’ ging de VS door met het eiland te steunen, omdat de top in Washington vindt dat het een onzinkbaar vliegdekschip is in het oosten van Azië, net zoals Israël dat is in westelijk Azië. Een autonoom Taiwan is een schakel in de Eerste Eilandenketen in de Pacific die voor de VS van cruciaal strategisch militair belang is, een pijler onder de hegemonie van de VS, en een trouwe en goede klant van zijn wapenindustrie.
Ondubbelzinnige militarisering
Ook op het terrein van oorlog en vrede hullen de Verenigde Staten zich in de mantel van strategic ambiguity, want terwijl ze verklaren dat ze voor de status quo zijn, versterken ze de militaire capaciteiten van Taiwan, zelfs via het Amerikaanse Congres. Washington bleef vorig jaar het eiland bewapenen, een langdurige riskante provocatie. Voor het eerst leverde het militair materieel aan Taiwan onder de Presidential Drawdown Authority, waardoor de VS de wapens rechtstreeks uit de inventarissen van het Amerikaanse ministerie van Defensie konden halen. Amerikaanse militairen zijn al gestationeerd in Taiwan en hun aantal zal worden uitgebreid.
Dat alles is een aanmoediging voor de separatistische Democratische Progressieve Partij (DPP) die nu aan de macht is om te blijven dromen van totale onafhankelijkheid en om hiermee Beijing verder uit te dagen. Het defensiebudget dat de huidige Taiwanese leiders voor 2024 voorstellen bedraagt een som ter waarde van 19,6 miljard dollar, ruwweg 2,5 procent van het bruto regionaal product van Taiwan. De militaire dienstplicht werd verlengd van vier maand tot een jaar.
Suid-Afrikaanse – Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported licensed disclaimer
Manoeuvres en strategieën
De Taiwanese separatisten weten zeer goed dat Beijing bovenal een vreedzame hereniging wil, met een economische integratie die voor alle Chinezen aan beide zijden van de Straat van Taiwan gunstig zal zijn. Het Volksbevrijdingsleger zal het eiland beslist niet aanvallen zolang het niet officieel de onafhankelijkheid uitroept. De manoeuvres van het Chinese leger zijn een waarschuwing dat China meent wat het hierover al decennialang duidelijk verklaart en dat zijn leger paraat is om het grondgebied tegen een verdere aantasting van zijn integriteit te verdedigen. De oefeningen zijn natuurlijk bovendien een krachtige reactie op de verregaande Amerikaanse provocaties zoals het officiële bezoek van VS-parlementsvoorzitter Nancy Pelosi.
De status van Taiwan en de verhouding met het moederland China spelen bij elke verkiezing, en ook nu, een grote rol. Die kwestie wordt steeds belangrijker en gaat ons in Europa aan. Frank Willems wees er in de al vermelde VRT-podcast op dat de toegenomen spanningen tussen China en Taiwan vooral veroorzaakt worden door de Verenigde Staten. ‘Ze vinden dat een Koude Oorlog met China niet volstaat en zijn uit op een warme oorlog met China. Taiwan is daar het ideale brandpunt voor. Dat moet ons in Europa zorgen baren.’
Europese inmenging
Zeker als we rekening houden met de mening van Europese toppolitici, zoals voormalig NAVO-secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen. Hij ging vorig jaar in Taipei, de hoofdstad van Taiwan, zeggen dat ‘Europese landen moeten helpen een Chinese aanval op Taiwan af te schrikken door militaire oefeningen uit te voeren met Taipei. Ze dienen zich bij de VS aan te sluiten bij het opleggen van sancties tegen China’.
In het kader van de voortgezette koude oorlog gaan er in de Verenigde Staten bovendien steeds meer stemmen op om af te stappen van de strategische dubbelzinnigheid en op oorlogszuchtige klaarheid over te schakelen. President Biden heeft intussen alvast zelf elke twijfel laten varen over de vraag of de VS een oorlog zouden beginnen tegen China, mocht Beijing besluiten dat het met geweld de onafhankelijkheid van zijn de facto autonome provincie moet tegenhouden of ongedaan maken. In maart publiceerde het US Naval Institute een opiniestuk van Tweede Luitenant Ethan D. Chaffee van het U.S. Marine Corps met de veelzeggende titel ‘De strategische dubbelzinnigheid over Taiwan heeft zijn tijd gehad’.
Deze hoge militair roept het spookbeeld op van een ‘steeds agressiever wordend China dat zich niet meer laat afschrikken’. Chaffee wil nu echt in overdrive gaan met de intense militarisering van het eiland. Voor Mike Pompeo, minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Trump van 2018 tot 2021, is het nog eenvoudiger. Hij pleit ervoor het Eén-China-principe te laten vallen en vindt dat de regering van de Verenigde Staten de Republiek China, a.k.a. Taiwan, de diplomatieke erkenning van Amerika als een vrij en soeverein land moet bieden.’
Om de pre-electorale sfeer nog wat op te poken heeft Biden nu beslist om een delegatie op hoog niveau naar Taipei te sturen na de verkiezingen van zaterdag. Deze aankondiging is olie op het vuur in de toch al gespannen relaties tussen China en de VS.
Het belang van deze verkiezingen
Aan de verkiezingen nemen naast enkele kleine en kansloze formaties drie grote partijen deel. De zittende politieke leider, mevrouw Tsai Ing-wen van de DPP, komt vanwege het verkiezingsreglement na twee ambtstermijnen niet in aanmerking voor herverkiezing. Tsai heeft tijdens haar ambtsperiode geweigerd zich aan het Eén-China-principe en de consensus van 1992 te houden. Ze heeft de inmenging door de VS in dank aanvaard en op haar beurt aangemoedigd. Zij heeft de economische betrekkingen tussen Taiwan en het vasteland van China, die wederzijds voordelig zijn voor alle Chinezen, zoveel mogelijk tegengewerkt en zo de basis voor een vreedzame hereniging willen ondermijnen. Lai Ching-te, de kandidaat van haar partij voor de leiderschapsverkiezingen, heeft aangekondigd dat hij als ‘pragmatisch voorstander van de onafhankelijkheid van Taiwan’ het beleid nog vijandiger voor Beijing en afhankelijker van Washington wil maken.
“Give peace a chance”
De andere grote partijen staan beduidend meer open voor een dialoog met Beijing. De Kwomintang (KMT) stelt dat de inwoners van Taiwan en het vasteland van China één Chinese natie vormen. Een voormalig leider van de KMT bezocht vorig jaar het vasteland. Met zijn reis gaf hij duidelijk aan dat hij (en misschien zijn partij) bereid waren de toenadering met Beijing te hervatten. Ko Wen-je, de kandidaat van de vrij nieuwe Taiwanese Volkspartij (TPP), had en heeft weliswaar vele banden met de separatisten. Maar hij is een pragmaticus die als burgemeester van de hoofdstad Taipei de relatie van de stad met het vasteland van China, en vooral met Shanghai, had uitgebreid. Hij lanceerde ook een voorstel voor een brug tussen de Taiwanese eilandjesgroep Kinmen en de stad Xiamen op het vasteland.
Het is meer dan terecht dat Wu Rong-yuan, voorzitter van de kleine Labour Party van Taiwan, hoopt dat de kiezers een dialoog tussen Taipei (Taiwan) en Beijing (de Volksrepubliek) opnieuw een kans zullen geven.
Het is ook in ons belang als Europeanen dat de politieke leiders en de volksvertegenwoordiging van Taiwan meer open staan voor de visie van de regering in Beijing. Die is: ‘er is maar één China in de wereld’. Taiwan is een onvervreemdbaar deel van China. China verzet zich resoluut tegen enige vorm van officieel contact tussen de VS en de regio Taiwan. De VS moeten zich houden aan het Eén-China-principe en aan de bepalingen van de drie gezamenlijke communiqués tussen China en de VS. Ze moeten Taiwan-gerelateerde kwesties behoedzaam en op de juiste manier aanpakken. Ze moeten het officiële contact met de regio van Taiwan stopzetten en geen verkeerde signalen meer sturen naar de separatisten die strijden voor ‘Taiwanese onafhankelijkheid’. Ze dienen zich voortaan te onthouden van inmenging in de verkiezingen in de regio Taiwan, in welke vorm dan ook’.
Bronnen: Reuters, VRT.nws, China Daily, Taipei Times, AEI.org, (website American Enterprise Institute), Financial Times, USNI.org, fmprc.gov.cn, Wikipedia,
