Obama heeft in het Witte Huis zondag opnieuw de dalai lama ontmoet en China is kwaad. Een theekransje van controversiële Nobelprijswinnaars, of is er meer aan de hand?
Obama sprak gedurende 45 minuten met de dalai lama. Daarbij benadrukte hij dat de Chinees-Amerikaanse relaties waardevol zijn en dat Washington niet aanstuurt op onafhankelijkheid van Tibet. Hij onderlijnde wel dat het belangrijk is om de mensenrechten van de Tibetanen in China te beschermen en verklaarde dat hij het behoud van de Tibetaanse religieuze, culturele en taalkundige tradities ondersteunt. Hij loofde de dalai lama voor zijn vreedzame actie ten voordele van meer autonomie voor Tibet en drong aan op verdere rechtstreekse gesprekken daarover tussen China en vertegenwoordigers van de dalai lama.
De Chinese regering reageerde prompt met een formeel protest. Ze noemde de ontmoeting een ‘grove inmenging in de binnenlandse zaken van China’. Het protest vermeldt ook dat deze actie schadelijk is voor de Chinees-Amerikaanse betrekkingen en doet de nogal cryptische oproep aan de Amerikanen om de zaak snel goed te maken.
De Chinese regering heeft niet echt ongelijk wanneer ze dit een inmenging in de binnenlandse aangelegenheden noemt. Je kunt je afvragen hoe België zou reageren als Obama plots De Wever zou ontvangen en hem aanmoedigen om in de onderhandelingen het been stijf te houden en meer ‘verregaande autonomie’ voor Vlaanderen te eisen. Of Nederland als de president van de VS Wilders zou uitnodigen en loven voor zijn ‘vreedzame strijd voor het behoud van de religieuze, culturele en taalkundige tradities van de autochtone Nederlanders’.
Waarom zou Obama zich juist nu aan een probleem met China wagen? Het was al maanden gepland dat de dalai lama naar de VS zou komen om een 11-daagse initiatie voor boeddhisten in de Kalachakratraditie te leiden. Alhoewel hij een tijd geleden met pensioen is gegaan en dus zelfs in de kringen van Tibetaanse ballingen officieel geen politieke rol meer speelt, werd hij toch ontvangen door de fractievoorzitters van de Republikeinen en de Democraten in het Amerikaanse Congres. Bij de Republikeinen is er een sterke Tibetlobby en de Democraten hebben een wat meer voorzichtige aanpak, maar Democratisch fractievoorzitter Nancy Pelosi is een voortrekker van de anti-Chinese strekking. Het onderhoud met Obama zou onverwacht op de agenda zijn gezet na aandringen van beide partijen. Waarom heeft Obama de cruciale betrekkingen van de VS met China uitgerekend op dit moment een knauw gegeven? In 2009 had hij de dalai lama bij zijn bezoek aan de VS nog niet willen ontmoeten om de Chinezen niet voor het hoofd te stoten. Waarnemers gaan ervan uit dat de zogenaamd onverwachte invitatie vooral met de binnenlandse politiek te maken heeft. Het is voor de VS levensnoodzakelijk dat regering en parlement een akkoord bereiken over het plafond voor de overheidsschulden, zoniet dreigt begin augustus een vermindering van de kredietwaardigheid en een opdoffer voor de dollar. Tot nu toe verlopen de discussies erg moeizaam. Heeft Obama met de dalai lama gewoon goodwill willen kopen bij de Republikeinen in het parlement? En rekent hij daarvoor op begrip van China, dat de grootste schuldeiser van de VS is? In de komende weken en maanden krijgen we allicht een beter zicht op de fall-out van deze dalai lama-stunt. Minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton zal Shenzhen bezoeken en minister Dai Bingguo ontmoeten op 25 juli. Vice-President Joe Biden bezoekt China aan het eind van de zomer en zijn collega Xi Jinping brengt daarna een tegenbezoek.
Bronnen: Xinhua, AP, Reuters, China Daily
