De teruggave van Hongkong aan China werd in de Speciale Administratieve Regio zelf op zeer verschillende manieren herdacht. Voor de enen was het een feest, voor de anderen een reden om te demonstreren. Een kleine, maar luidruchtige groep maakt er liever een heftige rel van.
Het is 22 jaar geleden dat het Verenigd Koninkrijk een stuk grondgebied dat het 156 jaar lang had gekoloniseerd aan China teruggaf. Vanwege de economische en politieke krachtsverhoudingen in 1997 zag China zich genoodzaakt de macht van een zuiver kapitalistische economie en het overwicht van individuele burgerlijke vrijheden in Hongkong te tolereren.
Waarom een HKSAR ?
Hongkong werd een Speciale Administratieve Regio, volgens het model van ‘één land, twee systemen’. De Hong Kong Special Administrative Region (HKSAR) heeft op die basis zijn eigen wetgeving, justitie, munt, beurs en een particuliere economie. Het geniet van een aparte status binnen de rest van China. Daar geldt het systeem van ‘socialisme met Chinese kenmerken’. De afspraak is dat ‘één land, twee systemen’ nog lange tijd in voege zal blijven. Hongkong blijft een Speciale Administratieve Regio van China tot 2047. Beijing houdt zich hier nauwgezet aan. China is dan wel enorm opgebloeid en behoort intussen tot de G20, maar de macht van het Westen om de ontwikkeling van de Volksrepubliek terug te fluiten en af te remmen valt niet te onderschatten. Bovendien was en is het voor Chinese bedrijven voordelig zaken doen met de rest van de wereld via Hongkong.
Vieringen vs protesten
Gisteren vierde de overheid van Hong Kong, samen met duizenden burgers, die een stabiele stad en goede verhoudingen met de rest van China willen, de 22e verjaardag van de overdracht. Zoals elk jaar is die viering voor critici een aanleiding voor een massale demonstratie om hun onvrede over de overheid en hun eisen van het moment te uiten. Die betogingen verlopen meestal vreedzaam. Dat was ook gisteren het geval. Dit jaar kwam er echter een bijzondere aspect bij. Nog maar enkele weken geleden zijn er massale protesten geweest tegen een verkeerd gevallen wet op uitwijzingen. Daarbij waren er botsingen tussen de politie en critici van die wet. Vooral dat laatste heeft de emoties doen oplaaien en het was aanleiding tot nog meer massale protesten.
Spektakel in het parlementsgebouw
In die recente gebeurtenissen zien bepaalde organisaties een kans om de onrust gaande te houden en te ijveren voor specifieke eisen en doelstellingen. Er zijn groepen die beweren dat Beijing de speciale status van Hongkong aantast. Anderen zijn voorstander van een apart Hongkong met een volledig westers politiek systeem. De beide strekkingen overlappen elkaar en stellen zich vijandig op tegen de centrale regering in Beijing. Hun favoriete persoonlijke mikpunten zijn de chief executive van Hongkong, Carrie Lam, en de Chinese president Xi Jinping. Tot nog toe vormen de harde dissidenten een minderheid binnen de sterk verdeelde bevolking van Hongkong. Naar schatting 1000 tot 1500, overwegend jonge, actievoerders die nauw aanleunen bij de prowesterse politieke stromingen bestormden en bezetten maandagavond- en nacht het Legislative Council (LegCo) Complex van Hongkong. Dat complex bestaat uit de gebouwen van de regering en het parlement van Hongkong (vergelijkbaar met de Wetstraat in Brussel, of het Binnenhof in Den Haag). Ze drongen met geweld naar binnen, gemaskerd en gehelmd. Ze vielen de politie aan, onder ander met chemische vloeistoffen. De bezetters richtten in dit middelpunt van de politiek in Hongkong grote vernielingen aan. Ze spoten leuzen en vulgaire graffiti op de wanden en meubels en hingen de vlag op van Brits Hongkong (de kroonkolonie).
Puinruimen en …?
De politie toonde een grote zelfbeheersing. Ze waarschuwde dat ze zou ingrijpen als de illegale bezetting werd voortgezet. Later, toen de actievoerders uitgeraasd leken namen de ordediensten het gebouw weer in. Deze week wordt het puin geruimd. Uiteraard veroordelen de autoriteiten het geweld als een inbreuk op de wetten en tradities van hun stad ‘waar het politieke debat altijd vreedzaam en volgens democratische regels is verlopen’. De critici van de regering van Hongkong reageren op uiteenlopende manieren. Sommigen nemen afstand van de methodes van de bezetters, anderen willen die laatsten niet afvallen uit solidariteit. Er zijn ook tegenstanders van de huidige Hongkongse overheid die de bezetters als helden beschouwen. Je kan stellen dat zij de teruggave van Hongkong aan China in 1997 betreuren.
Het parlementsgebouw blijft twee weken dicht. Politici en ambtenaren moeten elders werken. De nodige herstellingen zullen veel tijd en geld kosten.
De stem van Beijing
Vooralsnog is en blijft Hongkong deel van China. De centrale regering in Beijing heeft dan ook, op zijn minst, een belangrijke stem in het debat over de gebeurtenissen. De standpunten van de Chinese regering zijn voor een internationaal publiek bekendgemaakt via haar Verbindingskantoor in Hongkong en in Engelstalige officiële media. Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft gereageerd. In de verklaring van het Verbindingskantoor klinkt verontwaardiging. Er is steun aan het voornemen van de regering om een onderzoek in te stellen naar de organisatie en de uitvoerders van de illegale en gewelddadige activiteiten. ‘De rechtsstaat van Hongkong is met de voeten getreden. Met alle inwoners moet verder worden gestreefd naar stabiliteit en welvaart’. De officiële Chinese media vestigen hier de aandacht op.
De rol van het Westen
De Global Times voegt daar aan toe dat je sociaaleconomische problemen niet oplost met rellen. De krant veroordeelt het westerse beleid om opstandige bewegingen in eigen land te onderdrukken, maar in het buitenland telkens weer partij te kiezen en burgeroorlogen aan te moedigen. Woordvoerder Geng Shuang van het ministerie van Buitenlandse Zaken wijst in een persconferentie ook op de rol van sommige buitenlandse mogendheden. Wat in Hongkong gebeurt is een binnenlandse aangelegenheid van China. Het eigen beleid van de regionale regering in de Speciale Administratieve Regio krijgt de steun van de centrale regering (Beijing). China verzet zich tegen de steun die in andere landen weerklinkt voor bepaalde strekkingen en acties in Hongkong. Hiermee reageert Geng Shuang op uitspraken van Amerikaanse en Britse politici en partijdige berichtgeving en commentaren in Angelsaksische media.
Bronnen: South China Morning Post, Guardian, Xinhua, Global Times, China Daily, Wikipedia,fmprc.gov.cn (website ministerie BuZa China)
Rellen in HK zijn heel anders dan in het Westen. De politie hoeft alleen voetbalfans uit elkaar te halen. Zelfs bij politieke rellen zijn er altijd tegenprotesten van mensen die met elkaar op de vuist gaan. ‘Alleen onbeschaafden gaan op straat’ was het oude denkbeeld in HK. Dus ik keek naar uit wanneer dit incident een inspiratie zou gaan worden in het Westen.
“De Global Times voegt daar aan toe dat je sociaaleconomische problemen niet oplost met rellen.” Dat had je destijds eens tegen meneer Mao moeten zeggen, die had je meteen om de oren geslagen met overtuigende tegenargumenten.
“Een kleine, maar luidruchtige groep maakt er liever een heftige rel van.”
Klopt.
Maar de overgrote meerderheid van honderdduizenden vreedzame demonstranten maakten er een waardige democratische betoging van. Met een eigen EHBO, orde-handhavers en opruimdiensten verliep alles veel, veel beter dan demonstraties in onze streken.
Het gewelddadige optreden van politionele ordetroepen was overmatig bruut en nergens voor nodig. Hun acties brengen de vreedzame demonstraties in een spiraal van geweld.