Dinsdag, de zevende dag van de ramp, werden in Tianjin volgens de Chinese traditie rouwplechtigheden voor de slachtoffers gehouden. Scheepshoorns en sirenes loeiden terwijl familie en collega’s van de slachtoffers bogen voor de foto’s en een minuut stilte in acht namen. Bloemen werden neergelegd aan een herdenkingsmonument. Aan het TEDA Hospitaal, waar de gewonden verzorgd worden, werden kaarsjes opgesteld in de vorm van een hart.
Acht dagen na de ramp kan een eerste balans opgemaakt worden.
Er zijn 114 dodelijke slachtoffers en nog 57 personen zijn vermist. De meerderheid van de slachtoffers zijn brandweerlieden. Nog meer dan 600 personen zijn in een ziekenhuis opgenomen, waarvan een twintigtal in kritische toestand. 3-4.000 woningen zijn ernstig beschadigd en minstens 6.000 bewoners kregen elders tijdelijke opvang.
Buiten de enorme materiële schade op en rond de site was de activiteit van de haven enkele dagen verstoord en 1.700 bedrijven zijn getroffen, hetzij rechtstreeks of doordat ze zonder grondstoffen of onderdelen vallen. Meest bekend is de grote Toyotafabriek die minstens tot woensdag 19 augustus stilligt.
Credit Suisse raamt de schade op 1,5 miljard dollar, maar ratingagentschap Fitch denkt dat het veel meer is en vreest dat sommige Chinese verzekeringen onderuit kunnen gaan.
De twee grootste ontploffingen kwamen volgens Chinese bron samen overeen met 24 ton TNT. Ter vergelijking: de bom van Hirosjima had een kracht van 25.000 ton TNT.
Acuut gevaar geweken
Het acute gevaar lijkt geweken. Duizenden reddingswerkers (brandweer, politie, leger inclusief 200 specialisten in chemische oorlogsvoering) werken tegen de klok in, op de rampsite. Een zone met een straal van 1 kilometer is niet toegankelijk voor het publiek. Lucht- water en bodemverontreiniging worden gemeten op de site en buiten de afgesloten perimeter. Binnen de het getroffen gebied meet men op sommige plaatsen hoge waarden voor cyanide, buiten de perimeter blijven de resultaten onder de grenswaarden. Een gunstige wind drijft de luchtvervuiling richting zee. Op deze locatie bevonden zich 700 ton natrium cyanide in vaatjes van 50 kilogram. Dat vormt bij aanraking met water een dodelijk gif. Gelukkig zijn meer dan 90% van de vaten dicht gebleven. Omdat voor dinsdag regen voorspeld werd hebben de reddingswerkers in het weekend met man en macht geprobeerd gelekt natriumcyanide te verwijderen van het terrein en de omgeving. Met succes want de zware regen van dinsdag heeft nergens tot problemen geleid; alleen op de rampsite zelf lagen de gemeten cyanidewaarden in de lucht veel te hoog. Het is natuurlijk nooit uit te sluiten dat heel plaatselijk buiten de site toch nog hoge concentraties optreden. Er werd ook tijdig ingegrepen om te vermijden dat gif in de riolen en zo in zee zou terecht komen. De riolen zijn afgesloten en rond de site ligt een waterdichte dam die het vervuilde water binnen de ontploffingskrater houdt; het gaat om tienduizenden m³.
Enkele honderden mistevreden bewoners van de meest getroffen woningen hebben al herhaaldelijk geprotesteerd voor meer schadevergoeding. Het stadsbestuur wil de directe schade vergoeden, maar de bewoners vinden dat hun huis niet meer veilig is en de overheid het dan maar moet opkopen.
Wat moet er nu nog gebeuren?
Er wordt tussen de onoverzichtelijke hoop brokstukken nog verder gezocht naar lichamen van slachtoffers. Het ontsmetten van de vervuilde site van ongeveer 10 hectare groot wordt een stevige klus. Door de ontploffing is overal al dan niet giftig stof verspreid. Het vervuilde water in de krater moet zo snel mogelijk weggepompt en behandeld worden, om vervuiling van het grondwater te beperken.
Oorzaken en gevolgen
Hoe was de ramp mogelijk?
Dat is nog onduidelijk. In het pakhuis lagen een veertigtal verschillende gevaarlijke chemische producten. Of de uitbatingvergunning dit toeliet is nog onduidelijk, maar het was alleszins onvoorzichtig. De grote probleemgevallen waren 700 ton natriumcyanide, 800 ton ammoniumnitraat en 500 ton kaliumnitraat, plus calciumcarbid. Sommige producten zoals natriumcyanide geven giftige producten bij contact met water. Anderen, zoals calciumcarbid, geven bij contact met water echter hoogst ontvlambare gassen zoals acetyleen. De brandweer van de haven bestond uit migranten met een tijdelijk contract. Het is niet duidelijk of ze een adequate opleiding kregen en wisten welke producten er in de loods lagen. Het is mogelijk dat zij bij hun pogingen om een aanvankelijk gewone brand met water te blussen zelf een ontvlambare cocktail geproduceerd hebben die als aansteker gewerkt heeft voor de megaontploffing.
Het pakhuis lag op 600 meter van een woonzone en van een metrostation. De norm schrijft minimum 1 kilometer voor. Dat verklaart waarom zoveel woningen ernstig beschadigd geraakten en zoveel mensen lichtgewond zijn.
Wie is verantwoordelijk?
Tien kaderleden van het bedrijf dat het pakhuis uitbaatte zijn aangehouden. Er zijn nog geen formele beschuldigingen en het is niet duidelijk of de uitbatingvergunning geschonden werd. Wel is intussen ontdekt dat één van de zeer discrete eigenaars van het bedrijf via zijn vader, een intussen overleden politiechef, zeer goede relaties had in de haven en die ook gebruikt heeft om aan de vergunningen te geraken. In sommige gevallen met twijfelachtige methoden, zoals bij het opmaken van een gunstig opinieverslag van de buurtbewoners. Er zullen dus ongetwijfeld ook ambtenaren aangehouden worden. Ook de havendirectie zal zich zeker moeten verantwoorden voor de kwaliteit van haar brandweerteam. Laatste coup de theâtre: de nationale coördinator van het rampenplan Yang Dongliang is dinsdag zelf onder verdenking van corruptie gesteld. De man was tien jaar viceburgemeester van Tianjin en werd in 2012 naar Beijing gehaald. Heeft zijn corruptie betrekking op het gesjoemel in deze zaak of gaat het over iets anders?
De interventie na de ramp
Nadat de ramp gebeurd was is er onmiddellijk op nationale schaal gemobiliseerd om de gevolgen in te dammen. Medisch personeel, reddingswerkers en -materiaal zijn massaal opgetrommeld. Het verwijderen van het gelekte cyanide vooraleer de voorspelde regen viel was een succes. Zonder dit efficiënt optreden hadden de gevolgen van de ramp nog veel erger kunnen zijn. Men kan zich moeilijk inbeelden hoe rampzalig een grote gifwolk boven een stad met 15 miljoen inwoners zoals Tianjin zou geweest zijn.
De communicatie door de overheid en de rol van de pers is gisteren al aan de orde geweest.
Bredere gevolgen
Er is onmiddellijk een order verstuurd naar alle Chinese besturen om het veiligheidsniveau van gevaarlijke installaties te controleren en te versterken. Er komen waarschijnlijk strengere regels en vooral meer controlemiddelen.
De nationale regering heeft een onderzoeksgroep onder leiding van een minister opgericht. Die moet ervoor zorgen dat het onderzoek naar oorzaken, verantwoordelijken en te nemen maatregelen grondig verloopt.
De zaak ruikt naar gesjoemel met de uitbatingvergunningen. De noodzaak van een verdere nationale anticorruptie campagne is weer eens duidelijk geworden.
