In de wateren rond een eiland in de Zuid-Chinese Zee zijn er schermutselingen tussen Vietnamese en Chinese schepen. Een Chinees bedrijf voert proefboringen uit naar olie. Vietnam heeft daar marineschepen op af gestuurd, er zijn botsingen geweest, China heeft op zijn beurt het aantal vaartuigen om het boorplatform te beschermen opgevoerd. De beide landen beschuldigen elkaar van provocaties en schendingen van hun territorium.
Op 1 mei is het staatsbedrijf China Oilfield Services Limited (COSL) met proefboringen begonnen bij het eiland Zhongjian (Triton), een van de Xisha (Paracelsus)-eilanden. Vietnam stuurde er een aantal vaartuigen heen. Volgens China waren daar vanaf het begin marineschepen bij en ramden verschillende Vietnamese vaartuigen de Chinese. Die wilden het boorplatform beschermen en bij de werkzaamheden assisteren. Volgens China waren dat eerst enkel schepen van de burgerlijke en van de rijksvloot, die geen deel uitmaakten van de marine. Vietnam zegt dat het geweld uitging van de Chinese zijde, dat er wel degelijk marineschepen rondvoeren en ondersteunt die bewering met een (vrij onduidelijke) video van botsende schepen. Er zijn foto’s van een Chinees schip dat met een waterkanon een Vietnamees vaartuig bestookt. De beide landen hebben hun aanwezigheid opgevoerd en beweren dat ze met de grootst mogelijke terughoudendheid handelen, maar dat hun ‘zelfbeheersing grenzen kent’. De woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken is verwonderd en geschokt. Volgens China gebeurt het werk op een plek, op 17 zeemijl afstand van het eiland Zhongjian en 130 – 150 zeemijl van de Vietnamese kust, wateren waarover geen geschil bestaat en die erkend zijn als Chinees gebied, met volledige jurisdictie van de Volksrepubliek. De proefboringen zijn volgens hem een normaal vervolg van de 3-D peilingen die daar een jaar ongestoord hebben plaatsgevonden en die horen bij het onderzoek en het beheer dat China al tien jaar lang uitvoert. Een waterkanon inzetten is in zijn ogen wel de meest onschuldige vorm van verweer. De directeur van de onderneming die het boorplatform uitbaat noemde nog meer acties die de werkzaamheden hinderden en de arbeiders in gevaar brachten: aanwezigheid van kikvorsmannen, het spannen van vissersnetten. De VS hebben officieel hun bezorgdheid uitgedrukt. China stelt dat niet op prijs en verklaart dat het de kwestie samen met Vietnam wel zal oplossen zonder inmenging van derden. In de VS is er een strekking onder politici (zoals senator McCain) van de beide grote partijen, die in dit soort geschillen onverholen partij trekt voor Vietnam.
Een oude historie
Zowel China als Vietnam beschouwen, op historische gronden, de archipel met het bewuste eiland als een deel van hun grondgebied. Vandaar de verschillende namen (zie boven). Ook de van China afgescheurde provincie Taiwan maakt aanspraak op het gebied. In 1932 annexeerde Frankrijk de eilandengroep voor zijn toenmalige kolonie Indochina. Zuid-Vietnam verloor in 1974 de controle over de eilanden na een gewapend conflict met China, in de marge van de Vietnamoorlog. De regering van Zuid-Vietnam en haar bondgenoot, de VS, konden dat niet beletten omdat ze hun handen vol hadden aan de oorlog tegen de nationalistische en communistische legers op het vasteland. Noord-Vietnam erkende de soevereiniteit van China over de eilanden in vage bewoordingen. Na de nederlaag van de VS en de hereniging van Vietnam lieten dit laatste land en China de zaak rusten. China bleef de eilanden in de praktijk controleren en beheren. In 2012 nam de Nationale Assemblee van Vietnam een wet aan waarbij de eilanden alsnog binnen de landsgrenzen werd gesitueerd. Het antwoord van China was om van de eilanden een stadsprefectuur te maken en er meer bewoners, instellingen en marine naar toe te sturen.
Streven naar vrede en samenwerking
China heeft bekendgemaakt dat afgevaardigden van de beide landen de afgelopen dagen al 14 keer hebben samengezeten om een vreedzame oplossing te zoeken. Beijing hoopt dat er kan worden teruggekeerd naar het parcours van sterk verbeterde relaties en samenwerking dat vorig jaar is bewandeld: er is toen onder andere een werkgroep opgericht voor het gezamenlijk beheer van de zee.
Bronnen: Xinhua, BBC, SCMP, Wikipedia
