De zesde Strategische and Economische Dialoog tussen de VS en China vond plaats in Beijing. Conclusie: goede intenties maar weinig vooruitgang rond de knelpunten.
De dialoog werd voorgezeten door staatssecretaris John Kerry, minister van financiën Jack Lew, vice premier Wang Yang en staatsraad Yang Jiechi. Bij de opening was er veel goede wil en matigende taal. President Xi verklaarde dat beide landen nu meer dan ooit verbonden zijn en een confrontatie een ‘ramp’ zou zijn. En verder: “We moeten elkaar respecteren en op voet van gelijkheid behandelen, elkaars soevereiniteit en territoriale integriteit en elkaars keuze van een ontwikkelingsstrategie” respecteren,
Kerry verklaarde dat de VS “China niet willen inperken”, en riep op precieze meningsverschillen “niet te zien als een globale strategie”. In een verklaring van Obama staat: “We zijn vastbesloten ervoor te zorgen dat samenwerking de bovenhand heeft in onze relatie”.
Ondanks de goede wil bij de opening verwachtten waarnemers toch dat de rivaliteit te diep zat om echte vooruitgang te boeken.
Na de dialoog kwamen de partijen overeen hun verschillende standpunten op een “constructieve” manier aan te pakken, een diplomatieke manier om te zeggen dat er nog altijd veel onenigheid heerst. In november wordt verder gepraat, deze keer rechtstreeks tussen de twee presidenten. Cyberspionage en maritieme betwistingen blijven de belangrijkste politieke splijtzwammen.
De gemeenschappelijke persconferentie bestond dan ook voornamelijk uit het apart uitleggen van de eigen standpunten.
Splijtzwammen
Staatssecretaris John Kerry die de Amerikaanse delegatie leidde, kwam tijdens de slotsessie in de grote Hall van het Volk op het Tian An Men plein nog expliciet terug op het hacken van Amerikaanse bedrijven en instellingen, wat hij een zeer schadelijk fenomeen en een groot probleem noemde. Staatsraad Yang Jiechi zei dat cyberveiligheid een gemeenschappelijke bezorgdheid is voor alle landen. Beijing weigert echter de gezamenlijke cyberveiligheidsgroep die pas vorig jaar gestart was, nog te laten bijeenkomen, allicht een reactie op de VS die vijf Chinese officieren in beschuldiging van cybermisdaden gesteld hebben. Beijing zelf beschuldigt sinds de Snowden onthullingen de VS van hypocrisie.
Onenigheid was er ook over de manier waarop de spanningen in de Oost-Chinese en de Zuid-Chinese zee verminderd kunnen worden. Voor Washington is de toegenomen assertiviteit van Beijing de oorzaak van alles. Beijing vraagt aan Washington zich te houden aan zijn belofte geen partij te kiezen. Beijing vindt dat de VS Vietnam, de Filipijnen en Japan aanmoedigen om een confrontatiekoers te volgen. In 2010 heeft president Obama de Zuid-Chinese zee als een zone van ‘nationaal belang’ omschreven.
Op de jaarlijkse Trade Policy Review van de WTO (Wereldhandelsorganisatie)op 2 juli klaagde de Amerikaanse vertegenwoordiger over de te grote staatsinmenging in de Chinese economie en de te grote rol van de staatsbedrijven sinds de toetreding van China tot WTO. Ook is er een gebrek aan transparantie over economische data en economische politiek, hoewel China zich daartoe engageerde bij zijn toetreding. Hij ziet wel een verbetering sinds de nieuwe leiders marktgerichte hervormingen aangekondigd hebben.
Minister van Financiën Jack Lew zei in Beijing dat er sinds twee jaar vooruitgang is betreffende maatregelen voor een meer open concurrentie in China. Volgens hem heeft China zich geëngageerd voor meer marktwerking en meer transparantie bij het bepalen van de wisselkoers, wanneer de omstandigheden het enigszins toelaten. De Gouverneur van de Centrale Bank Zhu Xiaochuan sprak in dezelfde zin; hij erkende verrassend dat er inderdaad nog overheidsingrijpen plaats vinden om de wisselkoers te bepalen, maar waarschuwde dat nog een aantal voorwaarden vervuld moeten worden vooraleer men de wisselkoers volledig vrij kan laten. Volgens de VS en het IMF is de yuan kunstmatig ondergewaardeerd.
Vooruitgang
Op een aantal punten kon wel een akkoord bereikt worden.
In de sinds 2008 aanslepende onderhandelingen over een bilateraal investeringsverdrag is het einde van het jaar als de deadline aangenomen. De VS beloven dat ze bij buitenlandse investeringen in de VS alle landen op voet van gelijkheid gaan behandelen. De netelige onderhandelingen over de lijst van Chinese sectoren waarin buitenlanders niet mogen investeren worden aangepakt; de VS willen die lijst beperkter zien. China heeft ook beloofd dat Amerikaanse firma’s die onder de Chinese anti-monopoliewet vallen in beroep kunnen gaan. Er is ook vooruitgang in de discussie rond de uitbreiding van het WTO Informatietechnologie akkoord. De VS gaan de uitvoer van hoogtechnologische producten naar China aanmoedigen en de regels voor uitvoer van vloeibaar aardgas versoepelen. De samenwerking rond een aantal aspecten van financiële instellingen wordt versterkt.
Beide partijen zijn het eens dat het belangrijk en dringend is een kernvrij, stabiel en welvarend Koreaans schiereiland te bereiken. Ze bespraken ook details over de manier waarop Noord-Korea aangepakt kan worden. Ook over inspanningen tegen de klimaatwijziging is er overeenstemming en er is een akkoord voor meer militaire contacten en meer samenwerking tegen terrorisme.
Chinese media reageren diplomatisch. China Daily onthoudt van de dialoog de uitspraak van Kerry dat Washington “ een sterk, welvarend en stabiel China” verwelkomt. Volgens het blad zijn de resultaten “voelbaar en pragmatisch”, maar alleen op economisch gebied. Beijing Times zegt dat de dialoog “een belangrijke stap is voor de opbouw van een nieuwe relatie”. Maar “er is nog te weinig communicatie over strategische vragen”. China Radio International is het meest direct: de VS “bewijzen niet door daden dat ze de opkomst van China verwelkomen” en nog “Het voorbije jaar kunnen de acties van Washington gezien worden als pogingen om China in te perken”.
Pijnpunten
Recentelijk zijn er enkele nieuwe wrijvingspunten: Terwijl de spanning tussen China en de Filipijnen in de Zuid-Chinese zee oploopt, hebben de VS hun gezamenlijke manoeuvres met de Filipijnen opgedreven. Tot groot ongenoegen van China herinterpreteert het Japanse kabinet – met de stilzwijgende steun van Washington – de Japanse grondwet zodat nu toch operaties ver van de eigen grenzen toegelaten worden. Dat komt bovenop de oplopende spanningen tussen Japan en China over de Senkaku/Diaoyu eilanden. De VS zijn van plan ook zelf op een meer agressieve manier gebruik te maken van verkenningsvliegtuigen en maritieme operaties om, wat ze zien als de langzame opmars van China in de Zuid-Chinese zee, te stoppen.
Rechtstreeks zijn er grote spanningen tussen de VS en China rond cyberspionage; de VS hebben vijf Chinese officieren in verdenking gesteld van het hacken van Amerikaanse bedrijven en overheden; China ontkent de beschuldigingen en wijst de VS zelf aan als cyberaanvallers.
Een illustratie van blijvend wantrouwen is een incident met de Tibetaanse schrijfster Tsering Woeser. Die woont in Beijing en is erg kritisch over de regering van China. Ze kreeg in 2013 van de Amerikaanse regering de International Womens of Courage Prijs. Ze werd nu uitgenodigd op een diner op de Amerikaanse ambassade tijdens het bezoek van Kerry, waarop de Chinese overheid de schrijfster prompt twee dagen huisarrest gaf.
Bronnen: AFP, Xinhua, Reuters,BBC, Guardian
meer over VS-China relaties: http://www.chinasquare.be/achtergrond/de-rivaliteit-tussen-de-vs-en-china-geen-ver-van-ons-bed-show/
