De spanningen lopen weer op in de Straat van Taiwan, de zee-engte tussen het vasteland China, meer bepaald Fujian, en het eiland waaraan de zeestraat zijn naam dankt. Wie is er verantwoordelijk voor deze riskante situatie?
China heeft de eerste vier dagen van oktober bijna 150 militaire vliegtuigen, waaronder bommenwerpers en straaljagers, de luchtverdedigings-identificatiezone van Taiwan laten binnenvliegen.
De luchtverdedigingszone ?
Voor alle duidelijkheid: geen van de Chinese vliegtuigen heeft zich begeven in wat de Taiwanese autoriteiten als hun territoriale luchtruim beschouwen (een luchtverdedigings-identificatiezone is een gebied dat landen vrij arbitrair uitroepen om snel genoeg te kunnen reageren op indringers). De Engelse term ‘air defense identification zone’ (ADIZ) is volledig en duidelijk. In de meeste media, ook de Nederlandstalige, werd het woord ‘identificatie’ weggelaten. Het onnauwkeurige ‘de verdedigingszone binnenvliegen’ klinkt lekker agressief. De VOA (Voice of America) sprak zelfs over ‘het luchtruim van Taiwan’ en dat is opzettelijk misleidend. En nog iets: Taiwans ADIZ strekt zich uit over 3 provincies van het vasteland, Fujian, Zhejiang en Jiangxi. Dus als Chinese vliegtuigen over hun eigen land vliegen, komen ze nog steeds de ADIZ van Taiwan in. Bovendien: de vliegtuigen vlogen begin deze maand in het zuidoosten naar de zuidpunt van de ADIZ van Taiwan, niet naar het eiland toe. Volgens Gordon Dumoulin is de boodschap ‘China bereidt zich voor op oorlog met Taiwan’. Dumoulin, die in China woont en er een bedrijf heeft, ziet het als nog ‘een manier om angst te zaaien, mensen in het Westen te manipuleren en zelf voor te bereiden op een koude oorlog tegen een “verschrikkelijke vijand” ‘.
Wat wil de Chinese luchtmacht?
‘De Chinezen gebruiken deze vluchten vaker voor trainingsdoeleinden, dit is eigenlijk het einde van de typische jaarlijkse trainingscyclus’, volgens B. Glaser van het Duitse Marshallfonds. Andere doelstellingen zijn volgens dezelfde expert: de Verenigde Staten en Taiwan waarschuwen voor het overschrijden van de rode lijn van een onafhankelijkheidsverklaring, en de Taiwanese luchtmacht op de proef stellen en observeren.
In Fujian
Op maandag 12 oktober hield de landmacht van het Volksbevrijdingsleger oefeningen op stranden in het zuidelijke deel van Fujian. De oefeningen zijn, zo zegt de Chinese regering, ‘gericht tegen de separatisten op Taiwan’. Ma Xiaoguang, woordvoerder van het Bureau voor Taiwanese zaken, noemt de manoeuvres ook ‘een reactie tegen de inmenging door buitenlandse machten en voor verdediging van de nationale soevereiniteit, territoriale integriteit en de gemeenschappelijke belangen van landgenoten aan beide zijden van de Straat’.
Op Taiwan zelf
Inmenging door buitenlandse machten? Beijing heeft hier duidelijk een punt. Op 7 oktober hadden anonieme Amerikaanse ambtenaren aan de Washington Post laten weten dat Amerikaanse soldaten voor ‘speciale operaties’ en mariniers sinds 2020 in het geheim het Taiwanese leger trainen. De aanwezigheid van US Marines Raiders in Taiwan werd eerder gemeld en bevestigd door het Taiwanese marinecommando als een ‘routine-training voor militaire uitwisseling en samenwerking tussen Taiwan en de VS’, aldus Amerikaanse en andere gespecialiseerde media. Het persbureau Reuters vernam verder dat Amerikaanse troepen elkaar aflossen in Taiwan. Met andere woorden: er is (nog) geen permanente basis. Het ministerie van Defensie van de VS had over de beweringen in 2020 gezegd dat ze onnauwkeurig waren, zonder verdere uitleg. Het Pentagon weigerde ook dit keer de geruchten te bevestigen of te ontkennen.
Wat is de bedoeling?
Volgens professor Julian Ku, van de New Yorkse Hofstra University, ziet het ernaar uit dat de geregelde aanwezigheid van Amerikaanse troepen op Taiwan een publiek geheim is dat anonieme Amerikaanse functionarissen dit vooral ‘onthullen’ als boodschap aan delen van de Chinese bevolking, in de hoop dat sommigen van Beijing krachtiger actie zullen eisen, een provocatie dus. De regering in Beijing blijft echter benadrukken dat China enerzijds de hereniging van Taiwan nooit zal opgeven, maar dat anderzijds de terugkeer van het eiland met vreedzame middelen in het beste belang is van de Chinese natie als geheel, met inbegrip van de landgenoten in Taiwan. Dat was een kernboodschap in Xi Jinpings toespraak, op zaterdag 9 oktober, bij de herdenking van de Nationale Republikeinse revolutie van 1911.
Wie zorgt hier voor escalatie?
Uiteraard hebben de Taiwanese leiders, de politici in de VS en de media die hen gunstig gezind zijn het over een ‘steeds agressievere Chinese politiek, die een halt moet worden toegeroepen en waartegen Taiwan zich mag en moet beschermen’. De feiten laten echter zien dat zij eigenlijk de waarheid op zijn kop zetten. Het zijn eerder de acties van de VS en bondgenoten die steeds offensiever worden en die de erkenning dat er één China is waar Taiwan inherent deel van uitmaakt meer en meer lijken te ondermijnen. Niet alleen door in Taiwan het leger op te leiden. Washington heeft dit jaar nog wapens ter waarde van 750 miljoen US dollar aan Taiwan verkocht en Amerikaanse militaire vliegtuigen op het eiland laten landen, zogenaamd om diplomatieke diensten te verrichten. Het Britse oorlogsschip HMS Richmond voer door de smalle Straat van Taiwan, 3 dagen voor de Chinese Nationale Feestdag op 1 oktober, waarop China de oprichting van de Volksrepubliek viert. Het was de eerste keer in meer dan tien jaar dat een oorlogsschip uit het Verenigd Koninkrijk de Straat aandeed. Amerikaanse oorlogsschepen zijn dit jaar alleen al 9 keer door de Straat van Taiwan gevaren en tientallen Amerikaanse vliegtuigen vlogen langs de Chinese kust op minder dan 100 km van het land, in de ADIZ van China. Op het eiland Kinmen, dat dankzij de militaire bescherming van de VS onder Taiwan valt, staan enorme Amerikaanse M1 Houwitser-mortieren die naar de Chinese kuststad Xiamen wijzen, slechts 23 km verderop. Ouderwetse kanonnen, maar nog steeds effectief
De CIA heeft sinds 7 oktober een speciale afdeling voor China, het China Mission Center, en CIA-directeur Burns zegt bij de opening onomwonden dat dit is omdat China ‘de belangrijkste geopolitieke bedreiging vormt waarmee de VS in de 21e eeuw wordt geconfronteerd’. Last but not least is er de oprichting van het controversiële AUKUS-verdrag dat de risico’s op een hete oorlog aanzienlijk laat toenemen omdat de nucleaire onderzeeërs die in AUKUS centraal staan waarschijnlijk zullen worden ingezet in en rond de Straat van Taiwan.
Vergissen we ons niet van ‘vijand’?
Volgens Dr. Jenny Clegg, een bekend Chinaspecialist en prominent vertegenwoordiger van de Britse vredesbeweging, levert het opzetten van AUKUS bewijzen van de roekeloosheid en de onbetrouwbaarheid van de VS. Het hoeft ons niet te verwonderen dat de Chinese regering op alle eventualiteiten voorzien wil zijn. Clegg is ervan overtuigd dat we ons zorgen moeten maken, niet over de zogenaamde offensieve lijn van Beijing, maar over de gevaarlijke toenemende militaire inzet van de Verenigde Staten en hun steeds vijandiger wordende houding tegenover China.
News.cn, Yahoo.com, The Guardian, The Morning Star, China Daily, Blogaap, Global Times, CNN, SocialistChina.org, Wikipedia
