Verkiezingen Taiwan: overwinning voor prowesterse krachten

Op zaterdag 11 januari werden er in Taiwan twee verkiezingen gehouden: die voor de politieke leider van het eiland en die voor de algemene volksvertegenwoordiging.

In beide boekte de Democratic Progressive Party (DPP) de overwinning. Bij de leiderschapsverkiezing ging ze vooruit tegenover de vorige stembusgang (2016). Bij de wetgevende verkiezing van 2020 ging ze slechts licht achteruit vergeleken met die van 2016.

Tsai blijft leider

Mevrouw Tsai Ing-wen, de kandidaat van de DPP, blijft de leider van Taiwan. Zij behaalde 57,1% van de stemmen. De voornaamste rivaal van de Democratic Progressive Party is de Kwomintang (KMT). Die partij had van 1949 tot 1991 de alleenheerschappij over het eiland. Bij de leiderschapsverkiezing won de kandidaat van de KMT 38,6% van de stemmen.

Actieve kiezers

Er waren meer dan 19 miljoen kiesgerechtigden. Meer dan 14 miljoen van hen hebben hun stem uitgebracht, dat is 74,9%. Met zo’n 8 miljoen stemmen deed Tsai Ing-wen het een stuk beter dan de kandidaat van de KMT die ongeveer 5 miljoen stemmen behaalde. De kandidaat van de DPP scoorde ook beter dan bij de vorige leiderschapsverkiezing (6 miljoen).

Verkiezing volksvertegenwoordiging: gelijkspel

Bij de verkiezing van de wetgevende instelling, de Legislative Yuan, zijn er in totaal 113 zetels te verdelen. De DPP behaalde hier 33,9% van de stemmen en de Kwomintang 33,3%. Door het specifieke Taiwanese systeem krijgt de DPP met haar 33,9% in de Legislative Yuan 61 zetels. Dat is een meerderheid in de volksvertegenwoordiging. Hoewel de KMT maar 0,6% van de stemmen minder haalde dan haar concurrent van de DPP leverde dat de partij toch maar 38 zetels op. Ook dat is een gevolg van het specifieke kiesstelsel, waarvan nu eens de ene, dan weer de andere partij profiteert. Drie kleinere partijen, waaronder twee nieuwe, behaalden samen 22% van de stemmen bij de wetgevende verkiezing. Dat resulteerde in 9 zetels. De vijf resterende zetels van de 113 gaan naar onafhankelijke individuen die samen 4,42% van de stemmen hebben gewonnen.

Waarom leiderschapsverkiezingen?

Taiwan is een provincie van China die sinds de stichting van de Volksrepubliek China in 1949 als onafhankelijke entiteit opereert. Om politieke en militair strategische redenen hebben de Verenigde Staten die feitelijke onafhankelijkheid altijd beschermd en in stand laten houden, door middel van hun militaire aanwezigheid in de Pacific. Vanwege geopolitieke historische ontwikkelingen hebben intussen 179 van de 193 landen bij de Verenigde Naties (onder andere de VS zelf) het principe erkend dat er maar één China is, met als hoofdstad Beijing. Taiwan is een provincie van dat ene China. Niet meer dan 14 staten beschouwen Taiwan nog officieel als een apart land. De Chinese regering weigert dan ook om van ‘presidentiële verkiezingen’ te spreken of de leider van Taiwan ‘president’ te noemen. Voor Beijing is het absurd te spreken over ‘Chinese inmenging’ bij deze verkiezingen: inmenging in je eigen land? Het ligt inderdaad vanuit die redenering eerder voor de hand alle westerse politici en journalisten die de DPP van harte steunen van inmenging te betichten.

Het Chinese standpunt

China wil dat Taiwan terugkeert bij het moederland. Volgens recente standpunten van Beijing zou dat kunnen op basis van een model van ‘één land, twee systemen’, zoals dat van Hongkong. Mochten Taiwanese politici officieel de onafhankelijkheid uitroepen dan zal de rest van China daar zeer scherp op reageren, desnoods met geweld. Het voornaamste streven is echter dat van een vreedzame hereniging. De basis daarvoor wordt gelegd door de verdere uitbreiding van de bestaande handel, investeringen en vriendschappelijke contacten.

Vertrouwen op het Westen, zijn wapens en systemen

Voor de DPP met mevrouw Tsai Ing-wen aan het hoofd, zijn de democratische verworvenheden van het westerse politieke systeem belangrijker dan de economische situatie. De DPP vertrouwt op de steun van de Amerikaanse regering, op de toegezegde wapenverkopen. Zij verwelkomt de steun van de regering Trump, van andere westerse politici, en van machtige media. Minister Pompeo was uiteraard een van de eersten om Tsai te feliciteren met haar herverkiezing en Taiwan met zijn ‘robuuste democratie’. Daarmee heeft Pompeo overigens de regels van de diplomatie geschonden en doelbewust de Chinese regering geprovoceerd.

‘It’s the economy …’, maar niet voor Taiwan?

Tsai Ing-wen zegt ook wel geïnteresseerd te zijn in betrekkingen met het vasteland, die de in een malaise verkerende economie van het eiland uit het slop zouden kunnen halen. Maar zij houdt vast aan haar weigering om het één China principe te erkennen en zal nooit overwegen akkoord te gaan met ‘één land, twee systemen’. De sympathie voor de separatistische beweging in Hongkong was een belangrijk onderdeel van haar campagne.
De KMT voelt veel meer voor hartelijke en winstgevende economische betrekkingen met het vasteland van China. Politici van die partij zijn voor de consensus van 1992 dat er in elke geval maar 1 China is (waarbij in het midden gelaten wordt wie de wettelijke vertegenwoordiger is) en uiten zich zelfs voor ‘één land, twee systemen’.

Slingerbeweging of ‘lemmingen op Taiwan’?

De bevolking van het eiland is in meerderheid voor het behoud van de huidige, wat dubbelzinnige situatie. Opiniepeilingen wijzen dat keer op keer uit. In feite bevestigt de verkiezingsuitslag dat. Bij de verkiezing voor de volksvertegenwoordiging ontlopen de twee grote partijen elkaar nauwelijks. De DPP is hier zelfs licht achteruitgegaan en zwijgt over echte onafhankelijkheid. Partijen die pleitten voor een duidelijker onafhankelijkheidsstreven hebben geen poot aan de grond gekregen. Om beurten krijgen de beide grote partijen de steun van de bevolking. Het lijkt er echter op dat de politiek om afstand te nemen van de rest van China en zich af te zetten tegen Beijing meer aanhang wint. Dat is vooral zo onder de jongeren. Er zullen in de komende tijd uiteenlopende analyses worden gemaakt van de uitslag van deze verkiezingen op Taiwan. Misschien zal in de praktijk ook blijken dat de kiezers tegen hun eigen sociale en economische belangen in hebben gestemd. In dat geval zou de uitslag niet zoveel verschillen van wat zich recent in andere landen bij verkiezingen heeft voorgedaan.

Bronnen:
Taiwan News, SCMP, Xinhua, web.cec.gov.tw (website Central Election Commission van Taiwan) Wikipedia, fmprc.gov.cn (website min BuZa China)

Video over kiesstelsel https://www.youtube.com/watch?v=Zh9KJC0yhag&feature=youtu.be op de website van de Central Election Commission van Taiwan