Militaire vertegenwoordigers van China en de VS bespreken deze week de verfijning van een gedragscode voor hun schepen en vliegtuigen in internationale ruimten op zee en in de lucht. De besprekingen waren gepland, maar een vliegincident heeft zich als agendapunt opgedrongen.
Militair woordvoerder Yang Yujun
Vorige week dinsdag vlogen twee Amerikaanse vliegtuigen in het internationale luchtruim op 220 km van het eiland Hainan, een P3 die kan worden ingezet tegen onderzeeërs, en een P8 verkenningsvliegtuig. Een Chinese jet is hen genaderd. De VS hebben geprotesteerd omdat het Chinese vliegtuig op tien meter, gevaarlijk dicht, bij de P8 in de buurt zou hebben gevlogen. China heeft dat verworpen en zegt dat het ging om een technisch correct uitgevoerde routinecontrole en – identificatie van militaire vliegtuigen die het Chinese luchtruim zeer dicht waren genaderd en waarvan dus een bedreiging kon uitgaan. In de dagen daarna volgde een woordenwisseling waaruit twee uiteenlopende visies kunnen worden afgeleid op wat veilig en aanvaardbaar is in de Stille Oceaan. De VS heeft bij monde van de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Jen Psaki, verklaard dat het transparant is en zijn surveillance van China altijd op voorhand aankondigt. Yang Yujun, woordvoerder van het ministerie van Defensie, heeft tijdens een reguliere persconferentie gerepliceerd dat het hoofdprobleem gevormd wordt door de verhoogde en overdreven patrouilles dichtbij of zelfs in de ruimte waar China regelmatige en rechtmatige activiteiten en oefeningen uitvoert. Volgens Chinese waarnemers voert de VS ongeveer 500 verkenningsvluchten per jaar uit aan de grenzen van China.
P8 stijgt op van basis in Australië
Gedragscode, een onvolmaakt hulpmiddel
In april is er een gedragscode overeengekomen voor ‘onvoorziene ontmoetingen op zee’ tijdens de jaarlijkse vergadering van het Western Pacific Naval Symposium, een middel tot contact voor 25 landen rondom de Stille Oceaan. In juni en augustus hebben de marines van China en de VS gezamenlijke manoeuvres gehouden om die code in praktijk te brengen, oefeningen in de Straat van Miyako, vlakbij Japan, waarbij ze elkaar hebben begroet en geïnformeerd over hun snelheid en reisdoel. De beide landen overleggen nu een hele week over hoe ze die code kunnen uitwerken en misschien uitbreiden tot ontmoetingen in het luchtruim. Dat soort overeenkomsten moet het wantrouwen tussen de beide partijen verminderen en ongelukken voorkomen. De ontmoeting wordt nu echter overschaduwd door het vliegincident. Het is ook duidelijk dat afspraken niet tot een duurzame oplossing zullen leiden. De VS vindt dat zij het recht heeft om de Stille Oceaan te bewaken en eist dat recht weer assertiever op sinds de wending naar Azië van de regering Obama. China wil vreedzame betrekkingen, beslist ook met de VS, maar wantrouwt die internationale ‘partner’ en wil er geen misverstand over laten bestaan dat het zich beter wil voorbereiden om zijn territorium te verdedigen, desnoods met militaire middelen.
Bronnen: Global Times, BBC, SCMP, China Daily
Zie ook ‘Ruim baan voor China’, een interview met hoogleraar Alfred van Staden en generaal Marcel Urlings, dat wij op 31 januari overnamen uit de VK
De luchtverdedigings- en identificatiezone die China in navolging van Japan en Korea heeft ingesteld
