In 2023 vielen de buitenlandse investeringen in China vielen op het laagste peil sinds 1993. Wat is er aan de hand? Een tijdelijke inzinking of een structurele vlucht? En hoe belangrijk is de huidige daling voor China?
Buitenlandse investeringen in China worden op twee manieren gemeten. Er zijn data van de State Administration of Foreign Exchange (SAFE) en gegevens van het ministerie van Handel over het effectief geïnvesteerd buitenlands kapitaal. Het verschil zit hem vooral in de repatriëring van bedrijfswinsten: SAFE houdt daar rekening mee, het ministerie van Handel niet.
Sterke vertraging in 2023
In het derde trimester van 2023 was er volgens SAFE een netto vermindering van buitenlands kapitaal; buitenlandse investeerders trokken meer kapitaal terug dan ze binnenbrachten. Dit gebeurde voor het eerst sinds SAFE de cijfers bijhoudt.
Uit de vergelijking van de data van SAFE en van het ministerie van Handel besluit een expert van BNP Paribas in december 2023 dat er vóór 2016 geen vlucht van buitenlands kapitaal is. Maar buitenlandse bedrijven gaan vanaf 2016 wel hun winsten naar het buitenland overbrengen eerder dan ze opnieuw te investeren. In 2022 en 2023 zien we een snelle daling van de investeringen.
Het Chinese zakenblad Caixin geeft meer recente cijfers.
Na het slechte derde trimester van 2023 volgde een beter vierde trimester. Er kwamen volgens SAFE netto voor 17,5 miljard dollar buitenlandse investeringen binnen. Voor heel 2023 komt men uit op 33 miljard dollar. Voor de duidelijkheid: dat blijft de zwakste prestatie sinds 1993.
Het ministerie van Handel ziet in 2023 nog een netto toename van de buitenlandse investeringen met 156 miljard dollar. Dat is 8% minder dan in 2022. Het verschil met de cijfers van SAFE zit zoals gezegd in de gerepatrieerde winsten.
Tijdelijk of structureel?
Sommigen interpreteren deze data als een teken dat de markt geen vertrouwen meer heeft in China, om binnenlandse redenen en omwille van geopolitieke spanningen. Buitenlandse firma’s willen hun risico’s beperken en hun investeringen (deels) verplaatsen naar ‘vriendelijker’ en zekerder landen, het zogenaamde ‘friendshoring’.
BNP Paribas vraagt zich af of dit klopt.
Tijdelijke factor
Het vertrek van buitenlands kapitaal is deels een gevolg van de internationale wijziging in de winstvoeten. Door de politiek van de Amerikaanse nationale bank, de FED, steeg in de VS de risicovrije interest op kapitaal naar het einde van 2023 tot 5,25%. In die omstandigheden is de motivatie om in risicodragende projecten in het buitenland te investeren eerder laag, zeker wanneer het om financieel kapitaal gaat. Dat had overigens niet alleen voor China negatieve gevolgen; ook de EU deelde in de klappen. Maar dit is een tijdelijk verschijnsel. De Amerikaanse rente zal weer dalen en de investeringsstroom kan dan weer in de andere richting aanzwellen.
Actie op structurele factoren
Een tweede negatieve factor voor de buitenlandse investeringen was het – volgens buitenlandse commentatoren – trager dan verwacht herstel van de Chinese economie na de Covid-19 pandemie. Maar ook hier ziet BNP Paribas mogelijkheden voor beterschap.
Er zijn aanwijzingen (schrijft de expert in december) dat de Chinese overheid grote middelen zal inzetten om de vastgoedmarkt en de beurs te stabiliseren en de dalende tendens van de groei te stoppen. De Chinese economie kan er in 2024 beter aan toe zijn dan in 2023. We zijn intussen drie maand verder en de verwachte doortastende maatregelen zijn er inderdaad gekomen.
Caixin vermeldt dat de Chinese regering al in 2023 maatregelen nam om de trend om te buigen. In augustus kwamen er nieuwe regels voor de gelijke behandeling van binnen- en buitenlandse bedrijven en in oktober beloofde de regering alle beperkingen op investeringen in maakwerk op te heffen. Maar dat had op korte termijn weinig effect.
Geopolitieke spanningen
Een andere belangrijke structurele factor die buitenlandse investeringen afremt zijn de geopolitieke spanningen tussen de VS en China. BNP Paribas is daarover voorzichtig optimistisch. Na het gesprek tussen Xi en Biden in november lijken die zich te stabiliseren.
Economische maatregelen van de Chinese regering en stabielere internationale betrekkingen kunnen het risico voor buitenlandse investeringen verminderen, zodat de grote Chinese markt opnieuw aantrekkelijker wordt voor buitenlandse investeerders.
Caixin vermeldt in dit verband de jaarlijkse enquêtes bij buitenlandse bedrijven door de Amerikaanse, respectievelijk Duitse Kamer van Koophandel in China. De helft van 300 Amerikaanse bedrijven in China gaf aan dat het land één van hun drie belangrijkste prioriteiten voor investering is. Dat is 5% meer dan in 2022, maar nog steeds aanzienlijk lager dan in 2021.
Een meerderheid van 500 Duitse bedrijven in China heeft geen plannen om binnen de twee jaar hun investeringen af te bouwen; meer dan de helft wil die zelfs verhogen.
De BNP Paribas-expert concludeert: het is te vroeg om te concluderen wat er zal gebeuren.
Buitenlandse investeringen uit het Westen minder nodig
Hij vraagt zich ook af hoe belangrijk buitenlandse investeringen nog zijn voor China. In geldtermen uitgedrukt vertegenwoordigen ze slechts 3% van alle investeringen. Financieel hangt China er niet van af.
De belangrijkste rol van buitenlandse investeringen is het binnenbrengen van de modernste technologieën en het aanwakkeren van de concurrentie in China. Het is eerder de kwaliteit dan de kwantiteit die telt.
En er zijn alternatieven voorhanden. Het Midden-Oosten – in het bijzonder de zes landen van de Gulf Cooperation Council– hebben recentelijk de diplomatieke banden met China sterk aangehaald.
Deze landen hebben geld en tonen interesse om er te investeren. Ze beschikken over staatsinvesteringsfondsen met vier biljoen dollar activa. Daarvan is nu minder dan 2% in Azië geïnvesteerd. Die investeringsfondsen zouden tegen 2030 kunnen groeien tot tien biljoen dollar waarvan gemakkelijk één à twee biljoen in China kan terechtkomen.
Het Saoedische staatsbedrijf Aramco is van plan om 83,7 miljard dollar te investeren in Chinese raffinaderijen. De Emiraten hebben met China drie akkoorden afgesloten voor samenwerking op het gebied van kernenergie. Er zijn met de Golflanden ook overeenkomsten inzake onderzoek en ontwikkeling, groene transitie en financiën. Dit alles werd overeengekomen in 2023.
De expert besluit dat het te vroeg is om conclusies te trekken. Er zijn factoren die de dalende investeringstrend kunnen keren en er zijn kansen op nieuwe investeringsbronnen.
Bronnen:
BNP Paribas: https://viewpoint.bnpparibas-am.com/explaining-the-plunge-in-chinas-foreign-direct-investment/
Caixin
