VN-Mensenrechtencommissariaat weerlegt grofste leugens over Xinjiang. 2. Geen genocide

Het rapport van het VN-Mensenrechtencommissariaat over de situatie in Xinjiang is uit. Wat staat er opvallend NIET in? Concentratiekampen, één miljoen mensen opgesloten, genocide op de Oeigoeren, grootschalige dwangarbeid, stuk voor stuk beschuldigingen die ons dagelijks voor waar in de mainstream media opgedist worden. Wat staat er wel in? ‘Ernstige schendingen van de mensenrechten in Xinjiang in het kader van de toepassing door de regering van haar strategieën om terrorisme en ‘extremisme’ tegen te gaan’. We bekijken in twee artikels in detail waarover dit precies gaat en waarop de beschuldigingen gefundeerd zijn. Dit is het tweede. In een apart artikel bespreken we het antwoord van de Chinese afvaardiging bij de VN in Genève.

Mistoestanden in de opleidingscentra of elders.

Het rapport vermeldt dat de Chinese overheid alle mistoestanden in de ‘Beroepsopleiding en training centra’ (hierna de ‘centra’) ontkent.
Het Commissariaat heeft 26 ex-gedetineerden ondervraagd. Twee derden zegt mishandeld geweest te zijn in de centra, tijdens de overbrenging of de ondervraging.
Daarop volgt een lijst van gerapporteerde mistoestanden, door getuigen of vermeld in Chinese politieverslagen.
Het gaat hoofdzakelijk over harde ondervragingsmethoden zoals de ’tiger chair’, waarbij de verdachte aan handen en voeten vastgebonden zit. Verder zijn er vooral klachten over de indoctrinatie in de centra, soms ook over het voedsel en strafmaatregelen, het verbod de eigen taal te spreken en religieuze activiteiten te organiseren in de centra.
Een vaak terugkerend element is het toedienen van medicijnen waarvan de betrokkene niet weet waarvoor ze dienen. Negatieve gevolgen daarvan werden niet gemeld.

Het rapport baseert zich hier op een zeer beperkt aantal getuigen en de interpretatie van enkele officiële vermoedelijk authentieke documenten over ondervraging van verdachten en mogelijke straffen in centra. Ook indien de getuigenissen kloppen erkent het rapport dat het niet mogelijk is om uit te maken of het hier om alleenstaande gevallen of om een patroon gaat .

In enkele gevallen maakten getuigen melding van seksueel geweld op vrouwen. De Chinese regering heeft deze beschuldiging krachtig ontkend, dikwijls met een gedetailleerde weerlegging van concrete gevallen. Het rapport noemt deze weerleggingen beledigend voor de slachtoffers die durfden naar buiten komen. Het gaat ervan uit dat in een arbitraire en repressieve omgeving zoals de centra seksueel misbruik niet anders kan dan algemeen verspreid zijn.

Alhoewel in theorie mistoestanden in de centra bestraft worden, kent het Commissariaat geen concrete gevallen of controleorganismen. Enkele getuigen maken wel melding van inspecteurs maar durfden ze niet aanspreken met hun klachten.

Geen culturele genocide, wel vragen.

Het rapport meldt dat de Chinese wet geen discriminatie toelaat en ‘normale religieuze activiteiten’ beschermt. Er zijn echter nationale en lokale regels die specificeren wat ‘normale’ activiteiten zijn. Na de bomaanslagen in 2016 zijn die lokale regels aangescherpt.

Zo bestaat er in Nanchang (hoofdstad van de provincie Jiangxi, helemaal niet in Xinjiang!) een lijst met 75 uiterlijke tekenen van religieus extremisme. Sommigen daarvan zijn echt- zoals het oproepen tot de Jihad- maar de meerderheid betreft volgens het rapport onschuldige religieuze praktijken die ten onrechte beperkt worden.

Er zijn ook meldingen over de vernietiging van islamitische religieuze sites, vooral in 2017-18. De overheid ontkent dit en spreekt over renovaties; 20.000 van de 35.000 Chinese moskeeën bevinden zich in Xinjiang. Het rapport toont onder meer google-beelden van een verdwenen islamitisch schrijn.
Het Commissariaat zegt niet in staat te zijn een oordeel te vellen over dit onderwerp, wegens geen toegang en onvoldoende officiële informatie.

De Chinese wet beschermt de talen van de minderheid, en zorgt voor onderwijs in de belangrijke talen. Maar volgens het rapport verbiedt een lokale instructie van Hotan in 2014 het gebruik van Oeigoers in alle klassen vanaf 2020. Sommige getuigen beweren dat dit ook elders progressief wordt doorgevoerd . Het rapport weet niet hoe de toestand echt is. De regering blijft officieel bij haar tweetalige politiek.

Te veel politiecontrole, opgedrongen verbroedering

Sterke surveillance is wettelijk toegestaan in China en nog meer in Xinjiang na de grote aanslagen van 2016. Het gaat onder meer om technologische surveillance, collectie van biometrische gegevens ( gezichtserkenning), toegang tot persoonlijke communicatie, geïntegreerde databases met persoonlijke data.
Het rapport spreekt over een patroon van invasieve elektronische surveillance in combinatie met
sterk opgedreven fysische surveillance.
Volgens het rapport bestaat hierbij naast inbreuken op de privacy een risico van discriminatie en willekeur tegenover minderheden zoals de Oeigoeren
Ter ondersteuning vermeldt het enkele anekdotische getuigenissen.

In 2014 werd het Fanghujiu driejarig programma gelanceerd waarbij 200.000 Han kaderleden regelmatig op bezoek moesten gaan bij de bevolking. Dat werd in 2018 uitgebreid tot het ‘Becoming family’ project. 1,1 miljoen kaderleden gaan regelmatig enkele dagen leven in een Oeigoers gezin om te verbroederen. Het ging in 2018 om 1,6 miljoen gezinnen.
Het rapport vermeldt opnieuw enkele anekdoten, en besluit dat de opgedrongen verbroedering een inbraak op de privacy kan vormen.

Geen genocide

Het rapport geeft kritiek op de Chinese familiale planning als een principiële inbreuk op de reproductierechten van de ouders.

Tegenover etnische minderheden gold qua familiale planning een positieve discriminatie; ze mochten een kind meer hebben dan de Han en in de praktijk werd weinig gecontroleerd. In 2017, is die positieve discriminatie afgeschaft. Voortaan geldt voor iedereen de drie kinderen per gezin norm. De boetes op overtredingen werden in Xinjiang verdrievoudigd.

Het rapport stelt vast dat de Oeigoerse bevolking sinds 2010 continu toegenomen is.
Maar uit de Chinese officiële statistieken haalt het een sterke daling van het geboortecijfer in Xinjiang, en dan vooral in de overwegend Oeigoerse regio’s, in 2018 en 2019. Het geboortecijfer in Xinjiang is daardoor onder het nationale gemiddelde gezakt. Omgekeerd steeg het aantal sterilisaties en geplaatste spiraaltjes sterk en lag het veel hoger dan in de rest van het land.

Allerlei factoren spelen mee, maar het rapport wijst op officiële documenten waarin het hebben van veel kinderen geassocieerd wordt met religieus extremisme. Daardoor zou het handhaven van de familiale planning veel strikter geworden zijn, met boetes en dreigementen on naar de centra te worden gestuurd. Er is een risico dat de positieve discriminatie hier omslaat in zijn tegendeel.

Om dat argument te ondersteunen volgen opnieuw enkele individuele getuigenissen over gedwongen abortus, sterilisatie en plaatsen van spiraaltjes.

Het rapport besluit: ‘Er zijn geloofwaardige aanduidingen dat de mensenrechten geschonden worden door de politiek van familiale planning sinds 2017. Door te weinig officiële gegevens is de omvang daarvan moeilijk in te schatten.’ De vraag of er mogelijks genocide is wordt zelfs niet gesteld.

Geen grootschalige dwangarbeid, wel bezorgdheid

China heeft talrijke wetten en regels tegen dwangarbeid.
In 2013 is het controversiële systeem van ‘heropvoeding door arbeid ‘ afgeschaft. .
Anderzijds wordt veel belang gehecht aan arbeidsvoorziening als remedie tegen armoede;

Tussen 2014 en 2019 steeg de stedelijke tewerkstelling in Xinjiang jaarlijks met 471.200 banen en bereikte zo 13,3 miljoen in het totaal.
De regering legt een expliciete band tussen bestrijding van ‘extremisme’, armoedebestrijding en tewerkstelling.

In 2018 duiken de eerste rapporten over dwangarbeid op. Het gaat om fabrieken die verbonden zijn met de centra en over transfer van overtollige arbeidskrachten van het platteland naar de steden binnen en buiten Xinjiang.

Het rapport stelt dat de meeste mensen die de centra verlaten aan het werk gaan. Indien de stages in de centra verplicht waren, is de tewerkstelling achteraf dan wel vrijwillig? Is het aanvaarden van een baan geen voorwaarde om de stage te kunnen beëindigen?
In 2018 kondigde de regio Kashgar aan dat er 100.000 kandidaten voor de arbeidsmarkt uit de centra zouden komen. Was dat allemaal wel vrijwillig?

Het is de algemene politiek van China overtollige arbeidskrachten van het platteland aan te moedigen aan baan in de steden te zoeken, in eigen provincie of elders in China. Zo zijn er momenteel 290 miljoen migranten.

Het rapport citeert enkele officiële teksten van 2017 over het gebrek aan bereidwilligheid van overtollige arbeidskrachten op het platteland van Xinjiang om een stedelijke baan te zoeken, waardoor ze in armoede blijven, en over middelen om daar tegen in te gaan.
Dit wijst er volgens het rapport op dat mensen mogelijks onder druk gezet worden of gedwongen om ergens te gaan werken.

Voor ondersteuning van deze claim verwijst het rapport naar een rapport van 2022 van het ILO Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations (CEACR) dat zich baseert op een ITUC (internationaal verbond van vakverenigingen) klacht. Het CEACR stelt vast dat er ’talrijke aanwijzingen zijn van dwang, waarvan er veel voortkomen uit reglementen en beleidsdocumenten ‘.
Het Commissariaat deelt die bezorgdheid en vraagt meer opheldering van de Chinese regering. Over grootschalige dwangarbeid wordt niet gesproken.

Impact op families

Er volgt nog een hoofdstuk over de grote impact van de centra op families, ook in de diaspora. Zij lijden vooral door de onzekerheid over het lot van hun familie.

Het gebrek aan communicatie ligt zelden aan een direct verbod door de overheid. Het zijn volgens het rapport dikwijls de familieleden zelf die contact schuwen omdat ze schrik hebben dat dit voor henzelf of hun familie nadelig kan uitdraaien.

Samenvatting: Wat het Commissariaat niet zegt en wat het wel zegt

Volgens het Commissariaat zijn ernstige inbreuken op de mensenrechten gepleegd in het kader van de strijd tegen terrorisme en ‘extremisme’. Die vloeien voort uit te strenge wetten. Er is ook een groot risico op discriminatie.

Het schrijft over grootschalige arbitraire vrijheidsberoving in de Centra en andere instellingen, minstens tussen 2017 en 2019.
Het Commissariaat spreekt zich echter NIET uit over het aantal gevallen en over het al dan niet voortduren ervan. Het zegt NIET dat er meer dan één miljoen mensen opgesloten waren in de Centra.

Het Commissariaat maakt zich zorgen over de behandeling in de Centra en gevangenissen. Het vindt de beweringen over allerlei misbruiken geloofwaardig, maar weet NIET hoe vaak die voorkomen. En het spreekt NIET over ‘kampen’ of ‘concentratiekampen’.

De arbitraire vrijheidsberoving moet volgens het Commissariaat gezien worden tegen een bredere discriminatie van de Oeigoeren die individueel beschouwd worden als veiligheidsrisico’s. Er zijn volgens hen onterechte beperkingen op de vrijheid van godsdienst, de privacy en de bewegingsvrijheid.

Er zijn volgens het rapport ernstige aanduidingen dat de reproductieve rechten geschonden worden door verplichte familiale planning, en dat de tewerkstellingspolitiek tegen armoede en ‘extremisme’ elementen van dwang en discriminatie bevat. Het spreekt NIET over ‘genocide’ noch over ‘grootschalige dwangarbeid’

Voorzichtige aanbevelingen

Voor de Chinese regering zijn er 13 aanbevelingen, die voorspelbaar de thema’s van het rapport volgen.

De zakenwereld krijgt de raad beter te controleren met wie ze zaken doen, door een verhoogde controle op het respect voor mensenrechten in de partnerbedrijven en transparante rapportering. Bedrijven die actief zijn in de bewakings- en veiligheidssector moeten beter het risico controleren dat de producten en diensten gebruikt worden om inbreuken te plegen op mensenrechten zoals privacy, bewegingsvrijheid en niet-discriminatie.
Het Commissariaat beveelt NIET aan dat bedrijven hun economische relaties met Chinese of Xinjiang bedrijven opgeven.

De internationale gemeenschap krijgt de raad inspanningen te steunen om de mensenrechten in Xinjiang beter te beschermen. Er staat GEEN oproep in om de feitelijke totale boycot van Xinjiang producten die de VS afgekondigd hebben te volgen.

Enkele bedenkingen bij het rapport

Door te zwijgen over grove beschuldigingen zoals concentratiekampen en genocide, haalt het rapport die feitelijk onderuit. De rapporteurs volgen zowat de volledige lijst van Amerikaanse anti-propaganda over Xinjiang, maar hebben die gebrek aan stevige bewijzen allemaal sterk moeten afzwakken.

Het rapport negeert zo goed als volledig de behaalde successen in Xinjiang: het effectief afstoppen van de radicalisering en het stilleggen van het terrorisme, de succesvolle uitroeiing van de armoede door het scheppen van een groot aantal nieuwe banen.

De meeste beschuldigingen zijn weinig onderbouwd. Ze steunen vooral op een beperkt aantal getuigenissen waarvan de kwaliteit niet aangetoond is. Verder gebruikt het rapport ook elementen uit dubieuze rapporten, zonder aan te geven waar ze de grens tussen betrouwbaar en onbetrouwbaar leggen.

Daardoor kan men niet uitmaken of het gaat om individuele mistoestanden of systematische problemen. Het rapport ziet systematisch patronen, maar wordt daarna bij gebrek aan stevige argumenten toch telkens weer verplicht in de voorwaardelijke wijs te spreken en toe te geven dat ze geen echte omvang kennen.

Het rapport heeft een sterke theoretische juridische focus, zoals de vraag of volgens de lokale wet toegelaten vrijheidsberoving omwille van haar ‘arbitrair ‘ karakter toch een schending van de mensenrechten betekent, of de vraag of de opgelegde familiale planning een schending van de reproductieve rechten betekent. China wordt op een aantal punten eerder op theoretische grondslagen de les gespeld dan op feitelijke grondslagen schuldig gevonden. Westers superioriteitsgevoel loert om de hoek.

Bron: https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/countries/2022-08-31/22-08-31-final-assesment.pdf

Dit is het tweede artikel over dit onderwerp. Het eerste vind je hier