Stijgt of daalt de Chinese bevolking? En welke gevolgen heeft dat? Westerse media zien vooral problemen, Chinese hebben vertrouwen in de evolutie.
De cijfers van de tienjarige volkstelling, de zevende, zijn bekend gemaakt door het Nationaal Bureau voor Statistiek. In 2020 bedroeg de bevolking van de Chinese Volksrepubliek (zonder Taiwan, Hongkong en Macau) 1,412 miljard mensen. Dat zijn er 72 miljoen meer dan bij de vorige telling tien jaar geleden.
De gemiddelde jaarlijkse groei was 0,53%. Bij de vorige telling bedroeg de gemiddelde groei nog 0,57%.
Het aantal personen op actieve leeftijd (16-59 jaar) is gedaald met 45 miljoen, tot 894 miljoen. Door het stapsgewijs versoepelen van de geboortebeperking in 2013 en 2016 is het aantal kinderen tussen 0 en 14 jaar met 31 miljoen gestegen tot meer dan 253 miljoen. Het aantal ouderen boven de 60 loopt nu op tot 264 miljoen, een stijging met 86 miljoen.
De gemiddelde leeftijd van de Chinezen is nu 38,8 jaar. Ter vergelijking: die van de VS is 38 jaar. De verbeterde gezondheidszorg maakt dat Chinezen langer leven. Daardoor is het aantal overlijdens tot nu toe nooit hoger geweest dan het dalend aantal geboorten. De bevolking is dus elk jaar nog licht aan het stijgen.
De woordvoerder van het Nationaal Bureau voor de Statistiek verwacht dat de bevolking nog een aantal jaren rond 1,4 miljard zal blijven hangen vooraleer te pieken. Een studie van de Nationale Academie voor Sociale Wetenschappen uit 2020 verwacht dat de daling van de bevolking rond 2025 zal beginnen. Het China Population and Development Research Centre chat dat de bevolking in 2027 kan pieken en dan zal dalen tot 1,32 miljard in 2050.
Er zijn in de bevolkingsevolutie belangrijke regionale verschillen: De noordoostelijke provincie Heilongjiang, met veel verouderde zware nijverheid, ziet veel jongeren vertrekken en verloor 6,46 miljoen inwoners in tien jaar.
Tianjin, Hunan en Hubei in Noord- en Centraal- China, waren middenmoters qua economische groei en kenden een bevolkingsaangroei van minder dan een miljoen. Economische voorlopers zoals Guangdong of Zhejiang trokken veel interne migranten aan en groeiden met 21,7 en 10,14 miljoen inwoners.
Shanghai blijft de dichtsbevolkte stad, met bijna 25 miljoen inwoners, een toename met bijna 2 miljoen.
Er zijn 105 mannen voor 100 vrouwen, wat neerkomt op 35 miljoen meer mannen. Er worden nu 111,3 jongens geboren voor 100 meisjes, maar bij vorige telling waren het er nog 118,1.
Van de totale bevolking leeft al 65% in de stedelijke gebieden. In heel China woonden 846.000 vreemdelingen, 40% meer dan tien jaar eerder.
De volkstelling werd georganiseerd door 679.000 speciale bureaus met 7 miljoen tellers.
Demografisch gat, economische stagnatie?
De resultaten van de volkstelling waren verwacht voor begin april maar werden uitgesteld. Dat voedde speculaties in het Westen dat de resultaten niet gunstig waren voor China.
Al enkele weken geleden stelden de Westerse media, aangevoerd door de Financial Times, op basis van anonieme bronnen, dat de Chinese bevolking al minstens sinds vorig jaar aan het dalen is. De Chinese bevolkingsplanners zouden in hun vooruitzichten de bevolkingscijfers sterk overschatten. Na het bekend maken van de cijfers, laat de South China Morning Post, een krant van Hongkong, nog een Chinees expert in de VS verklaren dat er twijfels zijn bij de kwaliteit van de volkstellingen. De Westerse media gaan ervan uit dat zelfs indien de resultaten van de volkstelling kloppen, een drastische daling van de Chinese bevolking toch voor morgen is. Daaraan wordt het vooruitzicht van economische stagnatie gekoppeld. Minder en duurdere arbeidskrachten zullen China minder concurrentieel maken, de pensioenen onbetaalbaar maken en de buitenlandse investeerders wegjagen.
Vertrouwen in de toekomst
De meeste Chinese experts denken echter dat de economische structuren zullen evolueren naar hoogtechnologisch geautomatiseerd maakwerk en een dienstensector met hoge toegevoegde waarde (luxeproducten, gezondheidszorg, toerisme).
De werkende bevolking vermindert weliswaar, maar de jongeren zijn nu veel beter opgeleid voor een innovatieve wereld, en hun koopkracht is hoger zodat ze met een kleiner aantal toch zowel de productie als de consumptie kunnen blijven ondersteunen.
De Chinese staatskrant Global Times stelt in een editoriaal dat de cijfers erop wijzen dat de bevolking binnen enige tijd zal gaan dalen en de bevolkingspolitiek flexibel moet bijgestuurd worden maar dat er geen reden tot paniek is. De beperkingen op de gezinsgrootte zijn de voorbije jaren al sterk afgezwakt en binnen enkele jaren zal men misschien actief meer geboorten gaan aanmoedigen. Er moet onderzoek komen hoe dit het best kan gebeuren. Een soort kinderbijslag valt te overwegen. De overgang van strenge geboortebeperking naar het aanmoedigen van twee of meer kinderen vergt natuurlijk tijd en de resultaten van een aangepaste politiek laten zich pas met de tijd voelen. Goed is dat de leeftijdsgroep tussen 0 en 14 jaar toeneemt wat gunstig is voor de toekomst.
De verhouding tussen het aantal jongeren en ouderen zal veranderen. Het ‘demografisch dividend’ voor de economie– een groot aantal jongeren die kunnen werken – zal stilaan verdwijnen maar China is door zijn grootte en gecentraliseerde planning volgens Global Times beter in staat om dit op te vangen en de nodige sociale maatregelen te nemen dan sommige ontwikkelde landen die ook met een sterke vergrijzing kampen.
De krant wijst er ook op dat de noodzaak om de strategie nu aan te passen niet mag gezien worden als aanwijzing dat de vroegere politiek van gezinsplanning fout was. Die politiek was correct in de omstandigheden van toen.
Bronnen: Global Times, Xinhua , People’s daily,
Financial Times, South China Morning Post, Asiatimes
