Voormalig Chinees premier Li Pens is op 90-jarige leeftijd overleden. Hij werd lid van het politbureau, de leidende groep van de Communistische Partij van China in 1985. Van 1987 tot 2002 maakte hij deel uit van de hoogste leiding, het permanent comité van het politbureau. Hij was premier van 1988 tot 1998 en was daarna tot 2003 parlementsvoorzitter. Hij speelde een grote rol in de gebeurtenissen van Tian An Men in 1989.
In het officiële communiqué van regering en communistische partij wordt Li geroemd als voorbeeldig partijlid, een geharde en loyale communistische militant en een uitzonderlijke proletarische revolutionair, staatsman en leider van partij en staat.
Li werd geboren in oktober 1928 in Chengdu in de provincie Sichuan. Zijn vader werd als communistisch militant vroeg in de burgeroorlog terechtgesteld. Hij vervoegde de revolutionaire basis in Yenan in 1941 en werd partijlid in 1945.
Tijdens de tweede burgeroorlog was hij actief in de frontlinie en in 1948 werd hij naar Moskou gestuurd om voor waterbouwkundig ingenieur te studeren.
Terug in China in 1955 ging hij vrijwillig aan de basis werken. Tijdens de Culturele Revolutie kreeg hij problemen maar bleef vasthouden aan de partijprincipes.
Vanaf 1979 was hij eerst viceminister en nadien minister van water en elektriciteit. Hij was een pionier in kernenergie.
In 1983 werd hij vicepremier, lid van het politbureau en van het secretariaat van het centraal comité van de partij.
In 1987 werd hij lid van de topleiding, het permanent comité van het politbureau, en dienstdoend premier (ter vervanging van Zhao Ziyang die Hu Yaobang opvolgde als partijleider). In 1988 werd hij dan formeel eersteminister.
Als premier zette hij zich in voor de rechttrekken van de economie die in 1988 een galopperende inflatie meemaakte als gevolg van roekeloze hervormingen door zijn voorganger Zhao , en voor het verdiepen van de hervormingen. Daarbij zocht hij naar nieuwe methoden van macro-controle.
Het imago van Li Peng is vooral bepaald door de gebeurtenissen van mei-juni 1989. De partijleiding was verdeeld over de aan te nemen houding tegenover de opstandige studenten op het Tian An Men plein. Voorzitter Zhao Ziyang wilde ingaan op de eis voor democratisering in westerse stijl. De oude leider Deng Xiaoping deed de balans doorslaan en bestempelde de opstand als contrarevolutionair. Li kreeg als premier de opdracht de opstandige beweging te stoppen. In de Chinese media krijgt hij lof omdat hij de contrarevolutionaire beweging onderdrukte, de binnenlandse situatie wist te stabiliseren en aan de juiste kant stond in de discussie over de toekomst van het land en de partij. In Westerse media zien we het spiegelbeeld van deze beoordeling. Li wordt er opgevoerd als de ‘beul van Tian An Men’.
Li zou de onderdrukking van de Tian An Men opstand in een interview in 1991 verdedigen: ‘Indien de overheid en de partij op dat kritieke moment geen doortastende maatregelen genomen hadden… dan zou China vandaag niet van zo een grote stabiliteit en voorspoed genieten’.
Na de gebeurtenissen van Tian An Men diende Li verder als premier en lid van de partijtop onder de nieuwe partijvoorzitter Jiang Zemin. Hij bleef trouw de hervormingslijn van Deng Xiaoping verkondigen en steunde ook de hervormingstheorie van de ‘Drie Vertegenwoordigingen’ die Jiang Zemin op het partijcongres van 2002 goedgekeurd kreeg.
Nadat Deng in 1992 had opgeroepen om de economische hervormingen nog te versnellen , speelde Li een stuwende rol in de praktische invoering van de socialistische markteconomie, de verdere opening naar buiten en het verbeteren van mechanismen voor macro-controle.
Volgens de Financial Times was Li echter juist het omgekeerde, ‘een van de laatste hardline planners’, en zou dat een rol gespeeld hebben bij zijn opvolging als premier door de meer hervormingsgezinde Zhu Rongji in 1998. Li werd parlementsvoorzitter en bleef dat tot 2003 .
Li was voorzitter van verschillende comités of leidende groepen op het gebied van wetenschap en technologie, onderwijs, milieubescherming, buitenlandse zaken en defensie. Hij speelde een belangrijke rol in het beslissingsproces voor de bouw van de Drieklovendam en was ook bij de bouw zelf betrokken.
Het officiële communiqué noemt hem een spoorzoeker, een trouwe beoefenaar en een actieve promotor van de socialistische markteconomie. Hij was ook een voortrekker in de ontwikkeling van socialistische democratie en van een rechtsstaat met Chinese karakteristieken.
Bronnen: Xinhua, Financial Times
