Dit artikel over de positie van vrouwen in het Chinese bedrijfsleven verscheen oorspronkelijk in de nieuwsbrief van de Belgisch-Chinese Kamer van Koophandel (BCECC). Chinasquare neemt het over met toelating en vertaalde het naar het Nederlands.
In China wonen meer dan 600 miljoen vrouwen, een hoger aantal dan in enig ander land ter wereld. In de afgelopen twee decennia heeft de rol van vrouwen in het bedrijfsleven en de maatschappij in China een aanzienlijke verandering ondergaan. Deze verandering is diepgeworteld in historische familieverwachtingen, maar wordt steeds meer gevormd door modern onderwijs, deelname aan het economisch leven, overheidsbeleid en juridische hervormingen. Vrouwen worden echter nog steeds geconfronteerd met verschillende maatschappelijke en professionele uitdagingen, met name in leidende rollen.
Traditionele familieverwachtingen
Traditionele Chinese familieverwachtingen hebben lang bepaald dat vrouwen prioriteit moeten geven aan gezinsverantwoordelijkheden boven persoonlijke en professionele aspiraties. Historisch gezien bestond de primaire rol van een Chinese vrouw erin om het huishouden te beheren en voor de kinderen te zorgen. Dat leidde vaak tot vroege huwelijken. Deze culturele norm blijft nog steeds druk uitoefenen op vrouwen, met name als het gaat om het evenwicht tussen carrière-ambities en gezinstaken.
Ondanks de geleidelijke versoepeling van het gezinsbeleid (herinnert u zich nog het ‘éénkindbeleid’ dat van 1980 tot 2016 in China van kracht was?), geven de meeste jonge stellen in China er nog steeds de voorkeur aan om slechts één kind te krijgen, of helemaal geen kinderen. Hogere premies en langer zwangerschapsverlof hebben het probleem van de tewerkstelling van vrouwen niet opgelost. In plaats daarvan hebben ze geleid tot hogere wervingskosten en meer discriminatie van vrouwen door bedrijven die vrouwen tijdens hun sollicitatie vroegen naar hun huwelijks- en kinderwens.
Er bestaat een term “leftover women” (shèngnǚ), die verwijst naar alleenstaande stedelijke vrouwen ouder dan 27 die nog niet gehuwd zijn. Deze term wijst op maatschappelijke druk en op het stigma dat kleeft aan vrouwen die het huwelijk uitstellen om persoonlijke en professionele doeleinden na te streven. Ondanks hun prestaties komen deze vrouwen vaak in aanraking met een negatieve perceptie, wat de spanning tussen modern individualisme en traditionele gezinsverwachtingen benadrukt.
Goede onderwijsmogelijkheden
China heeft aanzienlijke stappen gezet in het bieden van onderwijsmogelijkheden voor vrouwen. Die nadruk op onderwijs heeft veel vrouwen in staat gesteld om academisch uit te blinken, waardoor barrières op verschillende gebieden zijn doorbroken. In 2020 bereikte het percentage vrouwen dat een bachelor- en masteropleiding aan Chinese universiteiten volgde respectievelijk 58% en 50,9% van de totale studentenpopulatie. Volgens de gegevens uit 2022 van Zhaopin, een Chinees wervingsplatform, zijn Chinese werkende vrouwen hoger opgeleid dan mannen, waarbij 55,9% van de vrouwen een bachelordiploma of hoger bezitten. Dit cijfer ligt dus veel hoger dan de 33,6% bij mannen. Onderwijs is dus een krachtig instrument geworden voor vrouwen om traditionele normen uit te dagen en hun carrière na te streven.
De technologische sector, met name STEM-velden (Science, Technology, Engineering en Mathematics), biedt aanzienlijke kansen voor Chinese vrouwen. Chinese bedrijven zijn steeds meer op zoek naar gediversifieerde talenten om innovatie te stimuleren. Onderwijsinstellingen moedigen ook meer vrouwen aan om STEM-disciplines aan te pakken. Deze trend helpt de genderkloof in deze traditioneel door mannen gedomineerde domeinen te overbruggen en stelt vrouwen in staat om hightechrollen op zich te nemen.
De participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt
De participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt is de afgelopen twee decennia aanzienlijk toegenomen. Vrouwen in China zijn niet langer beperkt tot laagbetaalde of ongeschoolde banen. Ze vormen nu een integraal onderdeel van alle sectoren, van technologie tot financiën. Deze verschuiving is aangestuurd door economische hervormingen en de groeiende noodzaak van een dubbel inkomen voor huishoudens.
Men erkent steeds meer de economische bijdragen van vrouwen. Maar deze worden nog steeds geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van gelijk loon en carrièreontwikkeling. Volgens het onderzoek uit 2022 naar de huidige situatie van Chinese vrouwen op de arbeidsmarkt, gepubliceerd door Zhaopin, bedraagt het gemiddelde maandsalaris van Chinese vrouwen momenteel 8.545 yuan. Dit is 12% lager dan het gemiddelde maandsalaris van mannen, namelijk 9.776 yuan.
Overheidsbeleid en wettelijke hervormingen
De Chinese overheid heeft verschillende beleidsmaatregelen geïmplementeerd die gericht zijn op het bevorderen van gendergelijkheid. Initiatieven zoals de huwelijks- en de arbeidswet beschermen de rechten van vrouwen op het werk en thuis. Daarnaast heeft de overheid initiatieven gelanceerd om vrouwelijke ondernemers te ondersteunen en de genderkloof op de arbeidsmarkt te verkleinen. Deze beleidsmaatregelen hadden een cruciale invloed bij het bevorderen van een meer inclusieve omgeving voor vrouwen in het bedrijfsleven en de maatschappij.
Omdat voor het eerst in 60 jaar de Chinese bevolking krimpt en de gemiddelde leeftijd van de werkende bevolking van China blijft stijgen, vormt het aanmoedigen van het krijgen van kinderen anderzijds het nieuwe dogma. Dit brengt een verandering teweeg voor werkende vrouwen in China. Een aantal steden heeft aanvullende maatregelen ingevoerd om het krijgen van kinderen te stimuleren, door onder andere kinderopvangsubsidies en nieuw ouderschapsverlof te verstrekken.
Op 1 januari 2023 traden wijzigingen in de Chinese wet ter bescherming van vrouwenrechten en -belangen in werking. Deze wet is bedoeld om vrouwelijke discriminatie en ondervertegenwoordiging te bestrijden en de belangen van vrouwen op de werkplek beter te beschermen. Voortaan is het werkgevers verboden om vrouwelijke kandidaten discriminerende vragen te stellen (bijvoorbeeld vragen over hun huwelijk en hun plannen voor kinderen), of te eisen dat ze zich aan een medische keuring en zwangerschapstest onderwerpen vóór hun indienstneming. Ook doet men aanbevelingen om interne mechanismen in te stellen om het bewustzijn aangaande het voorkomen van seksuele intimidatie te vergroten en voor het behandelen van dergelijke klachten.
Uitdagingen in leidende rollen
Ondanks de hierboven genoemde ontwikkelingen is de vertegenwoordiging van vrouwen in leidende rollen binnen Chinese organisaties nog steeds lager dan die van mannen. Het glazen plafond van bedrijven blijft een barrière, met vrouwen die ondervertegenwoordigd zijn in topfuncties. Volgens het Women on Boards Progress Report 2022 van MCSI is het percentage bestuursfuncties dat vrouwen bekleden in China gestegen van 11% in 2019 tot bijna 15% in 2022. Vrouwen bezetten 36% van de managementposities in China – aanzienlijk hoger dan het Aziatische gemiddelde van 28%. Bovendien stelde een rapport van Grant Thornton dat “Chinese vrouwen op het vasteland de wereld overtroffen op vlak van het uitoefenen van senior managementfuncties in het bedrijfsleven.” Uit het rapport bleek dat 51% van de senior managementfuncties in China door vrouwen wordt bekleed, meer dan in de VS (20%), het VK (19%) en Japan (7%) samen.
We kunnen dus concluderen dat het landschap voor vrouwen in de Chinese samenleving en het bedrijfsleven er een is van zowel vooruitgang als voortdurende uitdagingen. Hoewel traditionele familieverwachtingen en maatschappelijke druk nog steeds de rollen van vrouwen negatief beïnvloeden, zorgen onderwijsmogelijkheden, actieve deelname aan het arbeidsproces, ondersteunend overheidsbeleid en wettelijke hervormingen voor positieve verandering.
Bron: Nieuwsbrief Belgisch-Chinese Kamer van Koophandel (BCECC)
Meer over de situatie van vrouwen in China:
https://www.chinasquare.be/werkgelegenheid-van-vrouwen-in-china-ontwikkelingen-en-uitdagingen/
https://www.chinasquare.be/wet-op-de-bescherming-van-vrouwen-aangepast/
https://www.chinasquare.be/zijn-vrouwen-de-verliezers-van-de-chinese-heropstanding/
