Jörg Wuttke, de voorzitter van de EU Kamer van Koophandel in China, kijkt in zijn glazen bol. Wuttke werkt al meer dan dertig jaar in China, hij is er directeur van een Duitse chemiereus .
We hernemen de belangrijkste punten uit zijn standpunt dat in het Duits als een opinie op de website themarket.ch verscheen.
Er zullen minder China-haviken in de ploeg van Biden zitten dan in die van Trump. Op handelsgebied komt er een zekere ontspanning. Maar een terugkeer naar de tijd vóór Trump komt er niet.
Brede consensus over harde opstelling tegen China
Er bestaat in de VS een brede consensus over de partijgrenzen heen om zich hard op te stellen tegen China. Daarom komt er geen terugkeer naar de vroegere situatie. In Beijing ziet men ook in dat de bilaterale betrekkingen grondig en blijvend veranderd zijn.
Maar voor Beijing is een Biden-regering meer voorspelbaar en betrouwbaarder. Het presidentschap van Biden kan leiden tot een verbetering op sommige cruciale gebieden zoals handel en diplomatie. Hij zal willen terugkeren naar multilateralisme en kansen voor dialoog in plaats van conflict zoeken.
Biden zal zich ook door een andere soort raadgevers laten omringen. Biden en zijn ploeg zullen China als strategisch concurrent zien, maar het is onwaarschijnlijk dat ze zich even agressief zullen gedragen als Trump’s minister van buitenlandse zaken Mike Pompeo, zijn adviseur voor de nationale veiligheid Robert O’Brien of zijn handelsadviseur Peter Navarro. Dat zal het voor de regering in Beijing eenvoudiger worden om met de ploeg van Biden te praten.
Alhoewel de klok niet teruggedraaid zal worden naar 2016 komt er wel ruimte om punten van overeenstemming met China te vinden.
Meer multilateralisme
Veranderingen in de handelspolitiek zullen het meest opvallen. De handelspolitiek van Biden steunt op multilateralisme en hij is tegen het eenzijdig opleggen van handelssancties. Hij heeft herhaaldelijk verklaard dat de handelssancties en de importheffingen van Trump de economie van de VS schade berokkenden en hij heeft beloofd die na zijn verkiezing terug te draaien. Dat wil zeggen dat hij de handelsoorlog zou kunnen beëindigen, en dat zou goed nieuws zijn voor uitvoerders en invoerders in beide landen, en voor de koers van de renminbi. Men mag er echter niet van uitgaan dat het afschaffen van handelssancties snel en zonder voorwaarden zal gebeuren.
Biden wil overleggen met de bondgenoten van de VS over de handelssancties op invoer uit China. Een afwijzing van de door Trump uitgevaardigde handelssancties door de Wereldhandelsorganisatie zou het voor Biden gemakkelijker maken om de afschaffing te rechtvaardigen.
In elk geval zal Beijing iets in ruil moeten aanbieden vooraleer Biden en zijn nieuwe minister van handel in staat zijn een nieuwe handelsovereenkomst te ondertekenen. Tot dat nieuwe handelsakkoord er is zal China verder zijn verplichtingen onder de in januari van dit jaar ondertekende ‘fase één’ overeenkomst moeten nakomen. Maar de kans dat er bijkomende handelssancties komen in geval de vastgelegde invoerquota niet gehaald worden is veel kleiner geworden.
Diplomatieke ontspanning
Het andere domein waarop zeker verbeterde relaties mogelijk zijn is de diplomatie. De betrekkingen tussen de beide ministeries van buitenlandse zaken zullen na het vertrek van Mike Pompeo ontspannen.
Tony Blinken, de topadviseur van Biden en voormalig viceminister van buitenlandse zaken onder Obama is een favoriet voor de post van buitenlandminister onder Biden. Hij zal in Beijing een beter onthaal krijgen dan Pompeo. Onder president Biden kan overleg zoals de Strategie- en Wetenschapsdialoog uit de Obama-tijd weer opgestart worden en kunnen de consulaten in Chengdu en Houston weer open gaan.
Ook de geopolitieke spanningen kunnen wat afnemen. Veel waarnemers vreesden dat vóór de verkiezingen nog een gewapend conflict in Taiwan of de Zuid-Chinese zee kon uitbreken. Dat risico is nu kleiner. De regering Biden zal niet proberen om de status quo te veranderen, zeker niet wat Taiwan betreft.
Biden heeft ook duidelijk gezegd dat hij het akkoord met Iran weer wil opnemen. Ook op dat gebied is samenwerking mogelijk met China, evenals rond het atoomwapenprogramma van Noord-Korea.
Klimaatpolitiek
De strijd tegen de klimaatverandering biedt zeker mogelijkheden voor samenwerking. Al tijdens de regeringsperiode van Obama was dat zo, en Biden was erbij betrokken. Biden streeft naar een CO2-neutrale VS tegen 2050, en Xi heeft hetzelfde streefdoel voor China in 2060.
Het plan van Biden verhoogt de druk op China om de steenkoolproductie en daaraan verbonden overheidssteun sneller af te bouwen. De nadelen die de Chinese steenkoolsector daarvan zal ondervinden zijn op te lossen. Beijing heeft reeds enkele gecoördineerde maatregelen genomen om het belang van steenkool als grootste energiebron voor China te verminderen. Dat staat ook in de onlangs bekend gemaakte krachtlijnen van het nieuwe vijfjarenplan. Samenwerking voor klimaatpolitiek kan dus een gemakkelijk succes voor Biden worden.
Blijvende technologische rivaliteit
De technologieoorlog is duidelijk een ander punt. De exportbeperkingen op hoogtechnologische producten die de regering Trump ingevoerd heeft zullen blijven, want in Washington bestaat een brede consensus om China zoveel mogelijk de toegang tot kritische technologie te ontzeggen. Verwacht dus voor de komende vier jaren verdere uitvoerbeperkingen, zij het niet meer zo een bombardement als nu.
Chinese bedrijven zoals Huawei zullen verder moeten leven met tegenwerking. Maar een aantal sleutelbedrijven zullen vrijstellingen krijgen. Amerikaanse halfgeleiderbedrijven zoals Qualcomm hebben zwaar gelobbyd om van het Amerikaanse ministerie van handel een vergunning te krijgen om verder aan Huawei te verkopen. Onder Biden zal daar meer op ingegaan worden.
De regering Biden zal soepeler omgaan met het begrip technologische nationale veiligheid tegenover Chinese bedrijven. Het is zeer onwaarschijnlijk dat er nog decreten komen om bedrijven als Tiktok en Wechat uit de VS te bannen, zoals Trump gedaan heeft. Deals zoals die tussen Tiktok, Oracle en Walmart zullen goedgekeurd worden. Ook bedrijven zoals de Ant Group zullen minder druk uit de VS ondervinden.
Hete hangijzers: Hongkong, Xinjiang, mensenrechten
Dit worden de moeilijkste thema’s, aangezien de druk hier vooral vanuit het Amerikaans Congres komt.
De Hong Kong Autonomy Act verplicht het Amerikaanse ministerie van financiën ten laatste op 14 december een lijst te publiceren van financiële instellingen die in Hongkong zaken doen met Chinese ambtenaren die op de zwarte lijst staan. Binnen anderhalf jaar moeten effectief sancties tegen deze instellingen getroffen worden. De regering Biden zal dit dus op haar bord krijgen. Er wordt verwacht dat op de lijst minder belangrijke financiële instellingen zullen staan, maar Trump zou Biden hier nog in een moeilijk parket kunnen brengen door een grote staatsbank zoals de Bank of China er bij te betrekken.
Biden zal verder onder druk van het Congres staan om strenge sancties tegen China te treffen in verband met Xinjiang of rond mensenrechten. In deze kwesties zal hij zich meer profileren dan Trump. Maar de Chinese regering kan er waarschijnlijk wel mee leven indien intussen de relaties op andere gebieden verbeteren en er opnieuw werkbare mechanismen voor dialoog komen.
Vanuit China gezien is een meerderheid voor de Republikeinen in de Senaat beter voor de betrekkingen met de VS dan een voor de Democraten. Dat maakt het immers voor Biden moeilijker om zijn binnenlandse agenda te verwezenlijken. Daar zal veel strijd rond gevoerd worden, en zo zal het Congres minder speelruimte hebben om het Witte Huis onder druk te zetten over mensenrechten in China.
Jörg Wuttke is met tussenpauzen voorzitter van de EU Kamer van Koophandel in China sinds 2007. Hij is ook voorzitter van de China Task Force van het Business and Industry Advisory Committee van de OESO (BIAC) en lid van de adviesraad van de denktank Mercator Institute for China Studies (MERICS) in Berlijn. Hij woont al meer dan 30 jaar in Beijing.
