NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken kwamen op 6 en 7 april 2022 in Brussel bijeen. Zij besloten Oekraïne verder en nog meer te steunen en ‘de samenwerking met partners te intensiveren’. Samenwerking tegen China, zo lijkt het wel.
Brussel, vorige week
Wie van die partners woonden de vergadering bij? Georgië, Bosnië en Herzegovina, Oekraïne, Finland, Zweden, de Europese Unie, Australië, Japan, Nieuw-Zeeland en de Republiek Korea. De Zuid-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Chung Eui-yong was er donderdag in Brussel bij. Hij is volgens het grote Koreaanse persbureau Yonhap News de eerste Zuid-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken die deelnam aan een dergelijke NAVO-zitting. De Japanse krant Nikkei Asia sprak ook van ‘een eerste keer’ maar dan dat een Japans minister dat soort bijeenkomsten bijwoont. Dat mag gelden voor ministers, maar andere diplomaten lopen al langer mee in het vergadercircuit van de NAVO.
Vier uitverkorenen
De officiële website van de NAVO is er duidelijk over. De organisatie ontwikkelt nauwere betrekkingen met vier partners in de regio Azië-Stille Oceaan. Dat zijn Australië, Japan, de Republiek Korea (Zuid-Korea) en Nieuw-Zeeland. De Noord-Atlantische Raad, het belangrijkste politieke besluitvormende orgaan binnen de NAVO (North Atlantic Council, NAC), vergadert bijvoorbeeld regelmatig met de ambassadeurs van die landen, de zogenaamde ‘NAC+4 bijeenkomsten’. Ministers van Buitenlandse Zaken van de vier genoemde landen worden regelmatig uitgenodigd voor NAVO-conferenties. Daarnaast werkt de NAVO met elk van de vier landen afzonderlijk als partner samen. Het is ‘een centraal punt op de NAVO-agenda voor 2030 om ervoor te zorgen dat de NAVO een mondiale aanpak hanteert’. En: ‘de betrekkingen van de NAVO met de vier partners in de regio Azië-Stille Oceaan spelen hierin een sleutelrol’.
Mijlpalen in wat voorafging
In december 2020 hadden Australië, Japan, de Republiek Korea (Zuid-Korea) en Nieuw-Zeeland voor het eerst deelgenomen aan een bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de landen aangesloten bij de NAVO. Ook Finland, Zweden en de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie, die tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie is, was aanwezig. Tijdens dit overleg, een mijlpaal volgens de NAVO zelf, stond de verschuiving in het mondiale machtsevenwicht en de opkomst van China al op de agenda. Tijdens de NAVO-top in Brussel op 14 juni 2021 kwamen de bondgenoten overeen om de dialoog en praktische samenwerking tussen de NAVO en bestaande partners, waaronder Australië, Japan, de Republiek Korea (Zuid-Korea) en Nieuw-Zeeland, te versterken. Bovendien noemden ze in de slotverklaring toen al China als een bedreiging.
Waarom NAVO-partners in Azië-Stille Oceaan?
In de verwoording van de Nederlandse overheid klinkt het zo: ‘er moet aandacht worden besteed aan China, een groeiende economische en militaire wereldmacht – die deze macht steeds vaker gebruikt. Sommige thema’s waarmee de landen van de NAVO geconfronteerd worden, zoals wapenbeheersing, non-proliferatie en ontwapening, kunnen niet goed besproken worden zonder de betrokkenheid van China’. Hier lijkt het alsof de NAVO de bedoeling heeft China als gesprekspartner serieus te nemen. Hebben de Nederlandse politici niet goed opgelet, hopen zij dat de NAVO alsnog van de vredelievende dialogen is, of strooien zij het publiek gewoon zand in de ogen? NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg verantwoordt de NAVO-demarche van 6-7 april immers als volgt. ‘We hebben gezien dat China niet bereid is de Russische agressie te veroordelen. Beijing heeft zich bij Moskou aangesloten om het recht van naties om hun eigen weg te kiezen in twijfel te trekken. Dit is een serieuze uitdaging voor ons allemaal. En het maakt het nog belangrijker dat we samen staan om onze waarden te beschermen. De NAVO en zijn partners in de regio Azië-Stille Oceaan zijn nu overeengekomen om hun praktische en politieke samenwerking op verschillende gebieden te intensiveren. Bijvoorbeeld op de gebieden cyber (sic), nieuwe technologie en het tegengaan van desinformatie, alsook maritieme veiligheid, klimaatverandering en weerstandsvermogen’. Stoltenberg voegt eraan toe: ‘voor het eerst moeten wij ook rekening houden met hoe de groeiende invloed en het dwingende beleid van China onze veiligheid beïnvloeden. Mondiale uitdagingen vragen om mondiale oplossingen’.
DIANA
We beginnen in Noord-Amerika en Europa, want de bakermat van de NAVO is het terrein voor nog een belangrijk besluit van de NAVO vergadering. Er zal een project worden ontwikkeld ‘om innovatie binnen de NAVO te bevorderen’, het zogenaamde DIANA-programma (Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic). NAVO-bondgenoten zullen hun krachten bundelen om nieuwe technologieën te ontwikkelen op het gebied van veiligheid en defensie. Er zijn hiervoor 60 innovatiecentra aangewezen in Europa en Noord-Amerika. Daarvan komen komen er vier in België, twee in Nederland (volgens de Nederlandse overheid slechts één).
Wat brengt de toekomst?
Op 29 en 30 juni 2022 komt er een NAVO-top in Madrid ‘om het volgende Strategische Concept van de NAVO af te ronden’. Daarbij zullen de NAVO en hun partners, niet alleen rekening houden met hun toekomstige betrekkingen met Rusland, maar ook met wat zij ‘de groeiende invloed van China op hun veiligheid en die van hun bondgenoten’ noemen. De bedreigingen aan het adres van China dat het ‘de gevolgen zal dragen als het Rusland helpt de sancties te omzeilen’ en de verdachtmakingen dat China aan Rusland wapens zou hebben beloofd, liggen in dezelfde lijn. Het lijkt erop dat de NAVO van de oorlog in Oekraïne gebruik wil maken om China nog meer onder druk te zetten en hiervoor bondgenoten in Azië te rekruteren. De VS en de NAVO willen wereldwijd meer landen dwingen om partij te kiezen in de oorlog. In de kwestie Oekraïne zien ze blijkbaar een kans om een doorbraak te forceren bij hun al eerder geplande expansie van de NAVO in Azië en de Stille Oceaan.
Beoogde Bondgenoten
De Verenigde Staten zijn al een tijdlang doende de omsingeling van China te versterken, met hun eigen militaire aanwezigheid en door fronten te vormen van bondgenoten in de regio. Zuid-Korea, Japan en Australië lijken het meest en meer dan ooit bereid om hieraan mee te werken. In 2021 onthulde Nikkei Asia dat het US Indo-Pacific Command in de loop van zes jaar 27,4 miljard dollar aan militaire uitgaven in de regio zal besteden, onder meer voor ‘een netwerk van precisieraketten langs de zogenaamde eerste eilandketen’. Japan en Austalië maken al deel uit van de QUAD. Australie vormt met de VS en het UK het AUKUS-pact. Het Amerikaanse leger heeft 55.000 soldaten gestationeerd in Japan en 28.000 in De Republiek Korea (Zuid-Korea). In Japan dateert de Amerikaanse militaire aanwezigheid van na de Tweede Wereldoorlog, in Zuid-Korea van het begin van de jaren vijftig. In de Republiek Korea controleert de VS sowieso het leger en heeft het THAAD-raketsystemen geïnstalleerd. Onlangs is Yoon Suk-yeol tot president van de Republiek Korea verkozen, een politicus van wie verwacht wordt dat hij minder geneigd is tot een onafhankelijke en meer neigt naar een pro-Amerikaanse koers dan zijn voorganger. India, ook een lid van de QUAD, blijft net als China neutraal in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. India werd vooralsnog niet uitgenodigd voor het overleg met de NAVO. India werd vooralsnog niet uitgenodigd voor het overleg met de NAVO. In Pakistan, een buurland en rivaal van Pakistan is een opmerkelijke wending aan de gang. Premier Imran Khan die net als zijn Indiase collega’s weigerde zich bij de Oekraïne-koers van de VS en de NAVO aan te sluiten, is door middel van een motie van wantrouwen in het Pakistaanse parlement afgezet. Khan en zijn partij spreken van inmenging door de VS.
Taiwan
Speciale aandacht van de VS gaat naar Taiwan. Vorige maand keurden de VS, de grootste wapenleverancier van het eiland, nog eens 95 miljoen dollar aan militaire hulp en training goed. Washington heeft op het eiland troepen gestationeerd. Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van de VS heeft aangekondigd een bezoek aan Taiwan te brengen. Het bezoek is, naar verluidt, uitgesteld omdat Pelosi een COVID-19 besmetting heeft. Het kan niet anders of voor China zijn dit stuk voor stuk provocaties omdat ze ingaan tegen het één-China-principe, tegen alle afspraken over wapendeals met Taiwan die Washington en Beijing hebben gemaakt en omdat de daden van de VS volledig in tegenspraak zijn met de recente verklaringen van Washington dat het beleid ten aanzien van de kwestie Taiwan niet verandert.
Tweede fase: China?
Het is niet verwonderlijk dat voor China de dreiging in werkelijkheid van de kant van de Verenigde Staten komt. Onder Biden zet Washington alles op alles om het Westen te verenigen en landen over de hele wereld onder druk te zetten om Rusland zijn status van wereldmacht te ontnemen. De NAVO is daarvoor een uiterst geschikt instrument. Het lijkt erop dat het offensief tegen Rusland de eerste fase is van een nog veel groter project waarbij vooral China in het vizier genomen wordt. Het is alsof de contouren van een Aziatisch filiaal van de NAVO steeds duidelijker worden. Misschien zijn er krachten in Europa, en zelfs nog in de VS zelf die bereid zijn tot een dialoog met China, maar het is duidelijk dat op dit ogenblik het initiatief. Martin Wolf van de Financial Times bespreekt twee recent uitgegeven boeken in de VS die een tegengestelde strategie voorstaan: het ene is voor een vreedzame, kritische dialoog, het andere voor de harde, desnoods militaire bestrijding van China. ‘Het laatste perspectief lijkt voorbestemd om te winnen’, volgens Wolf die vreest dat hieruit een tragedie kan voortkomen.
Bronnen: nato.int (officiële website van de NAVO), rijksoverheid.nl, Asia Nikkei, Wikipedia, Financial Times, Morning Star, Multipolarista.com
