De VS wil bondgenoten rond zich verzamelen om China te bedwingen maar die reageren verdeeld op de Amerikaanse poging om hen op sleeptouw te nemen. Dit blijkt uit een reeks recente gebeurtenissen zoals de G7, de Quad en het VS diplomatiek blitzoffensief in Japan en Zuid Korea. Het voorgaande mondde uit in het eerste treffen tussen VS en China in Alaska waar beide delegaties met getrokken messen tegenover mekaar bleven.
Het 24 pagina’s lange eerste politiek document onder de nieuwe minister Blinken van Buitenlandse Zaken begin maart liet aan duidelijkheid niet te wensen over. Bij de voorstelling ervan zei Blinken letterlijk ‘China is de grootste geopolitieke uitdaging waar de VS in de 21-ste eeuw tegenover staat, het is er een die verbleekt naast die van Rusland en het Midden Oosten’. Hij vatte de te verwachten VS-strategie tegenover China samen met ‘onze verhouding met China zal concurrentieel zijn wanneer het hoeft, samenwerkend als het kan en vijandig als het moet’. In tegenstelling met president Trump wil Biden echter bondgenoten betrekken in de politiek om de groeiende invloed van China tegen te gaan. Ook defensieminister Austin vindt dat het eerste wat Blinken en hij willen doen, is deze allianties versterken. Austin voegde er aan toe dat dit in eerste instantie luisteren en leren inhoudt om hun standpunt te begrijpen. Dat is recentelijk gebeurd zowel met de München Veiligheidsconferentie, de Quad als tijdens de bezoeken van Blinken en Austin aan Japan en Zuid-Korea
München
Een eerste internationale virtuele bijeenkomst was de G7 vergadering onder leiding van de VK premier Johnson. Deze meeting werd echter hoofdzakelijk in beslag genomen door de strijd tegen Covid-19 waar de 7 landen $ 7,5 miljard voor vrijmaken. Johnson slaagde er evenwel niet in om de G7 uit te breiden met Australië, Japan en Zuid-Korea. Wel roept de slotverklaring op tot samenwerking met de G20 landen waarbij China.
Duidelijker was de bijeenkomst onmiddellijk nadien: Dit jaar werd de jaarlijkse veiligheidsconferentie van München ook online gehouden. Hier op verklaarde president Biden ‘dat de VS terug is van weggeweest en dat hij prioritair de trans-Atlantische betrekkingen wil herstellen’. Hij meende dat ‘de alliantie moest opkomen tegen ‘autoritaire regimes’ als Rusland en China maar dat dit een politiek van lange adem wordt ‘. NATO baas Stoltenberg vond het tijd dat zowel het vertrouwen wordt hersteld als de Europa & Noord Amerikaanse strategische solidariteit. Hij noemde China en Rusland als uitdagingen. President Biden zei letterlijk ‘We moeten ons verzetten tegen misbruik en dwang van de Chinese regering die de fundamenten van het internationale economische systeem ondermijnen’. Hij vond echter geen weerklank noch bij kanselier Merkel noch bij de Franse president die het woord China niet lieten vallen.
Quad
Ook de vergadering van de Quad (VS, Australië, Japan en India) was hoofdzakelijk gewijd aan Covid hoewel de groep voorgesteld wordt als een mini-NATO tegen China. De VS en Japan zullen het Biological E -bedrijf in India financieren dat anti-Covid vaccins gaat vervaardigen, onder meer dat van Johnson & Johnson. Australië zal instaan voor de logistiek. Het plan voorziet dat de landen tegen eind 2022 minstens 1 miljard vaccins zullen bezorgen aan de ontwikkelingslanden. Het blad Global Times twijfelt er aan dat de VS-geneesmiddelenproducenten hun vaccin technologie willen overdragen aan India. Het blad voorspelt dat de Quad eerst de eigen bevolking zal inenten en dat de overschot naar de ontwikkelingslanden zal gaan. Volgens Indische rapporten is nog maar 1,58% van de 1,35 miljard tellende Indische bevolking ingeënt.
Met deze vaccindiplomatie hoopt de VS India aan zijn kant te krijgen in het conflict met China. Concreet hoopt Biden eerst dat India niet voor Huawei kiest qua 5G. Voorts was VS defensieminister Austin drie dagen op bezoek in India om de defensie betrekkingen tussen beide landen op te schroeven tot op het niveau dat het net geen alliantie lijkt want India is traditioneel een niet gebonden land. Volgens Asia Times heeft Austin zijn collega Singh bedreigd met represailles voor het geval India Russische S400s zou aankopen. Hun gemeenschappelijke slotverklaring vermeldde China echter niet in tegenstelling met de verklaring in Japan.
Zuid-Chinese Zee
De Quadleiders bevestigden hun voornemen dat ‘een op regels gebaseerde internationale orde zou worden gevestigd rond de Zuid-Chinese Zee’ . China wordt ‘dwang’ in de regio verweten. De gemeenschappelijke verklaring zegt verder ‘We blijven de rol van het internationaal recht op maritiem vlak prioritair stellen, meer bepaald de United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). Dit verdrag uit 1982 bakent de rechten en plichten af van de naties over het gebruik van de zeeën en maritieme hulpbronnen. De VS weigerde echter de ondertekening en het verdrag werd van kracht in 1994. Ook een bijlage uit 1996 bleef zonder VS ratificatie.
Gezien de VS nog altijd het verdrag niet ondertekend heeft, vindt een opinie gepubliceerd in Asia Times dat de VS niet het recht heeft ‘freedom of navigation operations’ af te dwingen en nog minder om druk uit te oefenen om de wet door China te doen toepassen. China tekende UNCLOS in 1994; Indien de VS een echte vrije en open Indo-Pacific gebaseerd op internationale regels wil, moet het eerst zelf dit verdrag onderschrijven. In de VS heerst echter nog de opinie dat ze met hun sterke Navy het recht van de sterkste kunnen laten gelden zonder toe te treden tot UNCLOS. De Quad zijn dus medeplichtig aan het rechteloos handelen van hun hegemon.
Australië
Het The Sydney Morning Herald dagblad publiceerde een interview met Kurt Campbell de coördinator van de Indo-Pacificpolitiek bij president Biden. Campbell belooft dat de economische druk die China op Australië uitoefent aan bod komt tijdens de VS-China gesprekken in Anchorage-Alaska. Hij verklaart aan het blad ‘dat de VS niet van plan zijn hun betrekkingen met China te normaliseren zolang de bondgenoot onderworpen is aan een vorm van economische dwang’, aldus nog Campbell aan de The Sydney Morning Herald dinsdag.
Japan
De VS ministers van Buitenlandse Zaken en van Defensie brachten vorigde week een blitzbezoek aan Japan en Zuid-Korea om hun gevoelens te peilen ten aanzien van China voor de ontmoeting in Alaska. Eerst kwam Japan aan de beurt. Volgens Minister Montegi (Buitenlandse Zaken) vormden China gerelateerde onderwerpen de hoofdmoot tijdens de gesprekken, zij het dat ook Noord-Korea een thema vormde. In de slotverklaring wordt China vermaand voor ‘destabiliserend gedrag’ en wordt ook herbevestigd dat de VS Japan zal verdedigen over de Sensaku/Diaoyu eilanden. Beide landen herhalen hun tegenstand tegen de Chinese aanspraken op de Zuid-Chinese zee. Letterlijk heet het ‘dat het Chinese gedrag niet overeen stemt met de bestaande internationale orde en dat het land politieke, economische, militaire en technologische uitdagingen stelt aan hun bondgenootschap en de internationale gemeenschap’.
Zuid-Korea
Het bezoek aan Zuid-Korea ging minder vlot want het land is zowel economisch als politiek sterk op China aangewezen. Ter voorbereiding van het bezoek raakten de twee landen het wel eens over de prijs die Zuid-Korea hoeft te betalen voor de aanwezigheid van VS troepen op haar grondgebied. Vlak voor het bezoek heeft de zuster van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong Un Kim Yo Jong gewaarschuwd tegen de gemeenschappelijke militaire oefeningen van Zuid-Korea met de VS door haar uithaal naar de VS ‘te stoppen met stinken’. Ze voegde er aan toe dat ‘als ze de volgende vier jaar goed willen slapen ze er goed aan doen geen dingen te doen die hen verhinderen te slapen van bij het begin’. De VS vreest dat Noord-Korea na een pauze van drie jaar weer begint met het testen van atoomraketten. Volgens Foreign Policy is de politiek van de huidige VS administratie veranderd van ‘denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland’ onder Obama naar ‘denuclearisatie van Noord-Korea’. Het lijkt echter weinig waarschijnlijk dat het land in dezelfde val zal trappen als Khaddafi die beloofde te denucleariseren en Saddam Hoessein die geen kernwapens bezat.
Na het bezoek bevestigden de VS en Zuid-Korea hun alliantie, maar de VS wenst Zuid-Korea nauwer te betrekken bij de Quad. Deze anti-alliantie ligt echter moeilijk voor het land dat economisch sterk met China verbonden is en hoopt dat China zijn invloed aanwendt bij Noord-Korea. Ook zeker een moeilijk punt voor Zuid-Korea is dat Blinken het geblokkeerd Zuid-Koreaans geld voor Iraanse olie enkel maar wenst te deblokkeren wanneer Iran zich volledig conformeert aan de denuclearisatie overeenkomst uit 2015.
Alaska
Donderdag en vrijdag hebben de Chinese toponderhandelaars Yang Jiechi en Wang Yi hun Amerikaanse collega’s Antony Blinken en Jake Sullivan ontmoet. Het werd een ijzige ontmoeting. De VS verweet China onderdrukking van de Oeigoeren, maar China vindt dit bemoeienis in interne zaken, net zoals met de kwestie Hongkong. Overigens heeft de VS enkele dagen geleden nog bijkomende sancties uitgevaardigd tegen 24 Chinese en Hongkong verantwoordelijken die betrokken waren bij de recente amendering van het verkiezingsproces in Hongkong.
Wat de Chinese verantwoordelijken evenmin kunnen waarderen, zijn de VS-exportvergunningen voor de modernisering van vier soorten wapentuig voor Taiwan en dit voor om en nabij $ 20 miljard. Vorige donderdag heeft de Federal Communications Commission (FCC) nog de vergunningen ingetrokken voor China Unicom Americas en Pacific Networks om in de VS telecom-diensten aan te bieden. We vermelden voorts nog het wetsvoorstel in het Congres om de toekenning van de MFN-status voortaan jaarlijks te laten gebeuren. Het Pentagon koestert van zijn kant de wens om een rakettengordel rond China te leggen. Om het plaatje volledig te maken past ook Latijns-America in de omsingelingspolitiek tegen China.
Niettegenstaande de talrijke wrijvingspunten wilden de Chinese diplomaten Wang en Yang twee zaken bereiken. Vooreerst dat een top voorbereid wordt tussen de presidenten Biden en Xi. Dit zou virtueel op 22 april al kunnen. Voorts streefden Wang & Yang nog naar de hervatting van de regelmatige dialoog tussen beide landen die onder president Trump afgebroken werden.
De Financial Times besluit terecht dat de ijzige top geen doorbraak of een reset van de betrekkingen heeft gebracht. Beide landen gaan wel een gemeenschappelijke klimaat werkgroep opzetten. Meer toenadering valt wellicht deze week te verwachten wanneer de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov in Beijing een tweedaagse ontmoeting heeft met zijn collega Wang Yi. De uitspraak van president Biden dat zijn collega Putin een moordenaar is, kan Rusland nog verder in de armen van China drijven.
Bronnen: Asia Times, SCMP, CNBC, thearabweekly, Global Times, Politico, Foreign Policy, FT, BBC
