Waarheen gaat Hongkong na massale demonstraties tegen de regering? (upd)

Massale demonstraties in Hongkong lijken een wetsontwerp over uitwijzing getorpedeerd te hebben. Wat zullen de politieke gevolgen zijn?

De hoogste politieke leider van Hongkong, Carrie Lam, kondigde zaterdag het uitstel voor onbepaalde duur aan van de behandeling van een wetswijziging betreffende de uitwijzing van criminelen. Tegenstanders namen daar geen genoegen mee en organiseerden zondag opnieuw een massademonstratie. Volgens de politie waren daar 338.000 deelnemers, volgens de organisatoren twee miljoen.

Toegevingen en excuses

Het is in elk geval een feit dat de weerzin tegen het voorstel voor wetswijziging gegroeid is. Ook de woede over de manier waarop de regering van Hongkong met kritieken en protesten is omgegaan heeft zich nog meer verspreid. De regering heeft, enkele uren na de betoging, een verklaring uitgegeven. In de tekst staat: ‘De regeringsleider, de chief executive, geeft toe dat de fouten in het werk van de regering geleid hebben tot ernstige controverses en geschillen in de maatschappij, en dat ze tot teleurstelling en grieven onder het volk hebben geleid.’ Ook deze verontschuldiging lijkt voor een groot aantal tegenstanders niet voldoende. Zij eisen het ontslag van mevrouw Lam en de definitieve intrekking van de wetswijziging.

Wat nu?

Een belangrijke vraag is hoever welke activisten willen gaan. In 2003 protesteerden een half miljoen mensen tegen een wetsvoorstel voor nationale veiligheid. Dat werd ten gevolge van de acties geschrapt en chief executive Tung Chee-hwa nam enkele maanden later ontslag. Zouden de actievoerders nu met een gelijkaardige oplossing genoegen nemen?

Activisten met een agenda

Waarschijnlijk wil een aantal onder hen, gebruikmakend van het momentum, de strijd aangaan over het politieke systeem en de manier om de regeringsleider te verkiezen. Verder is er een beweging ontstaan van mensen die Hongkong willen afsplitsen van China, ook zij zien voordeel bij wat er nu gebeurt. De beide laatste groepen menen dat ze met een parlementair systeem zoals in het Westen, los van de Volksrepubliek, de stagnerende groei, armoede, werkloosheid en andere sociale problemen van de speciale administratieve regio beter kunnen oplossen. In de huidige confrontatie tussen de VS en China lijken ze de kant van Amerika te willen kiezen. Een van de bewegingen die deel uitmaakt van het Civil Human Rights Front dat de demonstraties nu organiseert is de ‘Hong Kong Human Rights Movement’. Deze groep wordt gefinancierd door de National Endowment for Democracy (NED). Deze Amerikaanse ngo werkt sinds 1983 naar eigen zeggen aan steun en verspreiding van de (westerse) democratie in andere landen. De NED krijgt een toelage van het Amerikaanse Congres en financiële steun van de beide grote politieke partijen in de VS.

Reacties van het establishment

Diegenen die het economisch en politiek voor het zeggen hebben reageren op uiteenlopende wijze. Voor de zakenwereld is Hongkong een markt waar Chinese en bedrijven elkaar ontmoeten en winstgevende zaken doen. Zij zijn ervoor dat de situatie weer normaliseert. Publicist Tom Holland legt dat uit in het opiniestuk ‘One country, two systems is good for business, and for Beijing’ in de SCMP. Sommige politici, zoals top-adviseur Bernard Chan, vragen om Carrie Lam een tweede kans te geven. Anderen lijken meer te zien in een bondgenootschap met diegenen die het politieke stelsel ingrijpend en snel willen veranderen. Voormalig minister Anthony Cheung denkt dat ze daarvoor beroep moeten doen op Beijing. Het is niet duidelijk of hij daarmee wil zeggen: ‘Beijing onder druk zetten’. Vermoedelijk echter wel.

Buitenlands

Ook buitenlandse mogendheden spelen een grote rol. Amerikaanse instellingen maken gebruik van de grotere burgerlijke vrijheden in het stelsel van 1 land 2 systemen. Volgens bepaalde bronnen hebben westerse ngo’s, sommige gesponsord door de Amerikaanse regering, tienduizenden ‘influencers’ in Hongkong. Washington mengt zich met officiële verklaringen van het State Department ongevraagd in wat wel degelijk binnenlandse aangelegenheden van China zijn. Politici eisen een herziening van de Amerikaanse wetgeving die aan Hongkong een speciale economische status geeft. Het systeem van een land met twee systemen zou volgens hen aangetast worden door Beijing. Amerikaanse media hameren deze boodschap, in feite de waarheid op zijn kop, er flink in. Sommige westerse journalisten schrijven dit kritiekloos over. Trump heeft al laten weten dat hij aan Xi Jinping de kwestie Hongkong zal voorleggen op de top van de G20, eind deze maand. De VS ziet in de onrust kansen om nog een aanval tegen China te lanceren en zal alles doen om aan te sturen op verdeeldheid.

Beijing

Tegen die inmenging verzet Beijing zich uiteraard hevig, in elk geval op diplomatiek vlak. Verder betuigt de centrale regering haar steun aan het verregaande autonome beslissingsrecht in de regering van de Speciale Administratieve Regio Hongkong. Beijing respecteert de beslissingen genomen door Carrie Lam, ook de meest recente. De Chinese regering veroordeelt alle pogingen om de tegenstellingen met geweld op te lossen. Het is nog een voorbeeld van het feit dat de aantasting van de afspraken over ‘Een land, twee systemen’ niet van Beijing uitgaat.

Bronnen: Xinhua, South China Morning Post, BBC, Global Research, Ministerie BuZa China, Morning Star, Liberation (Brits links magazine)