Marc Vandepitte OPINIE
ChinaSquare neemt deze analyse over van DeWereldMorgen, met toestemming van de auteur. Wij publiceren het stuk als opinie.
Zes maand vóór de presidentsverkiezingen verviervoudigt Biden de invoerheffing op Chinese auto’s en komen er heffingen op zonnecellen, aluminium en nog een hele reeks andere sectoren. Represailles van Beijing zullen ongetwijfeld volgen. Zal Europa zich laten meeslepen in deze nieuwe Koude Oorlogslogica?
De economische oorlog van de VS tegen China is al een tijdje aan de gang. Hij begon onder Trump en werd ijverig voortgezet onder Biden. Het gaat van invoertarieven op onder andere Chinese machines, elektronica, staal, aluminium en auto-onderdelen, tot beperkingen op technologieoverdracht van halfgeleiders, kunstmatige intelligentie, telecommunicatie en 5G-netwerken, ruimtevaart- en satelliettechnologie, robotica en geavanceerde productietechnologie.
Verschillende Chinese bedrijven staan op zwarte lijsten, waardoor bedrijven in de VS verhinderd worden om er handel mee te drijven. Dat geldt ook voor investeringen in bepaalde Chinese sectoren zoals technologie, telecom en infrastructuur. Tenslotte is er het verbod – of het dreigen ermee – op Chinese apps zoals TikTok en WeChat.
Hele reeks nieuwe invoertarieven
In de aanloop naar de presidentsverkiezingen doet Biden er nu een serieuze schep bovenop. Op 14 mei kondigde hij een hele reeks nieuwe invoertarieven af. Het meest in het oog springend is de verviervoudiging van invoertarieven op ingevoerde Chinese elektrische voertuigen (EV): van 27,5 naar liefst 102,5 procent. Op Chinese zonnecellen verdubbelt de importbelasting van 25 procent naar 50 procent.
Nieuwe tarieven of tariefverhogingen zijn er ook voor Chinese staal- en aluminiumgoederen, en op medisch materiaal. In de nabije toekomst komen er nog tariefverhogingen voor lithium-ionbatterijen – die onder andere gebruikt worden voor EV’s – en voor Chinese halfgeleiders. Ook in de scheepsbouw-, maritieme en logistieke sectoren zullen er wellicht meer tarieven komen.
Tenslotte heeft de regering Biden druk uitgeoefend op buurland Mexico om China te verbieden diens metaalproducten van daaruit indirect aan de Verenigde Staten te verkopen.
Overweldigende concurrentiekracht
Volgens de VS kampt China met een overcapaciteit en wordt de wereldmarkt overspoeld door goedkope Chinese EV’s, zonnepanelen en andere groene-energieproducten. China kan goedkoper produceren omwille van overheidssubsidies. Dat veroorzaakt oneerlijke concurrentie en schaadt de bedrijven en de werknemers in de VS.
Deze redenering wordt in zekere mate ook door de Europese Commissie gevolgd, en ook door onze mainstream media overgenomen.
Maar de aantijgingen slaan nergens op. De pot verwijt de ketel: zowel de VS als Europa subsidiëren hun groene energieproductie. Bovendien is er van overcapaciteit geen sprake. Als we de klimaatdoelstellingen willen halen zal er nog veel meer en sneller geproduceerd moeten worden dan vandaag het geval is. Er is met andere woorden eerder sprake van ondercapaciteit dan overcapaciteit.
Het punt is dat China op het vlak van groene energie veel eerder begonnen is dan de rest van de wereld, dat het land over een enorme schaal beschikt en – wellicht nog het belangrijkste – dat er een zeer doeltreffende economische politiek gevoerd wordt. (Meer daarover vind je hier.)
China heeft een grote voorsprong weten uit te bouwen waardoor zijn concurrentiekracht overweldigend is.
Omwille van die drie redenen heeft China een grote voorsprong weten uit te bouwen waardoor zijn concurrentiekracht overweldigend is. Dat is noch het gevolg van goedkope arbeidskrachten noch van oneigenlijke subsidiëring.
Verkiezingskoorts en meer
Omwille van de reeds bestaande invoertarieven heeft de auto-industrie in de VS overigens nauwelijks last van Chinese stekkerwagens: amper 2 procent van de import van EV’s is afkomstig uit China. De nieuwe invoertarieven van Biden hebben dan ook in de eerste plaats politieke motieven.
We zitten in volle kiescampagne en met deze maatregelen wil Biden een signaal geven aan de kiezers van de zwaar gehavende rust belt[1] dat hij alles in het werk stelt om Amerikaanse banen te beschermen. Hij wordt hierdoor opgestookt door zijn tegenkandidaat, Trump. Die beschuldigde Biden ervan te langzaam te handelen en niet ver genoeg te gaan.
Geen van beide kandidaten wil zwak overkomen ten opzichte van China, waardoor er een opbod ontstaat tussen twee presidentiële rivalen die willen laten zien wie van hen – gezien de toenemende Chinese productiekracht – de meest agressieve beschermer is van Amerikaanse jobs.
Maar het gaat verder dan verkiezingskoorts. Over de agressieve aanpak ten opzichte van China bestaat er over de twee partijen heen een consensus. Beide partijen zijn bang dat het zo door blijft gaan, de VS zijn suprematie zal kwijtspelen, zowel economisch als technologisch, iets wat ze koste wat het kost willen vermijden.
In een speech zei Jake Sullivan, de nationale veiligheidsadviseur van de VS, dat zijn regering de capaciteiten van China wil belemmeren op het gebied van “fundamentele technologieën”, zoals kunstmatige intelligentie, biotechnologie en schone energie, om de VS in staat te stellen een zo groot mogelijke voorsprong te behouden op het gebied van de klimaatverandering. De Republikeinse partij is het daar volledig mee eens.
En Europa?
In die economische oorlog probeert Washington de westerse bondgenoten mee te sleuren. Maar dat is niet evident. De westerse economieën zijn fel verweven met die van China en op heel wat vlakken heeft het Westen China meer nodig dan omgekeerd. Zo bijvoorbeeld kan Europa zijn klimaatdoelstellingen zonder China onmogelijk verwezenlijken.
De kosten van een handelsoorlog kunnen ook heel erg oplopen. Zonder de goedkope export en productie vanuit China zal er aanzienlijke inflatiedruk ontstaan in de geïndustrialiseerde landen, zeker in het licht van de overschakeling op schonere technologieën.
Een handelsoorlog met China zal onvermijdelijk leiden tot vergeldingsmaatregelen. Los van mogelijk grote financiële verliezen door verlies aan export naar China, beschikt het land ook over essentiële goederen waar wij sterk van afhankelijk zijn.
Europa staat op een belangrijk kruispunt in de geschiedenis: de VS slaafs volgen of een eigen autonome koers varen.
De hele vraag is of Europa zich laat meeslepen in deze nieuwe Koude Oorlogslogica en zo in zijn eigen voet zal schieten. Economisch gezien is Europa meer afhankelijk van China dan de VS. Zo is bijvoorbeeld China de grootste handelspartner van Duitsland en een cruciale markt voor Duitse industriële bedrijven. Het zwaartepunt van de wereldeconomie verschuift steeds verder naar Azië, met China als locomotief. Voor Europa zou het zeer onverstandig zijn om die groeidynamiek te missen.
Europa staat op een belangrijk kruispunt in de geschiedenis. Laat het zich op sleeptouw nemen in een destructieve, door de VS op gang gebrachte handelsoorlog. Of slaagt het erin een eigen autonome koers te varen en een constructieve economische relatie op te bouwen met China, op basis van wederzijds voordeel? Er staat veel op het spel.
Lees ook: Waarom doet de Chinese economie het zo goed en waarom is dat een goede zaak?
Bronnen:
– Biden raises tariffs on $18 billion of Chinese imports: EVs, solar panels, batteries and more
– New Biden tariffs on China’s EVs, solar, medical supplies reportedly due Tuesday
– US sharply raises tariffs on Chinese EVs and semiconductor imports
– Joe Biden and Donald Trump battle to prove who can be toughest on China
– Westen pikt oneerlijke subsidies uit China niet langer
– VS verhoogt invoerheffingen Chinese wagens naar 100 procent: “Puur politiek gewin, maar we zullen allemaal verliezen”
– VS beschuldigt China van economische ‘overcapaciteit’
– Biden breidt heffingen tegen China fors uit
Note:
[1] De rust belt of roestgordel is het gebied dat binnen de Verenigde Staten in de twintigste eeuw het zwaartepunt van de (zware) industrie vormde. Door de desindustrialisering, mede als gevolg van het neoliberalisme, is de tewerkstelling er sterk gedaald, met alle sociale gevolgen van dien.
