De wanbetaling van lonen aan migrantenarbeiders in China moet nodig aangepakt. Het probleem beroert de bevolking en de overheid, die koppig naar de beste oplossing blijft zoeken.
De overheid heeft ervoor gezorgd dat vorig jaar meer dan 3,7 miljoen binnenlandse migrantenarbeiders hun achterstallig loon hebben gekregen.
Het goede nieuws
De totale som van de bestreden wanbetalingen bedroeg meer dan 35 miljard yuan (4,7 miljard euro). Tussen 15 november 2016 en 15 januari 2017 heeft de overheid werkgevers nog moeten verplichten 9,2 miljard yuan (1,2 miljard euro) uiteindelijk te betalen aan 766.500 arbeiders. Vorig jaar is de totale som van niet uitbetaalde lonen met 16,7% afgenomen in vergelijking met het jaar daarvoor. Het ministerie van Personeelszaken en Sociale Zekerheid heeft deze week de bovenstaande resultaten bekendgemaakt. Dat gebeurde bij monde van Wang Cheng, hoofd van het departement werkzekerheid en Lu Aihong, een woordvoerder tijdens een persconferentie. Tot zover het goede nieuws.
Wantoestanden
Het probleem van de wanbetalingen van lonen aan binnenlandse migranten werkers, dat al jaren aansleept, blijft echter reusachtig. De overheid erkent dat en vindt dat er hardnekkig naar oplossingen moet worden verder gezocht. Qiu Xiaoping, een adjunctminister van het ministerie van Personeelszaken en Sociale Zekerheid had een video-interview op people.com.cn, de Chineestalige website van de People’s Daily, het blad van de communistische partij. Qiu benadrukte uiteraard de inspanningen van zijn dienst. Er zijn inspecties in arbeidsintensieve sectoren over het hele land. Lokale overheden hebben opdracht gekregen ambtenaren op pad te sturen om informatie te verzamelen over de wantoestanden, vooral in de bouw.
Voor hen geen Lentefeest?
De wanbetaling van lonen krijgt extra aandacht in deze tijd van het jaar. Voor het Lentefeest (het Chinese Nieuwjaar) dat dit jaar op 28 januari valt hebben veel binnenlandse migranten het geld hard nodig om hun familie te kunnen bezoeken. Het medeleven van medeburgers dat in het algemeen toeneemt, wordt rond het familiefeest nog sterker. Dat laat de druk op de overheid, om de kwestie aan te pakken, toenemen.
Wanhoop
Wang Cheng, het eerder genoemde hoofd van het departement werkzekerheid, geeft toe dat er nog een levensgroot probleem is. Vooral in de bouw is het een gangbare praktijk om migrantenarbeiders tijdelijk maar een klein deel van hun maandsalaris uit te betalen, net genoeg om van te leven. De rest krijgen ze dan als het project klaar is, of vlak voor het Lentefeest, of onvolledig, of niet. Dat leidt tot wanhopige protesten zoals van de vrouw die in december in Hubei actie voerde in een metrostation. Het heeft af en toe zelfs tragische gevolgen. Zo heeft wanbetaling waarschijnlijk bijgedragen aan de zelfmoord van een bouwvakker in Anhui, in oktober.
Medeleven
Wanbetaling van lonen is een van de meest schrijnende kanten van de oneerlijke behandeling waarvan de 270 miljoen Chinese migrantenarbeiders vaak het slachtoffer zijn. De migranten zelf, gewone medeburgers en intellectuelen verzetten zich meer en meer tegen die discriminatie, in woord en daad. De Chinese Academy of Social Sciences (CASS), de belangrijke denktank van de regering, hield er in december een forum over. Een ngo, de Beijing Practitioner Cultural Development and Research Center for Migrant Workers, geeft de migranten scholing over hun rechten en hoe ervoor op te komen. Die organisatie heeft met groot succes een poëziefestival gehouden voor arbeiders met literair talent die in soms bittere gedichten over hun leven getuigen.
Vrije vakbonden?
Op welke manier kan er sneller en grondig een einde komen aan de wantoestanden van de wanbetalingen? Voor sommige Chinezen is het heel simpel: vrije vakbonden. Om politieke redenen weigert de overheid dat toe te staan. Zogenaamde vrije vakbonden zijn een magneet voor krachten die de opstandigheid van arbeiders willen misbruiken voor een anticommunistische agenda. Niet zelden krijgen ze financiële en ideologische steun van buitenlandse supporters.
Chaos
De staat en zijn maatschappelijke bondgenoten zijn van mening dat in China zelf, onder leiding van de overheid, de nodige antwoorden kunnen worden gevonden. Daarbij willen zij rekening houden met uiteenlopende belangen en de reële situatie in China. Volgens Wang Cheng, van het ministerie, moet er een einde komen aan de chaos in de bouwsector. Bouwprojecten worden vele malen aan verschillende onderaannemers uitbesteed. Uiteindelijk zijn de winstmarges te klein en zeggen ze tegen hun arbeiders ‘ik kan je niet betalen’.
Hardere aanpak nodig
Daarbij komt dat de wettelijk voorziene straffen overtreders te weinig afschrikken. Sinds 2011 is door een hervorming van de strafwet wanbetaling tot een misdaad verklaard, waarop boetes en gevangenisstraf staan. De boetes zijn echter te laag en werkgevers ontlopen, dank zij de ingreep van sommige lagere rechtbanken, hun straf. Zodra ze hun arbeider zijn loon hebben betaald worden ze vaak vrijgelaten. Shenzhen gaf vorig jaar dan wel het goede voorbeeld met een strafcampagne waarbij de stad 50 wanbetalers liet vastzetten. Dat blijft blijkbaar een uitzondering.
Toch weer: de hukou
De hoge functionarissen en experts op het gebied van arbeid en sociale zekerheid van CASS zien het meest in de hervorming van de hukou (de registratie). Werknemers afkomstig van het platteland blijven in hun dorp geregistreerd en kunnen niet genieten van onderwijs, gezondheidszorg en sociale zekerheid in de steden waar zij zijn gaan werken. Ook wanbetaling zou beter worden bestreden als de arbeiders in de stad waren geregistreerd. De steden worstelen met de kosten die de massale toekenning van stedelijke hukou’s meebrengt. Cai Fang, een arbeidseconoom en de ondervoorzitter van CASS, vindt dat de stadsregeringen en andere lokale overheden niet langer moeten treuzelen. ‘De hervorming van de registratie brengt de economische groei niet in gevaar’, zegt Cai, maar ze zal de arbeidsparticipatie en de koopkracht van de arbeiders enorm laten stijgen. De voordelen zullen direct merkbaar zijn.’
China Daily, South China Morning Post, Sixthtone.com
