Overpeinzingen van een Nederlandse Beijinger*
disclaimer
Als kind dat opgroeide in Nederland, hield ik van kaarten (en dat doe ik nog steeds). Traditioneel hadden we de wereldkaart in onze school (en in mijn kamer) met Europa als het centrum van de wereld. Naar het westen toe keken wij naar een ‘dynamische nieuwe wereld’, oostwaarts naar een ‘mystieke oosterse wereld’, en we leerden ‘medelijden met de arme mensen’ als we naar het zuiden keken. Het uitgebreide onderzoek, de studies, de analyses en de opinies over de wereld die in de afgelopen decennia in Europa en de Verenigde Staten zijn geproduceerd, zowel economisch, politiek, cultureel als sociaal, waren de dominante westerse perspectieven die naar voren werden gebracht.
Maar wat dacht u van een kaart met Azië in het centrum van de wereld?
Met Azië centraal gelegen, daagt de kaart die traditionele opvattingen uit in termen van geografie, geschiedenis, economie, cultuur of menselijkheid. En een dergelijke kaart leidt beslist tot veel meer studie en onderzoek vanuit verschillende invalshoeken en bronnen.
Ten eerste wonen er meer mensen in het centrum van deze kaart dan in de rest van de wereld (met China in het noorden, Japan in het westen, Pakistan in het oosten en Indonesië in het zuiden).
Er zijn duizenden geldige en waardevolle redenen om de wereld vanuit een andere hoek te bestuderen en te bekijken, of het nu om cultuur, economie, politiek of geschiedenis gaat. In het licht van de huidige negatieve spiraal van geopolitieke ontwikkelingen, met name met betrekking tot de Russisch-Oekraïense oorlog in Europa en het groeiende conflict tussen de Verenigde Staten (met bondgenoten) en China, staan de ’centra van de wereld’ op een kruispunt wat betreft hun verwevenheid en vooruitzichten op verdere interactie.
Twee visies op de wereld
De Russisch-Oekraïense oorlog heeft 2 sterke geopolitieke denkrichtingen geactiveerd; de eerste, die van Europa en de VS uitgaat, draait om ‘aan wiens kant je staat’, en verdeelt de wereld in 2. Deze koers wordt aan de hele wereld opgedrongen, wat heeft geleid tot een tegenbeweging: de opgang van die andere denkrichting. Er is namelijk een groeiend gevoel van assertiviteit en zelfbewustzijn in andere centra van de wereld dat ‘dit niet onze oorlog is’.
Een recent treffend voorbeeld van dit tweede toenemende gevoel was het antwoord van de Indiase minister van Buitenlandse Zaken S. Jaishankar op een vraag over het officiële standpunt van India ten aanzien van het conflict in Oekraïne (op 2 juni tijdens het Globsec 2022-forum in Slowakije);
‘Europa moet boven de mentaliteit uitstijgen dat de problemen van Europa de problemen van de wereld zijn, maar dat de problemen van de wereld niet de problemen van Europa zijn. India neemt geen afwachtende houding aan en heeft het recht om zijn eigen keuzes te maken als het gaat om buitenlands beleid, in plaats van de kant van andere landen te kiezen.’
Mikpunt China
Met betrekking tot het groeiende conflict tussen de VS (en hun bondgenoten) en China, werd de term om China als ‘assertief’ te bestempelen aangescherpt tot ‘agressief’ tijdens de recente Shangri-La Dialoog in Singapore. De NAVO heeft tijdens zijn top van vorige week China officieel bestempeld als een potentiële bedreiging van zijn veiligheid. Zelfs nu de NAVO zelf duidelijke signalen geeft dat ze haar invloed wil uitbreiden richting Azië, door o.a. de Japanse premier voor de top uit te nodigen.
Terugkomend op de wereldkaart met het meestbevolkte centrum in het midden, hoe moet Azië reageren op alle moeite die wordt gedaan om verdelingen en militaire allianties tot stand te brengen? Hoe bovendien om te gaan met het door de VS geleide westerse anti-China-beleid en anti-China-verhaal?
Kent u de ASEAN-methode?
In tegenstelling tot de VS en Europa hebben Aziatische landen de afgelopen 40 jaar vrede, vriendschap, samenwerking en welvaart bereikt zonder onderworpen te zijn aan enige grote macht of ideologie. Azië is zeker geen regio vrij van conflicten en humanitaire rampen, maar al tientallen jaren heeft geen enkel Aziatisch land grote oorlogen gevoerd met anderen in de regio of waar dan ook in de wereld. Vanuit Aziatisch perspectief zou dit kunnen te danken zijn aan de beleidscultuur van musyawarah en mufakat‘ (Indonesische termen voor ‘overleg en consensus’), in het algemeen aangeduid als de ‘ASEAN-methode’, omdat ze werd geïmplementeerd bij de oprichting van ASEAN in 1967. Een ander cruciaal ASEAN-beleid van bij de oprichting al, was non-interventie (afgekeurd in het Westen waar men liever een beleid heeft dat staten aanmoedigt om elkaar te bekritiseren over mensenrechten, politiek enz.). Een derde belangrijke vorm van beleid was (en is) het opbouwen van intensieve netwerken van overleg en handel.
De ASEAN-manier heeft zijn wortels in de Aziatische cultuur en we zien andere soortgelijke voorbeelden van gezamenlijke beleidsvorming in Azië, zoals de verklaring van de Bandung-conferentie in 1955, deels gebaseerd op de vijf principes van vreedzame co-existentie, uitgewerkt in onderhandelingen tussen India en China in 1954.
Van Singapore tot Indonesië
Tijdens de dialoog van vorige maand in Singapore benadrukte de Singaporese minister van Defensie Ng Eng Hen de noodzaak om ‘de juiste lessen te trekken uit Oekraïne’ om het uitbreken van een gewapend conflict in Azië te voorkomen. ‘Landen in de regio zijn divers en onderling afhankelijk – de ideologische strijd tussen autocratie en democratie is geen kernprobleem in Azië.’
In een toespraak met de titel ‘Geopolitieke concurrentie in een multipolaire regio beheren’, zei de Indonesische minister van Defensie Prabowo Subianto dat de ‘gemeenschappelijke ervaring van Azië om een continent te zijn dat gedomineerd werd, tot slaaf gemaakt en uitgebuit, heeft ons nu gedwongen om te streven naar het creëren van een vreedzame omgeving, een van vriendschap’ en om uitdagingen op de ‘Aziatische manier’ op te lossen, wat veel stof tot nadenken lijkt te bieden.
Ook al zijn er conflicten en problemen in de regio of daarbuiten, het streven en de retoriek van verdeeldheid en oorlogszucht hebben geen plaats in Azië.
Eenvoudig gezegd: geen oorlog in Azië!
*Gordon Dumoulin plaatste, vanuit zijn woonplaats Beijing, deze waarneming en overpeinzing op zijn Blog 5iZ
https://www.5iz-china.com/post/what-is-the-center-of-the-world
(UPD) Gordon meldt verder: “Ik zag gisteravond (11 juli) een seminar met Kishore Mahbubani voor de launch van zijn nieuwe boek en hij vertelde soortgelijke geluiden van vrede en de Aziatische cultuur voor beleidsvorming. Een van mijn favoriete opiniemakers van deze tijd.
Zie de link naar de seminar hier” : https://www.youtube.com/watch?v=Y3RYeyKIVHg&t=4798s
