De Chinese internetcensuur zorgt voor veel discussie. Een recente richtlijn van het Opperste Gerechtshof over de interpretatie van wat strafbaar is en wat niet doet heel wat stof opwaaien.
Media maken gewag van het recentelijk ondervragen of vastzetten van bloggers wegens verspreiden van onjuiste geruchten of opruiing. In augustus zijn in Beijing twee bloggers die bekend stonden voor het verspreiden van geruchten, gearresteerd. In de provincie Hubei zijn recentelijk honderden bloggers beboet in 135 gevallen van valse geruchten; vijf daarvan zijn aangehouden. Charles Xue, een bekende Chinees-Amerikaanse blogger is opgepakt wegens prostitutie, wat vermoedelijk een voorwendsel is.
Sommigen leggen een band tussen deze gebeurtenissen en een speech van partijvoorzitter Xi jinping vorige maand waarin hij opriep tot meer ideologische waakzaamheid en daaropvolgende editorialen in kranten zoals het Volksdagblad, waarin opgeroepen werd de ideologische strijd sterker te voeren op het internet. We lezen er ondermeer: “’meer persoonlijke vrijheid’ betekent niet dat men alle redelijkheid kan laten varen, en ‘meer diversiteit aanvaarden’ betekent niet dat we de waarheid en de feiten zomaar overboord kunnen gooien. ”
In een recent editoriaal klaagde de Xinhua-voorzitter ook de rol van sommige buitenlandse media in China aan: “Sommige Westerse krachten en sommige media willen van geen welvarend socialistisch China weten en schieten op ons de pijlen van verwestering, separatisme en een ‘kleurenrevolutie’ af.”
Het Chinese gerecht wil blijkbaar met de nieuwe regel meer duidelijkheid en rechtszekerheid schaffen. Volgens de nieuwe regels zijn leugenachtige geruchten of lasterlijke beweringen die meer dan 5.000 keer gelezen worden of 500 keer overgenomen worden ernstige misdrijven. Straffen kunnen tot drie jaar gevangenis gaan. Op een persconferentie gaf een woordvoerder van het gerecht ook uitleg over wat moet beschouwd worden als laster, afpersing, zware schade toebrengen aan het nationale belang, en verstoren van de openbare orde. Ook het tegen geld verwijderen van berichten op het internet is strafbaar en wie daardoor meer dan 20.000 yuan verdient begaat een ernstig misdrijf. Op de persconferentie bleek ook dat klokkenluiders verder aangemoedigd worden. Wie bijvoorbeeld een corrupte ambtenaar aanklaagt en daarbij zonder kwade bedoelingen foute informatie geeft, hoeft niets te vrezen.
De Chinese media reageren over het algemeen positief op de maatregelen om leugenachtige beweringen van het internet te weren, maar vragen zich af of de nieuwe regel niet zal misbruikt worden tegen klokkenluiders en personen met liberale opvattingen. Zo verwijst The Guangzhou Daily naar het geval van journalist Luo Changping van het blad Caijing. Die werd eerst bedreigd met een proces wegens laster over zijn vroegere baas Liu Tienan, maar werd uiteindelijk erkend als klokkenluider. Het blad benadrukt dat online klokkenluiders moeten beschermd en aangemoedigd worden. The Beijing News vraagt ook dat er een duidelijk onderscheid komt tussen leugens en laster enerzijds, en eenvoudige vergissingen anderzijds. Het recht van de burgers om de overheid te controleren moet beschermd worden, aldus nog het blad.
Op de website van de Amerikaanse NPR vinden we een interessante analyse van de Chinese censuur, met uitspraken van een zekere King, een sociale wetenschapper aan Harvard University. Die heeft twee studies over het onderwerp gemaakt, een formele waarbij hij miljoenen Chinese internetberichten analyseerde en een geheime. King stelt dat de Chinese internetcensuur selectief is. Miljoenen Chinezen praten dagelijks over miljoenen onderwerpen, zonder censuur. Uit zijn studies blijkt dat in tegenstelling tot wat populaire media laten uitschijnen, uiterst scherpe kritiek op de Chinese leiders en de Chinese politiek toegelaten is. Censoren verwijderen alleen systematisch alles wat mensen oproept om fysisch in actie te komen om hun ongenoegen te uiten. Het doel van de censoren is te vermijden dat het internet gebruikt wordt om ongecontroleerde collectieve acties te organiseren, zelfs als die niet tegen de regering gericht zijn; de Chinese leiders zijn de protesten van 1989 niet vergeten. Het toelaten van kritiek echter geeft de overheid een goede barometer van de gevoelens die bij het publiek leven. Het laat ook toe lokale leiders die zware fouten begaan rapper te ontmaskeren en actie te nemen. King geeft enkele voorbeelden: een protest van een moeder krijgt veel steun op het internet, en dat blijft ongemoeid; een blogger die geruchten verspreid over kernstraling en daardoor een nationale run op keukenzout veroorzaakt, wordt gecensureerd.
Opmerkelijk, King deed ook geheim onderzoek. Zo plaatsten hij en zijn collega’s onder valse identiteiten provocerende berichten op het internet om te zien hoe de censuur zou werken. Ze startten zelfs in China een eigen mediasite op en kregen daarbij expliciete richtlijnen van de overheid over wat niet mocht gepubliceerd worden.
Bronnen: BBC, CNTV, Caijing, NPR, Xinhua
Bekijk hier de video van de persconferentie van het Hooggerechtshof
