In Beijing werd van 5 tot 13 maart de jaarlijkse plenaire vergadering gehouden van het Nationale Volkscongres (NVC), het Chinese parlement. In onze media wordt dat nog steeds afgedaan als een ritueel. De geringe belangstelling ging in de eerste plaats naar wat Wen Jiabao heeft laten doorschemeren over verdere economische plannen.
Heel even was er aandacht voor het werkrapport van Wu Bangguo, de voorzitter van het NVC en een topman van de CPC. Hij legde de nadruk op de voordelen van het politieke systeem in China. Wu Bangguo zette ook de verschillen met de parlementaire democratie op een rijtje. In onze media kwam alleen dat laatste aspect aan bod en natuurlijk de ‘boude’ voorspelling dat China nooit het westerse systeem zou overnemen.
Over het politieke stelsel van een land valt meer te vertellen dan in hoeverre het aan onze westerse eisen voldoet. Daarom is het de moeite waard kennis te nemen van alles wat Wu Bangguo heeft gezegd, ook de positieve dingen, en van wat er in de marge van zijn toespraak in de Chinese pers is verschenen.
De leidende rol van de CPC
De voorzitter van het NVC maakte duidelijk dat de CPC de hoofdrol heeft en houdt in het Chinese bestel, met uitspraken zoals: “De politieke koers wordt bepaald door de CPC. De partij moet hierbij de belangen van het volk verdedigen, rekening houden met de opinies die leven onder de bevolking en de wetten naleven. De leidinggevende positie van de CPC is essentieel.
Via een wettelijke regeling moet de staat de doelstellingen van de partij realiseren. De partij kiest de geschikte personen voor leidinggevende functies.
China heeft een meerpartijensysteem, met een specifiek karakter: 8 andere partijen geven adviezen waar de CPC rekening mee moet houden en hun vertegenwoordigers hebben ook leidinggevende functies in de staat. Maar er is geen sprake van partijen die elkaar afwisselen in de regering, zoals in het Westen.”
Eén partij houdt dus het monopolie van de macht, maar het is een organisatie die de pretentie heeft de meerderheid, de arbeiders en de boeren, te vertegenwoordigen en hun belangen op de voorgrond te plaatsen. Wat sommige critici van hier ten onrechte negeren is dat de CPC zich echt wel inspant om brede lagen van de bevolking te raadplegen en dat ze zich in elk geval niet door het bedrijfsleven de wet laat voorschrijven. Dat laatste is iets waar onze politieke partijen, die vaak als dienstverlenend bedrijf fungeren voor het kapitaal, hun Chinese tegenhanger om kunnen benijden.
Collectieve machtsuitoefening
Wu herinnerde de parlementsleden, maar ook de buitenwereld aan het collectieve karakter van het systeem: Congresleden zetelen niet als vertegenwoordiger van verschillende partijen in het parlement. In China vertegenwoordigen de afgevaardigden het hele volk, in het Westen een bepaalde klasse.” (Wij zouden hier wellicht eerder spreken van belangengroepen)
Een achtergrondartikel van het persbureau Xinhua voegde daaraan toe: “de congresleden wonen onder de gewone mensen, blijven nauw met hun verbonden en houden hun baan op het werkterrein waarvoor ze deskundig zijn.”
Wu Bangguo vindt het juist een sterk punt van het bestel dat:
“de volkscongressen, tegelijk wetgevende en uitvoerende organen zijn. Regering en gerecht op elk niveau zijn aan de volkscongressen van datzelfde niveau verantwoording verschuldigd. Er is dus geen scheiding der machten of een systeem met twee kamers van volksvertegenwoordigers.”
Een zaak als die van Fortis waarbij regering en gerecht elkaar dwarsbomen terwijl het parlement machteloos toekijkt, zal dus in de Volksrepubliek niet gauw voorkomen.
Volksvertegenwoordiging en verkiezingen zijn ook Chinees
Dat er in de Volksrepubliek geen verkiezingen worden gehouden of dat er geen volksvertegenwoordiging zou zijn, is een karikatuur. Ook daar wees Wu nog eens op met: “ In districten en gemeenten verkiezen de burgers rechtstreeks hun vertegenwoordigers in het volkscongres van het laagste niveau. Vervolgens verkiezen de volkscongressen hun vertegenwoordigers in het volkscongres van het niveau daarboven.”
Wat niet wil zeggen dat die rechtstreekse verkiezingen in dorpen en steden al perfect verlopen of dat er geen behoefte bestaat om van het systeem van getrapte verkiezingen af te stappen en ook de vertegenwoordigingen op hogere niveaus direct te laten verkiezen. Er wordt op dit terrein druk geëxperimenteerd en politicologen en academici bestuderen de mogelijkheden zelfs samen met buitenlandse instituten zoals het Amerikaanse Carter Center (zie hun gezamenlijke website http://www.chinaelections.net/index.asp).
Toenemende inspraak
Wu toonde zich tevreden over het succes van maatregelen om de inspraak van het publiek te bevorderen met de woorden: “Er is steeds meer directe communicatie met de bevolking. Alle wetsontwerpen zullen voortaan in principe via de internetsite www.npc.gov.cn worden publiek gemaakt; de bevolking kan via het internet daarop reageren.. De belangrijkste ontwerpen komen ook in de grote landelijke officiële media. Het is de bedoeling om de mening van de bevolking te vragen en dat moet de normale gang van zaken worden.”
Inderdaad, honderdduizenden burgers hebben gebruik gemaakt van de gelegenheden tot inspraak bij het opstellen van de wet op de arbeidscontracten, het plannen van een grote hervorming in de gezondheidszorg en de onderwijsplannen voor het volgende decennium. Eerst was dit spectaculair en nieuw, maar de Chinezen hebben de smaak van deze politieke televoting duidelijk te pakken.
Het grootste gewicht blijft allicht toegekend aan de deskundigen die samenkomen in het Nationale Volkscongres. “Een belangrijke functie van de plenaire vergadering is het naar voren brengen van voorstellen.
Zo deden de afgevaardigden vorig jaar 6.279 suggesties en wezen ze op 4.489 problemen. Bijna drie vierde daarvan werden gevolgd of kregen een oplossing.”
Het systeem werkt
In de VS roept de president op om over de partijpolitieke grenzen heen de crisis aan te pakken. In Europa hoor je dit ook: allemaal samen om de economie te redden. Eigenlijk niet zo verwonderlijk, want voor de meeste partijen is “het kapitalisme het enige systeem dat werkt”.
In China zet het parlement, onder de leiding van de CPC, zich volgens Wu Bangguo altijd al in voor “de economische, politiek, culturele en sociale ontwikkeling van de hele maatschappij”. Maar natuurlijk is er een essentieel verschil. Wu houdt vast aan de visie dat het in de Volksrepubliek om een socialistische ontwikkeling (op zijn Chinees) gaat en hij constateert dat het grote voordeel van het Chinese systeem is dat het met het belang van het hele volk voor ogen “alle beschikbare middelen kan verzamelen en inzetten, de nodige maatregelen nemen en taken delegeren (bijvoorbeeld: de hulpverlening na de grote aardbeving in Sichuan), inspecties uit kan voeren en de wetgeving verbeteren en nieuwe wetten aannemen (bijvoorbeeld: de wet op de voedselveiligheid).
In zijn werkrapport noemt hij concreet: “de verdere economische ontwikkeling en de reactie op economische problemen, een gepaste aanpak van de rampen (de sneeuwstormen en de aardbevingen van 2008) en van de heropbouw daarna of van zaken die de volksgezondheid aangaan (het melamineschandaal).
Inspiratie, geen imitatie
Wu Bangguo stelt ten slotte ondubbelzinnig: “Het NVC heeft regelmatig contact met volksvertegenwoordigingen en politici uit andere politieke systemen. China wil leren van andere politieke systemen en culturen, maar ze niet imiteren.”
Toch een enigszins ander verhaal dan het dogmatische afwijzen van het democratisch idealen waarvan de parlementsvoorzitter door onze media wordt beticht.
Sinds 1978 heeft China zich op economisch vlak wel laten inspireren door het kapitalisme, maar het land heeft dat stelsel nooit echt overgenomen. Wie zou dat de Chinezen op dit moment kwalijk kunnen nemen?
Misschien lukt het hun ook om met waardevolle elementen uit andere vormen van democratie hun “socialistische democratie met Chinese kenmerken” te verrijken.
Bronnen http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/09/content_10973660.htm
http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/09/content_10979141.htm
http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/09/content_10978295.htm
http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/09/content_10975225.htm
http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/09/content_10975576.htm
