De Britse kolonie Hongkong had een apart statuut als lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). In 2020 zette de VS die regeling om geopolitieke redenen op de helling.
Bij de teruggave van Hongkong aan China in 1997 is beslist het aparte statuut van de regio bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) te behouden. Goederen uit Hongkong vallen in de internationale handel niet onder hetzelfde regime als goederen uit de Chinese Volksrepubliek. Dat geldt zo volgens WTO-regels maar ook volgens de Amerikaanse Hongkong Policy Act van 1992.
In 2020 zette de VS die regeling echter op de helling om Hongkong te treffen vanwege de reactie op een jaar van onrust door de regionale en nationale regeringen. Sinds november 2020 wordt alles wat uit Hongkong komt beschouwd als afkomstig uit China. Bijgevolg zijn de invoertarieven en -beperkingen op Chinese goederen die in de VS gelden nu ook van toepassing op goederen uit Hongkong. Goederen die toch nog de vermelding ‘Made in Hongkong’ dragen krijgen automatisch een boete van 10%.
Tussenkomst WTO
De regering van Hongkong betwist de wettelijkheid van deze maatregel. Op 3 november heeft ze aan de WTO gevraagd hierover een overlegprocedure met de VS te starten. Deze procedure moet binnen de twee maanden resultaat geven.
Maar de VS weigerde te onderhandelen. Daarop heeft Hongkong in januari de volgende stap gezet: een verzoek aan de WTO om een arbitragepanel op te zetten dat moet oordelen wie gelijk heeft. De VS heeft op 25 januari een veto uitgesproken tegen deze procedure. De datum is belangrijk: er is intussen in de VS een nieuwe president en een nieuwe regering aangetreden. Het was het eerste WTO-dispuut waarover ze zich moest uitspreken.
Hongkong heeft volgens de regels van de WTO na een wachttijd van een maand een nieuw verzoek ingediend, dat de VS niet meer kon blokkeren. De WTO heeft op 22 febru ari het verzoek van Hongkong aangenomen en zal de arbitrageprocedure opstarten. Al dertien landen hebben aangekondigd dat ze de procedure willen bijwonen als derde partij, wat door de Chinese media gezien wordt als steun aan de regels van het multilaterale handelssysteem en de rechten van de kleinere leden van de WTO.
Toch onderhandelingen?
De Chinese en Hongkong pers toont zich bij de aanvang van de procedure zegezeker. De westerse media zwijgen voorlopig. Volgens Chinese experst is het voor de VS zo goed als onmogelijk om aan te tonen dat Hongkong geen apart douaneterritorium is.
Een uitspraak van het arbitragepanel kan wel enkele jaren duren. Bovendien werd onder president Trump de WTO feitelijk lamgelegd doordat zijn regering weigerde nieuwe rechters te benoemen voor het hof van beroep, zodat een verliezende partij de zaak daar altijd kan laten doodlopen. Op de vergadering van 25 januari heeft de vertegenwoordiger van de regering Biden geen wijziging in die houding aangekondigd en opnieuw geweigerd een voorstel om nieuwe rechters te benoemen goed te keuren.
Zelfs indien het tot een finale veroordeling komt dan kan die VS die nog altijd brutaal negeren en voorrang geven aan eigen wetgeving die specifiek tegen Hongkong gericht is. De meeste waarnemers verwachten dat dit dossier deel zal uitmaken van bredere onderhandelingen over de relaties tussen de VS en China. Door de waarschijnlijk gunstige WTO-procedure komt Hongkong daarbij in een sterkere positie te staan.
Bronnen: WTO; South China Morning Post, Reuters, Global Times
