De West-Europese pers is in haar berichtgeving over Beijing altijd erg kritisch geweest. Onderwerpen als ‘mensenrechten’, ‘politieke onderdrukking’, en de ‘gevaarlijke invloed’ van China op de wereldpolitiek mochten in geen enkel artikel ontbreken.Toch heeft het er In de nieuwe veiligheidscontext waarin Europa’s traditionele Atlantische zekerheden wegvallen, de schijn van dat de West-Europese pers een mildere toon aanslaat tegenover China.
Een opinie van Jan Reyniers
De BBC (British Broadcasting Corporation) wordt vaak gezien als een van de meest gerespecteerde en invloedrijke nieuwsorganisaties ter wereld, en zeker binnen de West-Europese pers. De Londense instelling wordt geprezen om zijn onafhankelijkheid, diepgang, bereik en reputatie. Toch besteedde BBC Media Action1 herhaaldelijk erg ongenuanceerd aandacht aan de Oeigoeren in de regio Xinjiang. De Britse site beschuldigde China zelfs van genocide en misdaden tegen de menselijkheid.
De BBC Media Action bracht ook veelvuldig verslag uit over de ontwikkelingen in de voormalige Britse kroonkolonie Hongkong, vooral dan sinds de invoering van de nationale veiligheidswet in 2020. De website bekritiseerde de Chinese regering daaarbij (vaak kort door de bocht) voor wat hij omschreef als het “onderdrukken van de democratische vrijheden”.
Ook over de oorsprong van het COVID-19-virus berichtt BBC Media Action uitvoerig, met inbegrip van speculaties dat het virus ontsnapte uit een laboratorium in Wuhan. We kunnen het lijstje nog uitvoeriger maken door er thema’s aan toe te voegen als censuur, Tibet, de Chinese aanwezigheid in Afrika,…
Kortom, je kon BBC Media Action tot voor kort eigenlijk een beetje zien als de voorhoede van het anti-Chinasentiment. Onderwerpen die met de Aziatische grootmacht te maken hadden, konden altijd op stevige kritiek rekenen. Zelfs als de openingszinnen positief waren, volgde er altijd wel de een of andere sneer.
Vandaag lijkt het er echter op dat de journalistieke wind op de Britse perssite uit een andere wind waait. Zo besteedt BBC Media Action plots aandacht aan de commercieel erg succesvolle Chinese film Ne Zha, aan China’s technologische ontwikkelingen en Beijings respectvolle diplomatie. Het gekende sarcastische toontje dat reportages over het land steevast begeleidde, lijkt helemaal weggevallen.
Toonwissel omdat het almaar moeilijker wordt Chinese successen te ontkennen
De wisseling van toon is zo opvallend dat Chinese internauten zich de vraag stellen wat er in godsnaam gaande is. De positievere berichtgeving van BBC Media Action over China zou wel eens te wijten kunnen zijn aan het opdoeken van… USAID. Dat berichtte de site zelf op 4 februari: ‘Net als veel internationale ontwikkelingsorganisaties is BBC Media Action getroffen door de tijdelijke pauze in de Amerikaanse overheidsfinanciering, die in 2023-24 ongeveer 8 procent van onze inkomsten bedroeg.’
De toonwissel is er gekomen omdat het almaar moeilijker wordt de Chinese successen te ontkennen
Lyu Xiang, een onderzoeker aan de Chinese Academie van Sociale Wetenschappen, vraagt zich echter af of de recente positieve berichten een echte verschuiving inleiden van de houding van BBC Media Action ten opzichte van China. Lyu denkt niet dat ‘die verandering enkel het gevolg is (…) van de schrapping de USAID-financiering.’ Volgens hem is de toonwissel er gekomen omdat het nu eenmaal moeilijker wordt de Chinese successen te ontkennen. En, ja, ook het stoere Albion behoort vandaag tot de gefrustreerde West-Europese landen die door hun aloude VS-bondgenoot werden geschoffeerd en zich afvragen of een mildere houding ten opzichte van China geen betere strategische investering zou zijn.
Ook een nieuw geluid in Belgische pers
Ook in eigen land lijkt de pers positiever te gaan staan tegenover China.
In een uitgebreid interview met de voormalige voorzitter van de VN-Veiligheidsraad, Kishore Mahbubani, in Der Spiegel & Knack (17/02) wordt veel aandacht besteed aan de positie van China in de wereld. De topdiplomaat vermoedt dat “Trump China een gouden tijdperk kan bezorgen als hij het zover drijft dat Amerika’s partners zich van de VS afkeren. Geen enkele regeringsleider houdt ervan om aan de telefoon te horen te krijgen wat hij wel of niet mag doen. Dat is hoe Trump zich gedraagt: hij kan irrationeel en onvoorspelbaar zijn. Als Peking daarentegen rationeel en voorspelbaar blijft, zal dat China’s mondiale netwerk versterken, terwijl de invloed van de VS zal afnemen.”
Over de VS-claim op Groenland en Panama zegt Mahbubani: ‘De Chinezen zullen zich wel achter de oren krabben en zich afvragen: wat gebeurt hier? Het waren toch de VS die China keer op keer opriepen zich bij zijn territoriale aanspraken in de Zuid-Chinese Zee aan het internationaal recht te houden? Eigenlijk zou Washington [Beijing] excuses moeten aanbieden.’ Hij voegt er nog aan toe dat ’toen China in 1980 zijn modernisering begon, de gezamenlijke economische output van de Europese Gemeenschap tien keer groter was als die van China. Vandaag staan beide economieën even sterk. En in 2050 zal de Europese economie nog maar half zo groot zijn als die van China.’
Ook VRT-Chinaspecialist Tom Vandeweghe, tot voor kort geen uitblinker in milde standpunten over dat land, suggereert op Linkedin dat een uitgerangeerd Europa ‘diplomatieke moed [moet] tonen en, jawel (dat is nu eenmaal diplomatie) zowel Rusland als China [moet] betrekken bij een alternatieve veiligheidsarchitectuur.’ Even verder in zijn analyse bepleit hij een nieuwe rol voor Europa in een multipolaire wereld door ‘samenwerking met China [te] benutten; China dat trouwens wél vindt dat Europa aan tafel moet zitten.’ Met dat laatste bedoelt hij de Saoedische onderhandelingstafel over vrede in Oekraïne waaraan voorlopig alleen maar plaats is voor Rusland en de VS.
Al bij al hoopvolle ontwikkelingen dus in de West-Europese pers waarin China almaar minder voorgeschoteld wordt als de internationale boeman. Die lijkt voortaan aan de andere oever van de Stille Oceaan te huizen …
Bronnen: Global Times, Knack, Linkedin
1 BBC Media Action, voorheen bekend als de BBC World Service Trust, is de internationale liefdadigheidsinstelling voor ontwikkeling van de BBC, onafhankelijk gefinancierd door externe subsidies en vrijwillige bijdragen.
