Het Chinese parlement heeft een wetsvoorstel bekendgemaakt dat een aantal nieuwe lichte wetsovertredingen definieert. Het gaat om daden die niet expliciet onder de huidige wetgeving vallen. Er zijn veel sceptische reacties van experts en van het publiek omdat de wet te vaag zou zijn en veel interpretatievrijheid geeft aan de politie.
Onder de nieuwe lichte wetsovertredingen vallen evidente gevallen, zoals het frauderen bij examens, piramideschema’s opzetten of op verboden plaatsen drones laten rondvliegen.
Sommige overtredingen zijn meer controversieel, bijvoorbeeld het dragen van kledij of symbolen die ‘de gevoelens van het Chinese publiek kunnen kwetsen’. Juristen waarschuwen dat dit een inbreuk is op de individuele vrijheid en kan leiden tot machtsmisbruik.
Overtredingen kunnen worden gestraft met een verwittiging, een boete of zelfs een korte gevangenisstraf. Voor buitenlandse overtreders kan daar eventueel een uitzetting bijkomen.
Amendement op bestaande wet
Het wetsvoorstel houdt de eerste wijziging in aan de wet betreffende straffen voor inbreuken op de openbare veiligheid die in 2006 van kracht werd. Deze wet bepaalde de straffen voor een aantal lichte overtredingen in voorbereiding op het afschaffen in 2013 van het oude meer arbitraire systeem van ‘heropvoeding door arbeid’
De tekst van de voorgestelde amendementen werd gepubliceerd door de vaste commissie van het parlement en zowel het publiek als experts kunnen er een maand lang commentaar op geven en suggesties doen. In enkele dagen waren er al meer dan 40.000 reacties.
Overwegend kritische bedenkingen van experts
Volgens professor Yu An van de Tsinghua Universiteit, gespecialiseerd in administratief en grondwettelijk recht, zal het amendement toelaten een aantal overtredingen te straffen waarover er nu geen duidelijkheid is, dus dit wetsontwerp zou een stap vooruit zijn. Hij geeft als voorbeeld daden die de veiligheid van het openbaar vervoer in het gedrang brengen.
Maar het wetsontwerp is niet volmaakt. Het bevat enkele te vage bepalingen die tegen de legitieme rechten van de burger kunnen ingaan, terwijl het belangrijke bezorgdheden van het publiek niet echt aanpakt.
Yu citeert de overtreding van de vage kledingnormen, die kan gestraft worden met boetes tot 5.000 yuan (meer dan 600 euro) of een gevangenisstraf van 15 dagen.
Elders staat nog dat personen die voorwerpen maken, verdelen of promoten die ‘schadelijk zijn voor de geest van de Chinese natie of de gevoelens van het Chinese volk’ gelijkaardige straffen kunnen krijgen.
Lao Dongyan, professor recht aan dezelfde universiteit, is radicaler in zijn kritiek. Zij schrijft op Weibo dat de aangepaste wet te vaag is en kan leiden tot machtsmisbruik door de overheid en tot conflicten tussen burgers en politie. De wet zou ook risico’s inhouden voor de rust in de maatschappij. ‘Het is duidelijk overdreven dat de staat zich rechtstreeks bemoeit met de manier waarop mensen zich dagelijks kleden. Nationale geest en patriottische gevoelens zijn culturele en geestelijke zaken die de staat wel kan promoten, maar niet opleggen’.
Ook professor Zhao Hong van de China University of Political Science and Law vreest voor mogelijke overdreven beperkingen van de vrijheid van de burgers.
Hij citeert een op het internet druk besproken voorval van vorig jaar in Suzhou: een vrouw die rondliep in kimono in een Japanse themastraat kreeg het aan de stok met de politie wegens het ‘uitlokken van incidenten’. Met de nieuwe wet zou de vrouw nog weinig verweer hebben tegen de overijverige politiemensen.
Stemmen binnen het parlement en op de sociale media
Ook binnen het parlement zijn er kritische stemmen. Ze wijst Zheng Jianbang, ondervoorzitter van het bureau van het parlement, op het feit dat de wet geen uitzonderingen of lagere straffen voorziet voor overtreders die geldige redenen kunnen inroepen zoals zelfverdediging of noodsituaties. Dit kan leiden tot nodeloos strenge straffen.
Volgens de site ‘What’s on Weibo’ zijn op de sociale media zoals Weibo de opinies verdeeld, maar een meerderheid laat zich kritisch uit over het wetsvoorstel.
In westerse media wordt vooral het artikel over de kledingvoorschriften aangehaald als nog maar eens een voorbeeld van het autoritaire karakter van China. Men kan het ook anders bekijken: alle burgers kunnen gedurende een maand commentaar geven op het wetsvoorstel, en het parlement is verplicht hiermee rekening te houden. In het ‘autoritaire’ China heeft de burger dus blijkbaar inspraak in de wetten die het parlement goedkeurt. De werkelijkheid blijkt genuanceerder dan men wil laten uitschijnen.
Bron: Caixin
