Wie vindt er baat bij?
Deel twee van een commentaar over
Strijd Corruptie: waarheen?
Is de actie tegen corruptie in China een interne machtsstrijd? Een zuivering die uit de hand dreigt te lopen? Of een operatie die aan de bevolking ten goede zal komen? En gaat het dan over iedereen, of 1 specifieke doelgroep?
Er wordt beweerd dat de corruptiebestrijding louter een middel is waarmee een fractie in de CPC, onder leiding van Xi Jinping, alle macht aan zich wil trekken. Cheng Li van de Amerikaanse denktank Brookings Institution vindt dit, voorlopig nog, zeer onwaarschijnlijk en hij relativeert het aspect interne machtsstrijd. Zijn argumentatie is dat de meeste gevallen ‘tijgers’ hebben behoord tot wat hij ziet als Xi’s eigen belangengroep. Ook bespeurt hij genoeg tekenen dat Xi en zijn collega’s het belang van de zuivering voor het overleven van de partij en van de economie beseffen. Vooralsnog zijn geen andere ernstige waarnemers met goede bewijzen van het tegendeel gekomen, ook al blijft een aantal onder hen suggereren dat de strijd tegen corruptie louter de belangen van een groep in de partij dient.
De vrees bestaat verder dat de campagne teveel slachtoffers maakt en dat delen van de politieke klasse zich tegen Xi Jinping & Co. zullen keren. De partij zou zichzelf ondermijnen door kaderleden bang te maken of door hen tegen de haren in te strijken. Af en toe duiken zelfs geruchten op over zelfmoordneigingen of ‘onnatuurlijke overlijdens’ bij kaderleden. Enerzijds is het correct de cijfers over vervolgde en gestrafte overtreders te relativeren: het percentage valt al bij al mee, hoewel de absolute aantallen en de status van de beschuldigden indrukwekkend zijn. Anderzijds is het corruptieprobleem natuurlijk veel ernstiger gebleken dan velen hadden ingeschat. Bovendien is het niet uitgesloten dat bepaalde ingrepen en uitspraken contraproductief werken. Zeker, de partijkaders en overheidsambtenaren moeten het openbaar belang vooropstellen en hun werk goed doen. De campagne is echter zeer intensief en soms lijkt ze gericht tegen de hele ambtenarij. Daar bovenop komen er nog eens plannen om het overheidspersoneel bepaalde verworvenheden af te pakken.
demonstratie van stakende leraren
De hervorming van het pensioenstelsel is een voorbeeld. Met zijn twee snelheden biedt het meer voordelen aan werknemers van de staat dan aan anderen. Aan die oude onrechtvaardigheid juist nu een einde maken is misschien niet zo’n slimme timing. Er zullen ongetwijfeld ambtenaren zijn die genoeg krijgen van het ‘official bashing’ en die passief verzet plegen of ontmoedigd raken. Een aantal onder hen zou nog weinig initiatieven nemen of zich juist schuldig maken aan plichtsverzuim. Een gebrek aan stoutmoedigheid en creativiteit kan duiden op de angst om op te vallen aan de inspecteurs van de CCDI. De nationale regering en de centrale leiding klagen erover dat bureaucraten richtlijnen negeren of uitstellen. Dat gedrag kan voortkomen uit onwil. De meerderheid van de 87 miljoen partijleden zal echter allicht begrijpen dat het vertrouwen in de Communistische Partij kan worden hersteld door twee noodzakelijke en parallelle operaties: die tegen corruptie en die voor een betere werkstijl.
Een belangrijke vraag, die minder vaak wordt gesteld, is wie of wat er het meeste baat heeft bij de acties voor herbronning van partij en overheid. Er is hierbij een verschil tussen twee doelgroepen. Het belang van de bevolking is natuurlijk dat er een einde komt aan de stuitende misbruiken, de graaicultuur en de materiële ongelijkheid. De mensen willen beslist dat het afgelopen is met pesterijen van bureaucraten en met slechte communicatie die tot misverstanden leidt. De kloof moet gedicht tussen de eigenlijke resultaten van de regeringshervormingen en de verwachtingen van de burgers in het algemeen. Er is ook een specifieke groep van de bevolking, die van de ondernemers en meer bepaald de particuliere sector, die hier grote belangen heeft. Zij hebben gelijk (en krijgen dat ook van de regering) dat het overheidsgeld niet moet gaan naar profiteurs, die zich vaak ook nog eens schuilhouden in het buitenland. De zuivering in de partij en het stimuleren van een correcte werkstijl zijn van levensbelang voor de economische groei, de nodige administratieve vereenvoudiging en bijvoorbeeld voor investeringen in kleine en middelgrote bedrijven.
‘who is afraid of the big bad Trap?’
Het zou echter grote risico’s inhouden als van die twee begunstigde groepen, de burgers in het algemeen of de ondernemers in het bijzonder, alleen de laatstgenoemden vruchten zouden plukken van de strijd tegen corruptie. Misschien komen er wel toppolitici in de verleiding om dat te accepteren. Bijvoorbeeld diegenen die in paniek zijn over de economie die blijft kwakkelen. De bezorgdheid hierover kan groter zijn dan de leiders willen laten blijken. Zo heeft Lou Jiwei, de minister van Financiën, zich onlangs in een onbewaakt moment versproken en uitte hij de vrees dat China toch in de middle-income trap zou terechtkomen. De oorzaak van zo’n rem op de ontwikkeling zou volgens Lou het verzwakken van de Chinese concurrentiepositie zijn door de veroudering en door … de arbeidswet die de ondernemers verhindert arbeiders te ontslaan en die hen zo belet om de markt dynamischer en flexibeler te maken. Als de corruptiebestrijding alleen dient om het terrein voor bepaalde ondernemers te effenen, ten koste van de belangen van werknemers en overheidspersoneel, zal hij zijn draagvlak niet houden.
Er hoeft geen tegenstelling te zijn tussen de redding van de partij en de redding van de economie. Blijkbaar heeft de leiding van partij en staat tot nog toe het juiste evenwicht kunnen bewaren. De meerderheid van de bevolking en de middenklasse lijkt nu nog steeds overtuigd van het nut en het belang van de twee campagnes. Het is duidelijk dat Xi Jinping, Li Keqiang, Wang Qishan, Liu Yunshan c.s. het ernstig menen en oprecht zijn. Ze moeten dan wel beroep kunnen blijven doen op de bevolking, en meer bepaald op de functionarissen aan wie ze zulke hoge morele en politieke eisen stellen. Personen die geen lid zijn van de partij mogen zich wel mateloos verrijken, zolang ze bijdragen aan de opbouw van het land. Voor partijleden gelden hogere normen.
Xi Jinping deed onlangs een interessante uitspraak in dat verband . De vraag ‘of het leiderschap van de partij zwaarder doorweegt dan de rechtsstaat’, noemde hij een strikvraag. ‘De Partij heeft de beslissingsmacht over bepaalde zaken uit hoofde van zijn politieke verantwoordelijkheid en die macht hoort niet te worden gezien als het vermogen om persoonlijke belangen te laten meespelen.’Er is voor de Chinese leiders inderdaad geen tegenstelling tussen de wettelijkheid van de rechtsstaat en het machtsmonopolie van de partij. Dus is hun logische motivatie om een eind te maken aan de corruptie: het herstel van de legitimiteit van de partij die van China een ‘redelijk welvarend land wil maken tegen 2021 en een in alle opzichten moderne socialistische natie tegen 2049’.
Caixin, Brookings, China Daily, SCMP, Xinhua
De strijd tegen corruptie lijkt nog in hevigheid toe te nemen. Zeker is dat het onderzoeken, onthullingen en sancties blijft regenen. Vragen zijn er over waar de campagne precies naartoe gaat en of dat wel de geplande bestemming was. Op sommige vragen hebben wij in het bovenstaande artikel een antwoord willen geven. Recente feiten en enkele krachtlijnen van de huidige fase in de corruptiebestrijding beschreven wij in een eerder commentaar.
