Wil de VS een koude oorlog met China?

De miljarden die de VS en China op hun wederzijdse import heffen, vormden het voorbije jaar de hoofdschotel van de slechtere relaties tussen de twee landen. De toespraak van vicepresident Pence die China’s ‘inmenging in VS-zaken’ erger dan die van Rusland noemde, verkilde de betrekkingen verder. Het koude oorlogsniveau werd bereikt met onbewezen beschuldigingen over spionagechips en een Pentagonrapport dat van China vijand nummer één maakt. Het is twijfelachtig of het door Trump en Xi afgesproken bestand een einde maakt aan de opdoemende koude oorlog.

Het jaar 2018 begon al met het opleggen door de VS van heffingen van 30% op Chinese zonnepanelen en 20% op ingevoerde wasmachines. Op 15 juli ging de eerste ronde van heffingen in op voor 50 miljard $ Chinese import, voornamelijk staal en aluminium. China reageerde onmiddellijk met gelijkwaardige tegenheffingen.

In september lanceerde president Trump een tweede golf heffingen op voor 200 miljard Chinese invoer die een tarief opgelegd kregen van 10%. Als China niet toegeeft op de VS-eisen zouden deze heffingen in 2019 tot 25% kunnen verhoogd worden. China repliceerde opnieuw met tegenheffingen op voor 50 miljard $ VS-import. Wat deed Trump dan weer deed dreigen om heffingen te leggen op de volledige Chinese invoer, maar het in Buenos Aires afgesproken bestand van 90 dagen stelt dit uit om gedurende drie maanden te onderhandelen.

De VS beschuldigt China van jarenlange unfaire handelspraktijken en heeft bij de WTO een klacht ingediend omdat China de intellectuele eigendomsrechten zou schenden. Volgens de VS zou dit het land tussen 225 en 600 miljard $ kosten per jaar. Bovendien heeft de VS een ernstig tekort in het maakwerk op de handelsbalans met China. In werkelijkheid is het vooral het ‘Made in China 2025’-programma dat Trump en de zijnen dwars zit. Met dit plan wil China op het gebied van hightech tegen 2025 tot de top behoren. De VS denktank Council on Foreign Relations stelt onomwonden dat dit plan een echt existentieel gevaar betekent voor het VS technologisch leiderschap. De president wil dus de VS-ondernemingen die in China produceren ontmoedigen in de hoop dat ze deze productie weer naar de VS verhuizen.

Andere maatregelen

Om de technologische opgang van China te verhinderen, heeft Washington naast de heffingen bijkomende beperkingen opgelegd aan 44 Chinese sleutelbedrijven die op een lijst worden geplaatst voor exportcontrole. De VS zal dus de toegang van deze firma’s tot Amerikaanse hightech meer controleren.

De door de VS-senaat gestemde National Defense Authorization Act heeft ook tot gevolg dat VS-overheidsinstellingen bijvoorbeeld geen bewakingscamera’s meer mogen kopen bij Hangzhou

en bij Zhejiang Dahua Technology. Daarnaast heeft het Trump bewind ook chipproducent Fujian Jinhua Integrated Circuit  op de zwarte lijst geplaatst waardoor geen Amerikaanse onderdelen meer geleverd mogen worden aan deze Chinese chipproducent. Volgens Bloomberg hebben niet enkel de VS-firma’s KLA Tencor en Applied Marterials hun samenwerking met deze firma stopgezet, maar ook Europese groepen zoals het Nederlandse ASML.

Verder wordt de rol uitgebreider van het Committee of Foreign Investment in the US (CFIUS) dat controleert of buitenlandse investeringen in de VS geen gevaar voor de nationale veiligheid vormen. Tot voor kort gold deze controle enkel voor investeringen met duidelijke veiligheidsaspecten. Tijdens de bespreking in het Congres en de senaat verklaarden de voorstanders: ’Het is nodig te beletten dat de tegenstanders van de VS zoals China nog langer technologie kunnen verwerven die zowel voor burgerlijke als voor militaire toepassingen is’. Met de nieuwe regels zullen ook privé kapitaaldeelnames en durfkapitaal in startersbedrijven door CFIUS onderzocht worden. De meer gedetailleerde uitwerking die in november bekend werd, voorziet 14 categorieën van nieuwe technologieën (waarbij biotech, artificiële intelligentie, machine learning, data analyse en robotica, telecom, chips..)- waarin beperkingen gelden voor buitenlandse investeerders. Later zouden er ook nog beperkingen komen op het kopen van grond nabij militaire installaties of havens.

In oktober kondigde de VS nog hun terugtrekking aan uit de Universal Postal Union, omdat het land een heronderhandeling wil van de tarieven. Gezien China door de Postal Union als een ontwikkelingsland wordt beschouwd, mag het lagere tarieven aanrekenen. Dat vinden Trump en de zijnen onfair. De terugtrekking kan nog ongedaan worden gemaakt als binnen het jaar een overeenkomst wordt bereikt.

Bij het herziene NAFTA-pact dat de VS afsloot met Mexico en Canada en dat nu United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) heet, staat voorts een expliciete anti-Chinese clausule, artikel 32.10.  Dat artikel zegt immers dat elk van de drie leden van het verdrag het recht heeft het verdrag te verlaten indien een van de anderen een vrijhandelsverdrag met een ‘niet-markteconomie’ afsluit. ‘Niet-markteconomie’ in deze context is een code voor China.. Door het verhinderen van vrijhandel tussen Canada, Mexico en China, kan de VS eventuele invoer van Chinese producten via die derde landen verhinderen. Het verzwakt ook de Chinese positie in onderhandelingen over vrijhandel. Verwacht wordt dat de VS het ook zullen willen opnemen in toekomstige handelsverdragen die ze onderhandelen met de EG, Japan of het Verenigd Koninkrijk.

Toespraak Pence

Het was vicepresident Pence die in oktober in zijn toespraak aan het Hudson Institute in weinig omfloerste bewoordingen China bestempelde als de grote boosdoener in de wereld. Hij vond dat China zich nog meer dan Rusland mengt in de komende Amerikaanse verkiezingen. Als ‘bewijs’ haalde hij daarvoor een betaalde reclame aan van vier pagina’s door China Daily aan in de publicatie  Des Moines Register waarin de handelspolitiek van Trump wordt bekritiseerd. ‘Wat Rusland doet, verbleekt in vergelijking met China’, vindt Pence. ‘Daarvoor gebruiken ze alle middelen zoals het uitspelen van verdeeldheid tussen het federale en het lokale niveau’. Het is een feit dat de staat Californië die het oneens is met Trumps klimaatpolitiek met China goede relaties onderhoudt op dit vlak. Met meer recht kan dus gezegd worden dat het president Trump is die zijn natie en de internationale gemeenschap verdeelt met de terugtrekking uit het klimaatakkoord.

Alle dooddoeners over China werden door Pence in een minimum afgehaspeld: de militarisering van de Chinese zee, het zgn. strakker worden van de godsdienstvrijheid en het ‘dwingen tot overdracht van technologie’. Dat China welvarend geworden was, schreef Pence simpelweg toe aan de Amerikaanse hulp. De vicepresident vond dat Google onmiddellijk moest afzien van het project Dragonfly dat zijn zoekmachine zou aanpassen aan de Chinese gevoeligheden.

Een officieel rapport  dat gesponsord werd door de Hoover Institution bij de Stanford University en The Asia Society besloot echter dat China niet direct is tussengekomen in de nationale verkiezingen in de VS. Mede-coördinator van het rapport directeur Orville Schell, van het Center on US-China Relations bij de The Asia Society vindt dat China wel probeerde om invloed uit te oefenen via Amerikaanse bedrijven, universitaire fondsen en door Chinese media voor de overzeese Chinezen. Merkwaardig voorbeeld dat aangehaald wordt is een gift van Hainan Airlines aan de kiescampagne van Greg Pence, de broer van de vicepresident!.

Het blad ‘Global Times‘ maakt de vergelijking tussen de toespraak van Pence en deze van Winston Churchill in 1946 over het ‘Ijzeren gordijn’. Deze toespraak wordt beschouwd als het openingssalvo voor de koude oorlog.

‘Spionagechips’

Dezelfde week publiceerde Bloomberg een artikel over een verborgen Chinese chip op Amerikaanse moederborden waardoor volgens de pers Amerikaanse informatie rechtstreeks op de tafel van de Chinese regering zou belanden. Volgens het Bloomberg artikel ontdekten de Amerikaanse veiligheidsdiensten op aanvraag van Amazon Cloud dat op servers van hun leverancier ‘Element Technologies’ de hardware producent Supermicro een minuscuul kleine chip had ingeplant die het mogelijke maakt het gegevensverkeer van de betrokken servers te veranderen. De moederborden van Supermicro komen bijna allemaal uit China en het bedrijf dat zich nabij de luchthaven van San Jose bevindt, werkt met personeel dat in meerderheid uit China of Taiwan komt.

Amazon, Apple dat ook een tijdje toegeleverd werd door Supermicro en de woordvoerder van Supermicro zelf ontkennen het verhaal. Bloomberg beweert nochtans dat in totaal 17 insiders de manipulatie van het Supermicro implantaat zouden bevestigen. Echt bewijsmateriaal om de lezers te overtuigen, levert het artikel echter niet. Volgens een bron die de Financial Times citeert was de bedoeling van de story om topverantwoordelijken van VS-bedrijven in Azië bang te maken. Het uiteindelijk doel hiervan is dat bedrijven die samenwerken met China hun leveranciersketen zouden gaan verleggen.

Zowel het US Department of Homeland Security(DHS) als het VK National Cyber Security Centre geloven de ontkenning van Apple en Amazon. Ook de Franse baas Guillaume Poupard van l’Agence nationale de la sécurité des systèmes d’information(Anssi) toont zich zeer sceptisch. Het Taiwanese anti-spionage orgaan en de National Communications Commission hebben naar aanleiding van het Bloomberg-artikel zelfs willekeurige controles doen uitvoeren door hun labo dat evenmin iets verdachts vond. Ondervoorzitter Perry Hayes van Super Micro Netherlands stuurde de senaat een brief waarin hij schrijft dat het onmogelijk is dat niet toegestane kwaadaardige chips ingeplant zouden kunnen worden tijdens het productieproces. “Tijdens elke stap van het productieproces wordt nagegaan of het product niet afwijkt van het ontwerp en enkel Supermicro bezit de ‘master files’ waarmee vergeleken wordt. De firma heeft nooit enige veranderingen aan zijn firmware ondervonden”, aldus de brief. De senatoren wil dat nu desnoods met gesloten deuren bewijzen op tafel komen en heeft het FBI de opdracht tot een  onderzoek gegeven.

CEO Cook van Apple vraagt in een gesprek met BuzzFeed News.Bloomberg om het verhaal recht te zetten omdat het gewoon onwaar is. ‘Apple heeft vele malen onderzoekingen gedaan, maar vond nooit kwaadaardige chips, hardware manipulaties of kwetsbaarheden die met opzet in een server zouden zijn ingeplant’, aldus Apple-ondervoorzitter bevoegd voor Informaticaveiligheid Stathakopoulos in een brief aan het Congres..

 Pentagon

Na één jaar studie heeft het Pentagon een volgens het Witte Huis ‘historisch’ rapport van 140 pagina’s afgeleverd over de bevoorrading van het Amerikaans leger. Overduidelijk is dat China de gebeten hond vormt want het land ‘vertegenwoordigt een almaar groter risico bij de bevoorrading van grondstoffen en technologieën die nodig zijn voor de Amerikaanse veiligheid’. ‘Meer bepaald domineert China sleutelsectoren zoals zeldzame aardmetalen die gebruikt worden in hightech defensie uitrusting en het is vaak ook de enige leverancier voor gespecialiseerde chemicaliën die gebruikt worden in munitie en raketten. In geval van plotse stopzetting van levering dreigt geen onmiddellijke vervanging beschikbaar te zijn’, aldus nog het rapport. Al bij al vond het 300 kwetsbaarheden en deze gaan van afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers tot een gebrek van voldoende gekwalificeerd personeel. ‘China steelt voorts systematisch Amerikaanse wapensystemen’, aldus het rapport.

Het onthult ook dat de VS-regering er niet echt in slaagt om Amerikaanse bedrijven over te halen hun productie uit China weer naar de VS te doen overhevelen. Letterlijk wordt gesteld dat China Amerikaanse bedrijven “gedwongen” heeft om hun O&O in het land te doen in ruil voor toegang tot de grote markt. Het rapport affirmeert dat de Chinese acties al geleid hebben tot het elimineren van Amerikaanse toeleveringsketens in zonnepanelen voor militair gebruik en ook in vlakschermen. ‘Deze acties bedreigen ook ernstig andere verminderende Amerikaanse capaciteiten namelijk ter vervaardiging van werktuigmachines, biomaterialen, moederborden en chips’. Chips worden dus eveneens vernoemd hoewel dit een zwakte is van China. Het Pentagon waarschuwt sterk voor de toenemende Chinese technologische competentie. ‘Meer bepaald riskeert Amerika in de toekomst zijn leiderschap te verliezen qua artificiële intelligentie, kwantum computing en robots’, aldus het rapport dat preciseert dat deze het slagveld van deze eeuw zullen herdefiniëren.

De oproep tot nieuwe koude oorlog is alvast een feit in de technologische sector. De VS hebben niet enkel Huawei en ZTE op de zwarte lijst geplaatst van bedrijven die zogezegd de Amerikaanse veiligheid in het gedrang dreigen te brengen. De VS dringen er bij hun bondgenoten ook op aan dat zij met Huawei evenmin contracten aangaan, bijvoorbeeld bij de verwachte uitrol van 5G dit jaar. Australië en Nieuw Zeeland zijn hier al op ingegaan en hebben na het Amerikaans aandringen besloten om zowel Huawei als ZTE uit te sluiten voor het uitbouwen van de 5G infrastructuur. Het VK onderzoekt eveneens de Amerikaanse vraag. Het in 2010 speciaal opgerichte Huawei Cyber Security Evaluation Centre (HCSEC) uit Banbury (Oxfordshire) heeft echter tijdens zijn jaren werking nog geen ‘smoking gun’ gevonden van onoorbare praktijken, aldus de Financial Times. British Telecom heeft beslist Huawei te weren voor 5G-kernapparatuur.  Omdat er onder meer in Duitsland en Italie weinig geestdrift bestaat om Huawei te boycotten heeft VS-ambassadeur bij de EU Sondland gedreigd met tegenmaatregelen tegen de landen die op de VS-missive niet ingaan.  De Global Times spreekt over de koude oorlog op technologisch vlak.

Chinese visie

China heeft in september een Witboek gepubliceerd waarin het Chinees standpunt in het handelsconflict uitgelegd wordt. Vooreerst wordt opgemerkt dat zowel China als de VS hun voordeel deden met de opbloei van de wederzijdse handel. Volgens een gemeenschappelijke raming van US-China Business Council en Oxford Economics deed de Chinese import in 2015 het VS-bnp stijgen met 0,8% en door de uitvoer er nog eens 1,2% boven op. Door de goedkope producten verminderde de prijsindex met 1 tot 1,5%, wat neerkomt op 850 dollar minder uitgaven per gezin jaarlijks. Bij de bilaterale handel zijn 2,6 miljoen banen betrokken. De Chinese investeringen in de VS zorgden voor 140.000 banen. Interessant is bijvoorbeeld de schatting van Goldman Sachs die berekende dat indien Apple zijn productie en assemblage volledig naar de VS zou terugbrengen, dit de kosten zou doen stijgen met 37%. Kortom de samenwerking tussen de twee giganten is een win-win operatie en geen nulsomspel, zo besluit het eerste hoofdstuk.

Het tweede hoofdstuk start met de opmerking dat alleen het handelstekort in goederen geen goede indicator is om de wederzijdse handel te beoordelen. Een bredere kijk moet ook de handel in diensten in ogenschouw nemen evenals de omzet van de eigen filialen in het gastland. Volgens het cijfer van het Chinese ministerie van handel had de VS vorig jaar in de diensten een overschot van 54 miljard $ (waarover Trump niet tweet). Volgens VS cijfers realiseerden de VS-bedrijven in China een omzet van 481 miljard dollar, flink hoger dan de 25 miljard van de Chinese bedrijven in de VS. Het Witboek haalt voorts douanecijfers aan om aan te tonen dat 59% van het Chinese handelsoverschot met de VS toe te schrijven was aan buitenlandse firma’s in China. Dit deficit zou eveneens met een kwart tot een derde verminderd kunnen worden indien de VS niet zou verhinderen dat hoog technologische goederen naar China worden uitgevoerd en daarbij de normen voor Brazilië hanteren, zo redeneert het Witboek verder. Overigens vinden de Chinese statistici dat hun Amerikaanse collega’s elk jaar het Chinees overschot met één vijfde overdrijven. Tenslotte komt 61% van het onevenwicht uit verwerkende sectoren waarin het Chinees aandeel soms miniem uitvalt. Indien de methode van de toegevoegde waarde gebruikt zou worden, vermindert het Chinese overschot met 44%.

Ten aanzien van Trump die de Chinese handel als ‘onfair’ bestempelt, argumenteert het Witboek dat de Chinese praktijken volledig in overeenstemming zijn met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Dat China meer concreet behandeld wordt als een ontwikkelingsland vindt het Witboek gerechtvaardigd omdat een Chinees maar 14,5 % BNP/persoon voortbrengt in vergelijking met de VS. De algemene douaneheffingen die China in 2015 hanteerde, waren teruggevallen tot 4,4 %: beduidend lager dan deze in opkomende landen zoals Zuid-Korea, India en Indonesië.

Voorts ontkent China ten stelligste dat het buitenlandse bedrijven zou verplichten tot technologische overdracht. Er volgen een reeks cijfers die moeten bewijzen dat China al maar meer besteedt aan onderzoek en ontwikkeling, dat het qua patenten er jaar na jaar het meest op vooruit gaat, kortom zelf de technologische ladder opklimt zonder anderen te bestelen. Ook de inspanningen qua naleving van IPR worden uitvoerig gedetailleerd. Pittig is ongetwijfeld het gedeelte waarin de marktverstorende subsidies in de VS worden geanalyseerd. Boeing kreeg bijvoorbeeld sinds 2000 14 miljard dollar aan subsidies en voor 73 miljard aan overheidsleningen en durfkapitaal.

De weerslag van de heffingen op de wereldgroei wordt door verschillende instellingen op een afname van tussen 0,5 % en 1% geraamd. Een volledige handelsoorlog zou in 2020 0,8% van de wereldwijde groei afschaven, en daarvan zou 0,4% ook op langere termijn blijven aldus het IMF. Een rapport van het Peterson Institute for International Economics raamt dat de heffingen op ingevoerde voertuigen zouden meebrengen dat 195.000 VS-arbeiders hun baan zouden verliezen. Vorige week maakte GM bekend dat het 15% van zijn personeel in Noord-Amerika gaat afdanken.

Reacties in VS

Trump gelooft dat de deglobalisatie de Amerikaanse economie zou revitaliseren en meer banen scheppen. Uit een studie van de Ball University blijkt echter dat van het 7 miljoen aan maakwerkbanen die de VS sinds 1979 verloor dit echter voor 88% te wijten was aan automatisering en robotisering. ‘De tarieven die de Trump administratie oplegt, zijn echter belastingen op de verbruikers’, meent woordvoerster Bethany Aronhalt van de VS National Retail Federation (NRF), de grootste Amerikaanse vereniging van kleinhandel. Sterker nog, ze vindt dat de heffingen en de ermee gepaard gaande vergeldingsacties een gevaar betekenen voor de gehele VS-economie, inclusief het maakwerk, de landbouw, technologie, kleinhandel, energie en meer. Ook de Washington Post merkte recentelijk op dat de heffingen de producten van de Amerikaanse bedrijven duurder zullen maken waardoor de verkoop dreigt te verminderen. Bloomberg meent dat de maatregelen van Trump de economische heropleving in gevaar kunnen brengen.

President Trump wil dus dat de productie die nu in China gebeurt, terugkeert naar de VS. De tijd dat dit eenvoudige goederen als speelgoed, schoenen en textiel betroffen, is al een tijdje voorbij. Van 1990 tot 2010 hebben veel multinationals in China fabrieken opgezet waarvan het aandeel in de Chinese maakwerkuitvoer steeg van 10% tot 60%. Na het vervaardigen van eenvoudige goederen, werd China de plaats waar diverse componenten uit verschillende Aziatische landen geassembleerd werden. Dit gebeurt via uitgekiende bevoorradingsnetwerken waarvan de onderdelen daar vervaardigd worden waar dit het meest kwalitatief gebeurt tegen de laagste prijs. Eind 2015 maakten 70% van de Chinese uitvoerproducten deel uit van wereldwijde productienetwerken. Van het Chinese handelsoverschot waarover Trump klaagt, zijn twee derden van de producten goederen die deel uitmaken van deze productienetwerken. Deze ketens ontwrichten zal volgens Prof Robert Sicina van de Kogod School of Business bij de Washington Universiteit het vertrouwen in de VS-politiek aantasten. Dit is eveneens de mening van prof Mary Lovely die expert is in handel met China. ‘Vele firma’s zijn onzeker en twijfelen wat te doen want het verhuizen van de toeleveringsketen brengt te veel kosten met zich mee’, meent ze. Uit recente studies bleek voorts dat indien bedrijven zich uit China zouden terugtrekken, ze zouden verhuizen naar andere landen in Zuidoost Azië maar niet terugkeren naar de VS. Dit gebeurt overigens eerder bij niet gesofistikeerde producten.

Verdeeldheid

Het bedrijfsleven is verdeeld over de heffingen. Silicon Valley dat in symbiose leeft met Chinese collega’s is eerder tegen. In de politiek zijn zowel de Republikeinen als de Democraten het eens om China de duimschroeven aan te spannen. Merkwaardig is de reactie van de beurs die quasi ogenblikkelijk reageert op de presidentiële tweets. Onder meer omdat China weigerde met de VS te onderhandelen met het pistool tegen het hoofd was oktober een bloedrode beursmaand. Precies een week voor de tussenverkiezingen in de VS belde president Trump zijn collega Xi Jinping op en tweette nadien dat de besprekingen ‘nicely’ opschoten. Onmiddellijk schoten de beurzen wereldwijd omhoog de vrijdag voor de tussenverkiezingen. Toen een Trump medewerker daarop liet weten dat er eigenlijk geen echte besprekingen waren, daalde het beurs enthousiasme meteen. De presidentiële handelsvertegenwoordiger Robert Lighthizer heeft een 50 pagina’s tellende update van zijn nota uit maart op internet geplaatst. Daarin staat dat China niet echt zijn gedragswijze veranderde noch qua transfer van technologie, intellectuele eigendom en innovatie. Het te Buenos Aires bereikte akkoord voorziet dat nu gedurende drie maanden onderhandeld wordt over deze Amerikaanse grieven. China beloofde onmiddellijk meer Amerikaanse goederen te kopen, te beginnen met landbouwproducten. De beurzen reageerden na de eerste triomfalistische presidentiële tweets opgelucht, maar het commentaar van analisten deed de gemaakte winst in rook opgaan.. Er kan getwijfeld worden of de geplande onderhandelingen de koude oorlog zullen stoppen. Wellicht wordt het eerder een meer verdoken confrontatie.

Na de G20-top in Buenos Aires kan immers vastgesteld worden dat zich enerzijds een reeks landen rond China aaneen sluiten zoals de BRICS en de landen rond het ‘Belt & Road Initiative’. Anderzijds zijn er VS-geallieerden die Huawei weigeren “om veiligheidsredenen” en die de eindverklaring te Buenos Aires over de WTO-rol hebben afgezwakt. Europa bekleedt tussen de twee machtspolen een tussen positie. Uit het laatste Chinaforum van “Friends of Europe” te Brussel bleek dat de besprekingen tussen China en de EU vooral goed opschieten op het gebied van milieu-en klimaatwissel en eveneens op het vlak van de transnationale netwerken. De besprekingen over de WTO-hervorming worden voorgezet. Wat Europa het meest dwars zit, is de kwestie van de markttoegang: dit heeft minder te maken met de openheid van de Chinese sectoren op zich, maar wel met de wens om eenmaal ter plaatse, op gelijke manier behandeld te worden als de Chinese ondernemingen.

Bronnen: https://www.chinasquare.be/tag/vs-china