In het herziene NAFTA akkoord van de VS met Mexico en Canada staat een expliciet anti-China artikel. De VS willen dit ook in toekomstige handelsverdragen met andere landen opnemen. Dat zou China in zekere mate economisch isoleren.
Van bij zijn aantreden eiste president Trump dat het NAFTA verdrag met Mexico en Canada herzien zou worden in het voordeel van de VS. Dat is gebeurd, eerst door een akkoord met Mexico, en nu doordat Canada bij dat akkoord aansluit. Maar uit het licht van de schijnwerpers is in het nieuwe United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) een expliciete anti-Chinese clausule, artikel 32.10, ingelast
Dat artikel zegt immers dat elk van de drie leden van het verdrag het recht heeft het verdrag te verlaten indien een van de anderen een vrijhandelsverdrag met een ‘niet-markteconomie’ afsluit. ‘Niet-markteconomie’ in deze context is een code voor China, zoals de Amerikaanse regering zelf previseerde. Concreet betekent dit dat Canada of Mexico geen vrijhandelsakkoord met China meer kunnen sluiten.
Voor Mexico is dat geen probleem. Mexico heeft een groot handelstekort met China, en Mexico was in 2001 het laatste land dat akkoord ging om China tot de Wereldhandelsorganisatie toe te laten. Er zijn geen plannen voor een vrijhandelsakkoord.
Het probleem is groter voor Canada. Al in 2016 was er sprake van onderhandelingen over een Canadees-chinees vrijhandelsverdrag. Premier Trudeau bezocht China einde 2017 en sprak toen ook over een vrijhandelspact. Maar Canada hangt economisch sterker af van de VS dan van China, en moest de anti-China clausule dus slikken. De Canadese regering die het diversifiëren van de buitenlandse handel om minder afhankelijk te zijn van de VS als een prioriteit stelt, minimaliseert echter de impact van het akkoord op toekomstige handelsrelaties met China.
Door het verhinderen van vrije handel tussen Canada, Mexico en China, kan de VS eventuele invoer van Chinese producten via die derde landen verhinderen. Het verzwakt ook de Chinese positie in onderhandelingen over vrijhandel.
Zelfde strategie voor andere handelsverdragen
Het nieuwe artikel kwam nog niet voor in het een maand eerder afgesloten vrijhandelsakkoord tussen de VS en Zuid-Korea. Verwacht wordt dat de VS het ook zullen willen opnemen in toekomstige handelsverdragen die ze onderhandelen met de EG, Japan of het Verenigd Koninkrijk.
Volgens analisten maakt dit deel uit van de Amerikaanse strategie om een ‘economisch bondgenootschap’ tegen China op te zetten. Directeur Larry Kudlow van de National Economic Council bij het Witte huis verklaarde dat de clausule aan China moet tonen ‘dat we eensgezind handelen’. De President heeft zijn aanvankelijke strategie van ‘ruzie met iedereen’ gewijzigd in een strategie die streeft naar een Europees-Japans- Canadees- Amerikaans economisch front tegen China. Washington zal de ‘niet-markteconomie ‘ clausule gebruiken als toetssteen voor de loyaliteit van zijn bondgenoten.
China isoleren zal echter moeilijk zijn. Het heeft al 16 ondertekende vrijhandelsverdragen die een kwart van zijn buitenlandse handel dekken. Het gaat onder meer om verdragen met ASEAN (de tien landen van Zuid-Oost Azië), Australië, Nieuw-Zeeland, IJsland, Zuid-Korea en Singapore. Japan heeft lopende onderhandelingen met China in het kader van het Regional Comprehensive Economic partnership (RCEP). De EU onderhandelt wel over een bilateraal investeringsverdrag met China, maar schuift een vrijhandelsverdrag voor zich uit.
Mochten de VS erin slagen de anti-China clausule in verdragen met belangrijke partners zoals de EU en Japan te laten opnemen, dan zou dit de wereldwijde leveringsketens grondig kunnen veranderen. Het zou veel buitenlandse investeerders in bijvoorbeeld de schoennijverheid of de confectie er kunnen toe aanzetten hun voor de uitvoer bestemde productie uit China te verhuizen naar andere landen.
Ook frontvorming in WTO?
Een andere aanduiding over hoe de VS bondgenoten zoeken tegen China kregen we op 3 oktober. De EU, de VS en Japan gaven een gezamenlijke verklaring uit over de modernisering van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Daarin staan hun voornaamste bezorgdheden. Niet toevallig zijn het stuk voor stuk kritieken op China: gedwongen transfers van technologie, subsidies om bepaalde sectoren te ondersteunen, te grote invloed van staatsondernemingen. De verklaring komt er minder dan 10 dagen vooraleer China en de EU in het kader van de ASEM top overleg gaan plegen over de modernisering van de WTO.
Bronnen: South China Morning Post, POLITICO, Financial Times
